Wyzwania kompetencyjne w rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce

• Autorzy: Krzysztof Symela , Andrzej Stępnikowski

Warianty tytułu

Competence Challenges in the Development of Artificial Intelligence in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Rok 2021 przyniósł ogłoszenie narodowej strategii pn. "Polityka dla rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce od 2020 roku", gdzie podkreśla się, iż "AI jest dziedziną, w której Polska ma realne szanse stać się jednym z wiodących krajów na arenie międzynarodowej, (...) głównym zasobem są know-how, własność intelektualna i umiejętności twórcze (...) do 2030 r. aż 49% czasu pracy w Polsce może zostać zautomatyzowane przy wykorzystaniu już istniejących technologii". Zjawiska te stawiają konkretne wyzwania dotyczące dostosowania kompetencji pracowników do nowoczesnego, strukturalnie zmieniającego się rynku pracy, co generuje również potrzebę budowania adekwatnych narzędzi przeciwdziałania bezrobociu technologicznemu. Wyzwania te są w szczególności kierowane do systemu edukacji, z uwzględnieniem kształcenia ustawicznego i pozaformalnego. By im sprostać, należy dbać o nasze kompetencje (które można podnosić relatywnie bardziej elastycznie niż kwalifikacje), zarówno indywidualnie, jak i systemowo. Celem artykułu jest weryfikacja hipotezy, iż konieczna jest zmiana modelu kształtowania kompetencji wynikających z rozwoju technologicznego i AI, począwszy od poziomu szkół ponadpodstawowych (3, 4 poziom PRK), przez poziom uczelni wyższych (5, 6 PRK), aż do edukacji ustawicznej pracowników (poziomy od 3 do 8 PRK). W wyniku przeprowadzonej analizy teoretycznej, autorzy proponują nowy model kompetencji "HUN" (Hybryd&Unconventional), który może wesprzeć kształcenie systemowe w nieprzewidywalnych czasach. (abstrakt oryginalny)

EN

In the year 2021 we have witnessed publication of national strategy "Policy of Artificial Intelligence Development in Poland since 2020", where it is underlined that "AI is an area where Poland has real chances to become one of leading countries at the international arena (...) main assets are: know-how, intellectual property and creative skills" (...) by the 2030 up to 40% of working time in Poland might be automated with the use of already existing technologies". Those phenomena bring concrete challanges in order to adapt employees competences to modern, structurally changing labour market, which generates also a need for development of adequate tools to prevent "technological unemployment". Those challanges are in particular addressed to the education system, with regard to continuing and informal areas. To meet those needs we have to take care of the competence growth (which is relatively more flexible to develop than qualifications) - both individually and in the systemic way. The aim of this article is to verify hipotesis that there is a need to change the model of shaping competencies occurring due to technological development and AI, starting from secondary schools (3, 4 NQF level), through Higher Education (5, 6 NQF) up to continuing education of employees (3-8 NQF levels). Authors, as a result of conducted theoretical analysis, propose new competence-based model called "HUN" (Hybryd&Unconventional), which can support systemic education in uncertain times. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kompetencje; Kształcenie ustawiczne; Cyfryzacja; Sztuczna inteligencja; Edukacja

