Wina jako zasada odpowiedzialności cywilnej oraz okoliczność zwalniająca z obowiązku naprawienia szkody

• Autorzy: Małgorzata Serwach

Warianty tytułu

Fault as the principle of civil liability and as thecircumstance releasing from compensation duty

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Tematem niniejszych rozważań jest pojecie winy "w teorii" - w kształcie, w jakim termin ten został przewidziany przez ustawodawcę, a następnie wyjaśniony przez naukę prawa oraz "w praktyce" - w której analiza orzecznictwa sądów polskich wyraźnie wskazuje na wyłaniające się wątpliwości. Jest to kluczowy termin z zakresu prawa cywilnego. Z jednej strony stanowi ona najstarszą zasadę odpowiedzialności cywilnej, która do chwili obecnej odgrywa kluczową rolę zarówno na gruncie odpowiedzialności z tytułu czynów niedozwolonych, jak i odpowiedzialności z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Wina jest generalną okolicznością eskulpacyjną, co może mieć szczególne znaczenie w przypadku stwierdzenia odpowiedzialności konkretnego podmiotu na zasadzie domniemania winy. Wina określonych osób, obok siły wyższej, należy również do podstawowych okoliczności egozneracyjnych. Wykazanie, że szkoda powstała z wyłącznej winy poszkodowanego lub z wyłącznej winy osoby trzeciej, za którą nie ponosi się odpowiedzialności, pozwala sprawcy na uwolnienie się od obowiązku naprawienia szkody w sytuacji, gdy jego odpowiedzialność opiera się na zasadzie ryzyka. W ubezpieczeniach OC uwolnienie ubezpieczonego z obowiązku naprawienia szkody z powodu wyłącznej winy poszkodowanego (lub osoby trzeciej) prowadzi do zwolnienia z odpowiedzialności jego ubezpieczyciela.(abstrakt oryginalny)

EN

The notion of fault is a key concept of the civil law. On one hand, it constitutes the oldest rule of civil liability which has played the key role on the ground of both torts and responsibility for non-fulfillment or improper fulfillment of a commitment. On the other hand, the fault is a general exculpatory circumstance which may be of special importance when responsibility of a particular subject has been announced on the basis of the presumption of fault. Thirdly, the fault of particular persons belongs, apart from force majeure, to the basic exonerative circumstances. Showing the loss to have been caused due to the exclusive fault of the sufferer or the exclusive fault of a third party for whom no responsibility is borne, allows the doer to get free from the obligation to repair the damage, if his or her liability is risk-based. Then, the third party must cover the loss himself, without losing the status of sufferer. The above appraisal may have an indirect influence on insurance relations. As far as TPL insurance is concerned, disengagement of the insured (or a third party) in respect of his or her commitments because of exclusive fault of the sufferer (or a third party) shall release his or her insurer from any liability since insurer's liability exists only in such a situation and to the extent to which the insured doer bears responsibility. The topic of the consideration is the notion of fault "in theory", i.e. in the shape as foreseen by legislator and then explained by the theory of law, and "in practice" where the analysis of jurisdiction of Polish courts shows a number of emerging doubts. A thorough analysis has been carried out in respect of subjective and objective premises of the fault, the notion of negligence, especially with regard to proper performance required from a professional, and its qualified form, i.e. gross negligence. Then the issues have been discussed such as exclusive sufferer's fault and his or her contribution to the occurrence of loss or its size, in view of the latest jurisdiction of the Polish courts.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Odpowiedzialność cywilna; Orzecznictwo sądu; Kodeks celny

EN

Civil liability; Judicial decision; Customs Code

• Czasopismo: Wiadomości Ubezpieczeniowe
• Rocznik: 2009
• Numer: nr 1
• Strony: 84-96

Twórcy

autor

Małgorzata Serwach

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• W. Czachórski, Zobowiązania - zarys wykładu, Warszawa 2003, s. 206.
• M. Safjan, (w:) Kodeks cywilny - komentarz pod red. K. Pietrzykowskiego T. I, Warszawa 2002, s. 980.
• A. Szpunar, Wina poszkodowanego w prawie cywilnym, Warszawa 1971, s. 61 i nast.
• Wyrok SN z 26 września 2003 r., IV CK 32/02.
• Wyrok SN z 10 marca 2004 r., IV CK 151/03.
• Wyrok SN z 23 października 2003 r., V CK 311/02.
• Wyrok S.A. w Warszawie z 31.03.2006 r., I ACa 973/05, OSA 2007 r., nr 2, 12. Por. wyrok SN z 14. 10. 2005 r., III CK 99/05, OSP 2006, nr 10, poz. 68.
• III CK 155/05.
• Wyrok SN z 20. 05. 2005 r., III CK 595/04.
• Wyrok SN z 20.07. 2005 r., II CK 794/04.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 28. 11. 2003 r., OSP 2004, nr 6, poz. 83.
• Wyrok SN z 13 maja 2004 r., II UK371/03, OSN 2004, nr 24, poz. 427.
• II UKN 522/98. Analogicznie wyrok SN z 14. 09. 2000 r., II UKN 207/00.
• Wyrok SN z 11. 05. 2005 r., III CK 652/04.
• Wyrok S.A. w Poznaniu z 26. 04. 2005 r., I ACa 1664/04.
• Wyrok SN z 17 czerwca 2006 r., V CSK 266/06.
• Wyrok S.A. w Poznaniu z 31. 10. 1996 r., I ACa 9/96.
• Wyrok SN z 11 maja 2005 r., III CK 522/04.
• Wyrok SN z 21 lutego 2007 r., I CSK 450/06.
• Wyrok SN z 23 października 2003 r., V CK 311/02.
• OSN 2001, nr 1, poz. 13.
• VI ACa 874/06.
• I ACa 338/07. Sąd przyjął rażące niedbalstwo na tle art. 827 k.c.
• Wyrok SN z 19.07.2000 r. (LEX 50888). Por. wyrok SN z 22.10.1973
• Wyrok SN z 18. 04. 1986 r., II CRN 57/86, OSN 1987, nr 8, poz. 117.
• Wyrok SN z 21. 03. 2001 r., I PKN 319/00.
• Wyrok SN z 29. 01. 1964 r., II CR 351/63, OSPiKA 1965, nr 1, poz. 8.
• Wyrok SN z 27. 04. 1963 r., OSPiKA 1964, nr 10, poz. 194.
• Wyrok SN z 1.09. 1970 r. II CR 371/70, OSN 1971, z. 5, poz. 93.
• IC CR 398/85.
• Wyrok SN z 8. 09. 2004 r., IV CK 672/03.
• Wyrok SN z 5. 04. 2002 r., I ACa 1317/01.
• Wyrok SN z 14. 02. 2001 r., I PKN 248/00.