Podporządkowanie Trybunału Konstytucyjnego organom władzy politycznej w Polsce po 2015 roku - przyczynek do rozważań

• Autorzy: Bartłomiej Opaliński

Warianty tytułu

Subjection of the Constitutional Tribunal to the Organs of Political Authorities in Poland after 2015: Contribution to Considerations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule poruszono problematykę wpływu polskiej władzy ustawodawczej na funkcjonowanie Trybunału Konstytucyjnego, zapoczątkowane jesienią 2015 roku. Analizie poddano wszystkie ustawy uchwalone na przestrzeni lat 2015-2017, wprowadzające zmiany w ustroju i funkcjonowaniu Trybunału Konstytucyjnego oraz modyfikujące status sędziów tego organu. Przy prowadzeniu badań posłużono się nowatorską metodą opracowaną przez prof. Pawła Chmielnickiego, polegającą na badaniu materialnych źródeł prawa, tj. faktycznych przyczyn uchwalenia danej ustawy. Analizie poddano między innymi materiały opracowane przy udziale specjalistów zatrudnionych w Centrum Badań Procesu Legislacyjnego w Uczelni Łazarskiego, w gronie których jest również autor tekstu. W tekście wykazano, że zmiany w obrębie Trybunału Konstytucyjnego nie służą realizacji praw obywatelskich. Ich celem jest wzmocnienie władzy politycznej (parlamentu i - stanowiącego jego emanację - rządu) kosztem władzy sądowniczej. Wpisuje się to w ogólną tendencję widoczną po wyborach parlamentarnych w 2015 roku, nakierowaną na osłabienie pozycji władzy sądowniczej oraz personalny wpływ legislatywy na tę władzę. Działania te nie mieszczą się w konstytucyjnej regule podziału władzy oraz pozostają sprzeczne z zagwarantowaną konstytucyjnie zasadą odrębności i niezależności sądów i trybunałów. Mając na względzie, że w warunkach ustroju demokratycznego władza ulega zmianie, jedynym panaceum na przywrócenie dawnego kształtu i autorytetu Trybunału Konstytucyjnego jest zmiana władzy. Taka możliwość zaistnieje jesienią 2023 roku. (abstrakt oryginalny)

EN

The article discusses the issues concerning the influence of the Polish legislative power on the functioning of the Constitutional Tribunal that started in the autumn of 2015. The analysis covers all legal acts passed between 2015 and 2017 that introduced changes in the structure and functioning of the Constitutional Tribunal and modified the status of its judges. The research made use of the innovative method devised by Professor Paweł Chmielnicki, which consists in the examination of substantial sources of law, i.e. real reasons for passing a given statute. The analysis covers, inter alia, materials developed by a group of specialists, including the author, employed by the Centre for Legislative Process Research at Lazarski University. The article shows that the changes in the Constitutional Tribunal do not serve to exercise citizens' rights. They aim to strengthen the political authorities (the Parliament and its emanation, the Government) at the judicial power expense. It matches the general tendency visible after the 2015 parliamentary election targeted at weakening the position of the judiciary and personal influence of the legislative on this power. The activities do not follow the constitutional rule of separation of powers and are in conflict with the principle of separation and independence of courts and tribunals guaranteed by the Constitution. Taking into account the fact that authorities change in the conditions of a democratic system, the only panacea for the restoration of the shape and prestige of the Constitutional Tribunal is the change of the authorities. There will be an opportunity for that in the autumn of 2023. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Trybunał Konstytucyjny; Władza; Parlament; Teoria państwa i prawa; Polityka państwowa

EN

Constitutional Court; Power; Parliament; Theory of state and law; State policy

• Czasopismo: Ius Novum
• Rocznik: 2022
• Tom: 16
• Numer: nr 3
• Strony: 146-166

