Socjologiczne analizy stosunków przemysłowych w Polsce: kierunki badań i role zawodowe socjologów w warunkach transformacji systemowej po 1989 roku

• Autorzy: Adam Mrozowicki

Warianty tytułu

Sociological Analyses of Industrial Relations in Poland: Directions of Research and Professional Roles of Sociologists under Conditions of System Transformation after 1989

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest analiza miejsca i roli refleksji socjologicznej w analizach stosunków przemysłowych w Polsce po 1989 roku. Tekst rozpoczyna dyskusja nad specyfiką interdyscyplinarnego pola badawczego zajmującego się problematyką zbiorowych stosunków pracy (stosunków przemysłowych). Następnie przeanalizowane zostają główne obszary zainteresowań polskich socjologów badających problemy zbiorowych stosunków pracy. W ostatniej części artykułu, w od-wołaniu do koncepcji podziału pracy socjologicznej autorstwa Michaela Burawoya, przybliżone zostają różnorodne role zawodowe odgrywane przez badaczy stosunków przemysłowych w ramach socjologii akademickiej, krytycznej, praktycznej i publicznej. (abstrakt oryginalny)

EN

The goal of this article is to explore the place and role of sociological reflection in the analysis of industrial relations in Poland after 1989. The article begins with the discussion about the specificity of the multidisciplinary field of industrial relations (collective employment relations) research. Next, the main areas of interests of the Polish sociologists studying the problems of collective employment relations are analysed. In the final part of the article, with the reference to the division of sociological labour proposed by Michael Burawoy, the various professional roles of industrial relations researchers within the scope of academic sociology, critical sociology, professional sociology and policy-oriented sociology are discussed. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Socjologia; Stosunki przemysłowe; Zbiorowe stosunki pracy; Badania socjologiczne

EN

Sociology; Industrial relations; Collective labour relations; Sociological research

• Czasopismo: Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa
• Rocznik: 2018
• Tom: 9
• Numer: z. 1
• Strony: 109-124