EN

Competences; Lifelong learning; Digitization; Artificial intelligence; Education

• Czasopismo: Polityka Społeczna
• Rocznik: 2021
• Numer: nr 7
• Strony: 21-28

Twórcy

autor

Krzysztof Symela

• Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Technologii Eksploatacji

autor

Andrzej Stępnikowski

• Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Technologii Eksploatacji

Bibliografia

• 1. Alekseichenko, V., Borowiecki, Ł., Chojecki, P., Czapska, M., Kowalczyk, W., Mieczkowski, P., Pietrzak, P., Siudak, R., Sztokfisz, B., Rachwalski, H., 2018. Przegląd strategii rozwoju sztucznej inteligencji na świecie. Warszawa: Fundacja Digital Poland.
• 2. Baethge, M., Arends, L., Winther, E., 2009. International Large -Scale Assessment on Vocational and Occupational Education and Training. W: F.K. Otze, U. Renold, E.G. John, E. Winther, S. Weber, red. VET Boost: Towards a Theory of Professional competencies. Sense Publishers, p. 10-12.
• 3. Berg, J., Furrer, M., Harmon, E., Rani, U., Silberman, M., 2018. Digital labour platforms and the future of work. Towards descent work in the on-line work. Geneve: ILO, International Labour Office. Dostępny w: https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/---publ/documents/publication/wcms_645337.pdf [Dostęp: 12.07.2021].
• 4. Biała Księga w sprawie sztucznej inteligencji. Europejskie podejście do doskonałości i zaufania, 2020. COM(2020) 65 final, Bruksela: Komisja Europejska. Dostępny w: https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/commission-white-paper-artificial-intelligence-feb2020_pl.pdf [Dostęp: 12.07.2021].
• 5. Chojnowski, M., 2020. Cyberupiory i zalęknione dzieciaki. Dostępny w: https://www.sztucznainteligencja.org.pl/cyberupiory-i-zaleknione-dzieciaki/ [Dostęp: 12.07.2021].
• 6. Digital Economy and Society Index (DESI) 2020, 2021. Luxembourg: European Commission, p. 5.
• 7. Dołęgowska-Kowalska, A., 2019. Model kompetencji - rzeczywista konieczność czy zbędna praktyka? HR Business Partner, nr 12/2019. Dostępny w: https://hrbusinesspartner.pl/artykul/model-kompetencji-rzeczywista-korzysc-czy-zbedna-praktyka [Dostęp: 18.07.2021].
• 8. Euler, D., 2019. Shaping the relationship between vocational and academic education, materiały z sympozjum OECDCEDEFOP w Paryżu, 07.10.2019. Dostępny w: https://www.cedefop.europa.eu/en/events-and-projects/events/2019-joint-cedefop-and-oecd-symposium-next-steps-apprenticeship-0 [Dostęp: 12.07.2021].
• 9. Europejska strategia przemysłowa. Oficjalna strona internetowa Unii Europejskiej. Dostępny w: https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/europe-fit-digital-age/european-industrial-strategy_pl [Dostęp: 12.07.2021].
• 10. Fraunhofer Big Data and Artificial Intelligence Alliance. Dostępny w: https://www.fraunhofer.de/en/research/fraunhofer-strategic-research-fields/artificial-intelligence.html [Dostęp: 12.07.2021].
• 11. Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego. Program na lata 2021-2027, projekt, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, czerwiec 2021.
• 12. Giza, A., Karwińska, A., red., 2020. Poza horyzont. Kurs na edukację. Przyszłość rozwoju systemu kompetencji w Polsce. Kraków: Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
• 13. Grendys, A., 2020. Microsoft: 2/3 dużych firm w Polsce już stosuje AI, Fundacja Platforma Przemysłu Przyszłości. Dostępny w: https://przemyslprzyszlosci.gov.pl/microsoft-2-3-duzych-firm-w-polsce-juz-stosuje-ai/ [Dostęp: 12.07.2021].
• 14. Hausner, J., red., 2020. Poza horyzont - Kurs na edukację. Przyszłość rozwoju systemu kompetencji w Polsce. Kraków: Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
• 15. IoT w polskiej gospodarce. 2018. Raport Grupy Roboczej do spraw Internetu Rzeczy przy Ministerstwie Cyfryzacji. Warszawa.
• 16. Jeruszka, U., 2016. Kompetencje. Aspekty teoretyczne i praktyczne. Warszawa: Engram. Kaplan, J., 2021. Sztuczna inteligencja. Tłum. S. Szymański. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 17. Kark, K., Philips, A.N., Briggs, B., Lillie, M., Tweardy, J., Bucholtz, S., 2020. The kinetic leader: Boldly reinventing the enterpise. Findings from the 2020 Global Technology Leadership Study. Deloitte Insight.
• 18. Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększenia Odporności. Projekt, 2021. Warszawa: Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, luty 2021 i kwiecień 2021.
• 19. Kwiatkowski, S.M., red., 2020. Kompetencje przyszłości, Warszawa: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji.
• 20. Larraondo, M.R., 2021. Digitalisation and the reduction of the gender gap. New modalities of the call for aid for innovation in VET, VET Gazette, No1, April 2021, VET4EU2.
• 21. Map of the Polish AI, 2019. Warsaw: Digital Poland Foundation. Dostępny w: https://www.digitalpoland.org/assets/reports/map-of-the-polish-ai---2019-edition-i.pdf [Dostęp: 12.07.2021].
• 22. Micro-credentials in VET - challenges and opportunities at European level, 2021. Prezentacje z webinarium 25.05.2021. Dostępny w: https://hub.vet4eu2.eu/webinar/micro-credentials-in-vet-challenges-and-opportunities-at-european-level/?fbclid=IwAR09fV_ToO9jek-zhh_XOpRHqgO3RHe1Eh6UIana4M1-Kt6ZTFOuP0pxXV4 [Dostęp: 12.07.2021].