Twórcy

autor

Bartłomiej Opaliński

• Uczelnia Łazarskiego w Warszawie

Bibliografia

• Antoszewski A., Metodologiczne aspekty badań nad współczesnymi systemami politycznymi, "Studia Nauk Politycznych" 2004, nr 1.
• Balicki R., Władza sądownicza w Polsce - model konstytucyjny i rzeczywistość polityczna po wyborach w 2015 roku, w: T. Słomka (red.), Demokracja konstytucyjna w Polsce, Warszawa 2019.
• Banaszak B., Hasło "system rządów", w: U. Kalina-Prasznic (red.), Encyklopedia prawa, Warszawa 1999.
• Barendt E., Separation of Powers and Constitutional Government, "Public Law" (1995), nr 5.
• Bonelli M., Claes M., Judical Serendipity: How Portuguese Judges Came to the Rescue of the Polish Judiciary, Cambridge 2018.
• Booth J.F., Freyens B.P., A Study of Political Activism in Labour Courts, "Ecocomics Letters" 2014, vol. 123.
• Chmielnicki P., w: P. Chmielnicki (red.), A. Dybała, M. Stachura, Activity Rules of Economic Man in Society as the Source of Legal Norms, Warsaw 2010.
• Eisenmann Ch., La centralization et la decentralization: Principes d'une théorie judridique, "Revue du droit public et de science politique en France et à l`étranger" 1947, t. LXIII, nr 3.
• Górecki D., Pozycja ustrojowo-prawna Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i rządu w ustawie konstytucyjnej z 23 kwietnia 1935 roku, Łódź 1992.
• Jemielniak J., Nielsenm L., Olsen H., Establishing Judicial Authority in International Economic Law, "Cambridge International Trade and Economic Law" 2016.
• Koopmans T., Subsidiarity, Politics and the Judiciary: Articles EC 5, Draft Convention I-9; Protocol on the application of the principles of subsidiarity and proportionality, "European Constitutional Law Review" 2004, vol. 1.
• Kosař D., Baroš J., Dufek P., The Twin Challenges to Separation of Powers in Central Europe: Technocratic Governance and Populism, "European Constitutional Law Review" 2019, vol. 15, iss. 3.
• Kowalski J., Lamentowicz W., Winczorek P., Teoria państwa i prawa, Warszawa 1986.
• Likert R., A Technique for the Measurement of Attitudes, "Archives of Psychology" 1932, nr 140.
• Malta P., Essai sur la notion de pouvoir hiérarchique, Paris 1961.
• Oniszczuk J., Konstytucja RP w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2000.
• Państwo w czasach zmiany, M. Pietraś, I. Hofman, S. Michałowski (red.), Lublin 2018.
• Pietrzak M., Rządy parlamentarne w Polsce w latach 1919-1926, Warszawa 1969.
• Pułło A., Podział władzy. Aktualne problemy w doktrynie, prawie i współczesnej dyskusji konstytucyjnej w Polsce, "Przegląd Sejmowy" 1993, nr 3.
• Rakowska-Trela A., Sądy i sędziowie wobec niedemokratycznych przemian, "Studia Politologiczne" 2018, nr 47.
• Sarnecki P., Uwagi do art. 10 Konstytucji, w: L. Garlicki (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. V, Warszawa 2007.
• Słomka T., Stan demokracji konstytucyjnej w Polsce na tle modelu transformacji systemowej, w: T. Słomka (red.), Demokracja konstytucyjna w Polsce, Warszawa 2019.
• Słomka T., Władza sądownicza w warunkach kryzysu demokracji konstytucyjnej, "Przegląd Prawa Konstytucyjnego" 2020, nr 4.
• Sylwestrzak A., Władza trzecia "neutralna", "Zeszyty Prawnicze" 2011, nr 4.
• Trzciński J., Uwagi do art. 173 Konstytucji, w: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. I, Warszawa 1999.
• Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000.
• Druk nr 963 z dnia 26 października 2016 r. - Uzasadnienie, s. 33-34, http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/8554E3131D10A999C12580590047A67F/ File/963.pdf.
• Opinia Sądu Najwyższego do projektu ustawy, s. 8, http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/ B13459CB92DC1A84C125807C00492025/ File/963-004.pdf.
• Pełny zapis przebiegu posiedzenia Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (nr 53) z dnia 16 listopada 2016 r., s. 40, http://orka.sejm.gov.pl/Zapisy8.nsf/0/56EE7FC37C407939C- 1258075004B58A9/$file/0128708.pdf.
• Pełny zapis przebiegu posiedzenia Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (nr 44) z dnia 17 października 2016 r., s. 128, http://orka.sejm.gov.pl/Zapisy8.nsf/0/AC2ECA007951910FC1258065004CE1F6/$ file/0111308.pdf.
• Uzasadnienie do projektu ustawy z dnia 30 listopada 2016 r. o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz.U. z 2016 r., poz. 2072), http://orka.sejm.gov. pl/Druki8ka.nsf/0/8554E3131D10A999C12580590047A67F/ File/963.pdf.
• Uzasadnienie projektu ustawy z dnia 22 lipca 2016 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. z 2016 r., poz. 1157), http://orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/0/699F4137C13BF1E7C1257BB- 1004B2874/ File/1590.pdf. Por. Wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 2 sierpnia 2016 r., s. 4, https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Wniosek do TK ws. ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z 22 lipca 2016 02.08.2016.pdf.
• Raport: Pracuje tak jak powinien?, https://www.hfhr.pl/wp-content/uploads/2018/03/ HFPC-Pracuje-tak-jak-powinien-raport-TK-2017.pdf

Identyfikatory

DOI

10.26399/iusnovum.v16.3.2022.31/b.opalinski