Twórcy

autor

Adam Mrozowicki

• Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• Balcerek J., Gilejko L., 1967: Społeczno-ekonomiczne funkcje samorządu robotniczego. Warszawa: Wydawnictwo Związkowe CRZZ.
• Bernaciak M., ed., 2015: Market Expansion and Social Dumping in Europe. London: Routledge.
• Bohdziewicz P., 2014: Próba zinwentaryzowania i analizy zasadniczych nurtów socjologii pracy, przemysłu i organizacji w badaniach polskich po 1989 roku. "Zarządzanie Zasobami Ludzkimi" 2014, nr 3-4(98), s. 104-118.
• Bsoul M., Bylok F., red., 2013: Związki zawodowe w procesie przemian społeczno- gospodarczych w Polsce i wybranych krajach Unii Europejskiej. Katowice: Wydawnictwo Naukowe "Śląsk".
• Burawoy M., 2009: O socjologię publiczną. W: Nowe perspektywy teorii socjologicznej. Red. A. Manterys, J. Mucha. Kraków: Nomos, s. 525-561.
• Clarke L., Donnelly E., Hyman R., Kelly J., McKay S., Moore S., 2008: What's the point of industrial relations? [Prezentacja w czasie konferencji the British Universities Industrial Relations Association Conference (BUIRA) at the University of the West of England, 26-28 czerwca 2008].
• Czarzasty J., 2010: Stosunki pracy w handlu wielkopowierzchniowym w Polsce. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
• Czarzasty J., red., 2014: Rokowania zbiorowe w cieniu globalizacji. Rola i miejsce związków zawodowych w korporacjach ponadnarodowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe "Scholar".
• Czarzasty J., Mrozowicki A., red., 2014: Organizowanie związków zawodowych w Europie. Badania i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe "Scholar".
• Czarzasty J., Owczarek D., 2012: Kryzys gospodarczy i dialog społeczny w Polsce. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Czarzasty M., Gilejko L., Nowacki G., 1987: Robotnicy, reforma, rzeczywistość. Warszawa: Akademia Nauk Społecznych - Instytut Badań Klasy Robotniczej.
• De Spiegelaere S. Jagodzinski R., 2015: European Works Councils and SE Works Councils in 2015. Facts andfigures. Brussels: ETUI.
• Dunlop E.T.J., 1958: IndustrialRelations Systems. Carbondale: Southern Illinois UP.
• Federowicz M., Kozek W., Morawski W., 1995: Stosunki przemysłowe w Polsce: studium czterech przypadków. Warszawa: Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
• Frege C., 2008: The History of Industrial Relations as a Field of Study. In: P Blyton, N. Bacon, J. Fiorito, E. Heery, eds.: The Sage Handbook of Industrial Relations. London: Sage, s. 35-53.
• Gajewska K., 2009: Transnational Labour Solidarity: Mechanisms of Commitment to Cooperation within the European Trade Union Movement. London, New York: Routledge.
• Gardawski J., 2003: Konfliktowy pluralizm polskich związków zawodowych. Warszawa: Fundacja im. Friedricha Eberta.
• Gardawski J., 2007: Europejskie Rady Zakładowe a korporacje transnarodowe w Polsce. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
• Gardawski J., 2009a: Dialog społeczny w Polsce. Teoria, historia, praktyka. Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
• Gardawski J., red., 2009b: Polacy pracujący a kryzys fordyzmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe "Scholar".
• Gardawski J. Gąciarz B., Mokrzy szewski A. Pańków W., 1999: Rozpad bastionu? Związki zawodowe w gospodarce prywatyzowanej. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Gardawski J. Gilejko L. Żukowski T. 1994: Związki zawodowe w przedsiębiorstwach przemysłowych. Działacze i członkowie związków o swych organizacjach, gospodarce i polityce. Warszawa: Fundacja im. Friedricha Eberta.
• Gąciarz B., 1999: Dynamika zbiorowych stosunków pracy w wybranych działach przemysłu i sektorach usług publicznych. W: J. Gardawski, B. Gąciarz, A. Mokrzyszewski, W. Pańków, red.: Rozpad bastionu? Związki zawodowe w gospodarce prywatyzowanej. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, s. 209-246.
• Gąciarz B., Pańków W., 1997: Przekształcenia przedsiębiorstw przemysłowych: strategie, aktorzy, efekty. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania.
• Gilejko L., 1969: Związki zawodowe w społeczeństwie kapitalistycznym. Warszawa: Wydawnictwo CRZZ.
• Gilejko L., 2002: Społeczeństwo a gospodarka. Socjologia ekonomiczna. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
• Gilejko L., 2003: Związki zawodowe a restrukturyzacja: bariery czy kompromis? Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
• Gilejko L., Tudek A., 1988: Rok 1982. Robotnicy - związki zawodowe. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych.
• Hardy J., 2010: Aowy polski kapitalizm. Warszawa: Książka i Prasa.
• Hardy J., Kozek W., 2011: Changing workplace relations in foreign direct investment firms in Poland. "Employee Relations", No. 33(4), s. 375-394.
• Hausner J., 1995: Modele systemu reprezentacji interesów w społeczeństwach postsocjalistycznych. W: J. Hausner, red.: Studia nad systemem reprezentacji interesów. T. 3: Narodziny demokratycznych instytucji. Kraków: AE w Krakowie i Fundacja "Praca Polska", s. 317-333.
• Heery E. Blyton N. Bacon N. Fiorito J. 2008: Introduction: the Field of Industrial Relations. In: N. Blyton, P Bacon, J. Fiorito, E. Heery, eds.: The Sage Handbook of Industrial Relations. London: Sage, s. 1-32.
• Hryniewicz J.T., 1980: Działalność organizacji samorządowych w przedsiębiorstwie. "Studia Socjologiczne", nr 3.
• Jackson P.M., 1988: Industria lRelations. A Textbook. London, New York: Routledge.
• Jarosz M., 1967: Samorząd robotniczy w przedsiębiorstwie przemysłowym. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Kamińska-Berezowska S., 2013: Kobiety w wybranych segmentach polskiego ruchu związkowego a równość płci. Studium z zastosowaniem teorii Pierre 'a Bourdieu. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Katz H., 2006: Industrial Relations and Work. In: S. Ackroyd, R. Batt, P. Thompson, P. Tolbert: Oxford Handbook of Work and Organization. Oxford, s. 263-282.