• 23. Monitoring trendów w innowacyjności, 2020. Raport 9. PARP, Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii. Dostępny w: https://www.parp.gov.pl/component/content/article/58357:do-2025-r-polska-bedzie-potrzebowac-ok-200-tys-specjalistow-zajmujacych-sie-sztuczna-inteligencja?utm_source=newsletter&utm_medium=email&utm_campaign=newsletter_parp [Dostęp: 12.07.2021].
• 24. Mulder, M., 2007. Competence - the essence and use of the concept in ICVT. European Journal of Vocational Education, issue 40.
• 25. Oser, F.K., Renold, U., John, E.G., Winther, E., Weber, S., eds., 2009. VET Boost: Towards a Theory of Professionalcompetencies. Sense Publishers.
• 26. Pacelt, O., 2020. Co to jest dolina niesamowitości? Przerażenie i roboty z Uncanny Valley. Dostępny w: https://botland.com.pl/blog/co-to-jest-dolina-niesamowitosci-przerazenie-i-roboty-z-uncanny-valley/ [Dostęp: 24.11.2020].
• 27. Pluta, E., Wodecki, A., Sztuczna Inteligencja - jak ją wykorzystać, aby ułatwić sobie życie? Dostępny w: https://www.swps.pl/strefa-psyche/blog/relacje/22311-sztucznainteligencja-jak-ja-wykorzystac-by-ulatwic-sobie-zycie?fbclid=IwAR2K_qHsoWZjBpurP9VcRPRwciGYTxUn3ClkR9lceX6xfIduHLDZxOlpDsY [Dostęp: 12.07.2021].
• 28. Polityka dla rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce od roku 2020 (Polityka AI), 2020. Załącznik do uchwały nr 196 Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2020 r. (MP z dnia 12 stycznia 2021 r., poz. 23).
• 29. Polityka rozwoju AI w Polsce 2019-2027. Dostępny w: https://www.gov.pl › web › cyfryzacja › konsultacje-sp... [Dostęp: 18.07.2021].
• 30. Projekt strategii produktywności 2030. Dostępny w: http://biznes.pap.pl/pl/news/all/info/2950407,rada-ministrow-chce-przyjac-w-iii-kw--strategie-rozwoju-polskiej-gospodarki-do-2030-r- [Dostęp: 12.07.2021].
• 31. Przegalińska, A., Oksanowicz, P., 2020. Sztuczna inteligencja. Nieludzka, arcyludzka. Wydawnictwo Znak.
• 32. Rachwalski, H., 2018. Strategia rozwoju Francji. W: Przegląd strategii rozwoju sztucznej inteligencji na świecie. Warszawa: Fundacja Digital Poland.
• 33. Russell, S.J., Norvig, P., 2016. Artificial Intelligence: A Modern Approach. Malaysia: Pearson Education Limited.
• 34. Rutkowski, L., 2005. Metody i techniki sztucznej inteligencji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 35. Schleicher, A., Gopaul, S., Robinson P., 2018. Education and Re-skilling in the age of AI. Dostępny w: https://www.uscib.org/education-and-re-skilling-in-the-age-of-ai/ [Dostęp: 12.07.2021].
• 36. Sienkiewicz, Ł., red., 2013. Polityka zarządzania kompetencjami pracowników. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• 37. Skills 4.0: A skills model to driver Scotland's future, 2018. Skills Development Scotland, Centre for Work-based learning in Scotland. Dostępny w: https://www.skillsdevelopmentscotland.co.uk/media/44684/skills-40_ a-skills-model.pdf [Dostęp: 12.07.2021].
• 38. Snoch, J., 2019. Południowokoreańska stacja telewizyjna zatrudniła prezenterkę SI. Dostępny w: https://www.komputerswiat.pl/aktualnosci/inne/poludniowokoreanska-stacja-telewizyjna-zatrudnila-prezenterke-si/f565npg [Dostęp: 12.07.2021].
• 39. Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030), 2017. Warszawa: Ministerstwo Rozwoju, Departament Strategii Rozwoju. Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2030, 2020. Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii. Dostępny w: https://www.gov.pl/web/rodzina/projekt-strategii-rozwoju-kapitalu-ludzkiego-do-roku-2020--z-perspektywa-do-2030-r [Dostęp: 12.07.2021].
• 40. Sturgis, C., Casey, K., 2018. Quality Principles for Competency-Based Education. Competency Work Books. INACOL.
• 41. System Wyzwań Sieci Badawczej Łukasiewicz. Dostępny w: https://lukasiewicz.gov.pl/ [Dostęp: 12.07.2021].
• 42. Szczucka, A., Lisek, K., Strycharz, J., 2019. Sektor IT. Branżowy Bilans Kapitału Ludzkiego. Raport z badań, Warszawa: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości.
• 43. Uchwała nr 196 Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2020 roku w sprawie ustanowienia "Polityki dla rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce od roku 2020", "Monitor Polski", Dziennik Urzędowy RP 2021, poz. 23.
• 44. Van Roy, V., 2020. AI Watch - National strategies on Artificial Intelligence: A European perspective in 2019. Luxembourg: Publications Office of the European Union, Joint Research Centre. Dostępny w: https://www.oecd.ai/dashboards/countries/Poland [Dostęp: 12.07.2021].
• 45. Walsh, T., 2018. To żyje! Sztuczna Inteligencja od logicznego fortepianu po zabójcze roboty. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• 46. Zieliński, C., 2020. Sztuczna Inteligencja i robotyka. Centrum Badawcze POB, Politechnika Warszawska. Dostępny w: https://www.badawcza.pw.edu.pl/Centra-Badawcze-POB/Sztuczna-inteligencja-i-robotyka [Dostęp: 18.07.20 21].

Identyfikatory

DOI

10.5604/01.3001.0015.3356