• Kozek W., red., 1997a: Zbiorowe stosunki pracy w Polsce w perspektywie integracji europejskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe "Scholar".
• Kozek W., 1997b: Organizacje pracodawców jako nowy partner w zbiorowych stosunkach pracy. W: W. Kozek, red.: Zbiorowe stosunki pracy w Polsce w perspektywie integracji europejskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe "Scholar", s. 79-97.
• Kozek W., 2003a: Destruktorzy. Tendencyjny obraz związków zawodowych w tygodnikach politycznych w Polsce. W: W. Kozek, red.: Instytucjonalizacja stosunków pracy w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe "Scholar", s. 161-185.
• Kozek W., 2003b: Czy wyłania się model? Problem instytucjonalizacji zbiorowego przetargu w stosunkach pracy. W: W. Kozek, red.: Instytucjonalizacja stosunków pracy w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe "Scholar", s. 16-40.
• Kozek W., red., 2012: Gra o jutro usług publicznych w Polsce. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
• Kubisa J., 2014: Bunt białych czepków. Analiza działalności związkowej pielęgniarek i położnych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe "Scholar".
• Kuczyński P., 1994: Badanie "Solidarności": kontekst społeczny i kontekst polityczny. W: P. Kuczyński, M. Frybes, J. Strzelecki, D. Lapeyronnie, red.: W poszukiwaniu ruchu społecznego. Wokół socjologii Alaina Touraine'a. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 111-121.
• Kulpińska J., 1998: Stosunki przemysłowe w Polsce w perspektywie integracji europejskiej. W: W. Kozek, J. Kulpińska, red.: Zbiorowe stosunki pracy w Polsce. Obraz zmian. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe "Scholar", s. 11-25.
• Maciejewska M., 2012: Zmęczone ciała i bezcenne produkty. Warunki pracy kobiet w specjalnej strefie ekonomicznej przemysłu elektronicznego, online: http://www.eko logiasztuka.pl/pdf/strefy_raport_maciejewska_2012.pdf (data dostępu: 26 czerwca 2016).
• Meardi G., 2000: Trade Union Activists, East and West. Comparison in multinational companies. Aldershot: Gower.
• Męcina J., 2005: Dialog społeczny w Polsce a integracja z Unią Europejską. Warszawa: Aspra.
• Morawski W., 1973: Samorząd robotniczy w gospodarce socjalistycznej. Warszawa: Książka i Wiedza.
• Morawski W., 1997: Stosunki pracy w Polsce a wzory zewnętrzne. W: W. Kozek, red.: Zbiorowe stosunki pracy w Polsce w perspektywie integracji europejskiej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe "Scholar", s. 45-57.
• Morawski W., 2011: Socjologia ekonomiczna. Problemy. Teoria. Empiria. Warszawa: PWN.
• Mrozowicki A., 2012: Tożsamości biograficzne zakładowych działaczy związkowych a rewitalizacja związków zawodowych w Europie Środkowo-Wschodniej. "Folia Sociologica", nr 41, s. 215-236.
• Mrozowicki A., 2014: Varieties of Trade Union Organizing in Central and Eastern Europe: A comparison of the retail and automotive sectors. "European Journal of Industrial Relations", No. 20(4), s. 297-315.
• Mrozowicki A., Krasowska A., Karolak M., 2015: 'Stop the JunkContracts' Young Workers and Trade Union Mobilisation against Precarious Employment in Poland. In: A. Hodder, L. Kretsos, eds.: Young Workers andTrade Unions. A Global View. Basingstoke: Palgrave Macmillan, s. 123-141.
• Myant M., Theodoropoulou S., Piasna A., eds., 2016: Unemployment, Internal Devaluation and Labour Market Deregulation in Europe. Brussels: ETUI.
• Nowak S., 1985: Metodologia badań społecznych. Warszawa: PWN.
• Ost D., 2000: Illusory Corporatism in Eastern Europe: Neoliberal Tripartism and Post- communist Class Identities. "Politics & Society", No. 28(4), s. 503-530.
• Ost D., 2007: Klęska solidarności. Gniew i polityka w postkomunistycznej Europie. Warszawa: Muza.
• Ostrowski P., 2009: Powstawanie związków zawodowych w sektorze prywatnym w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
• Pańków W., 1993: Instytucje pracy w procesach transformacji (polskie doświadczenia z lat 1990-1992). Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.
• Skrzypiński D., 2002: Organizacje pracodawców i przedsiębiorców w procesie kształtowania się stosunków przemysłowych w Polsce po 1989 roku. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Sroka J., 2000: Europejskie stosunki przemysłowe w perspektywie porównawczej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Sroka J., 2009: Analiza funkcjonowania instytucji dialogu społecznego na poziomie województw. Raport z badań wojewódzkich komisji dialogu społecznego. Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
• Staniszkis J., 1994 [1983]: Solidarność jako związek zawodowy i ruch społeczny. W: W. Morawski, red.: Zmierzch socjalizmu państwowego. Szkice z socjologii ekonomicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 112-135.
• Szmatka J., 2000: Rola społeczna. W: H. Domański, W. Morawski, J. Mucha, M. Ofierska, J. Szacki, M. Ziółkowski, red.: Encyklopedia socjologii. T. 3. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 321-326.
• Świątkowski A., 1984: Kompetencje związków zawodowych. Warszawa: PWN.
• Touraine A., Dubet F., Wiewiorka M., Strzelecki J., 1983: Solidarity: The Analysis of a Social Movement: Poland 1980-1981. Cambridge: Cambridge University Press.
• Towalski R., red., 2011: Dialog społeczny w Europie Środkowej i Wschodniej w procesie integracji europejskiej (na przykładzie krajów Grupy Wyszehradzkiej). Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
• Urbański J., 2014: Prekariat i nowa walka klas. Przeobrażenia współczesnej klasy pracowniczej i jej formy walki. Warszawa: IWKiP.
• Warczok T., Zarycki T., 2014: (Ukryte) zaangażowanie i (pozorna) neutralność: strukturalne ograniczenia rozwoju socjologii krytycznej w warunkach półperyferyjnych. "Stan Rzeczy", nr 1 (6), s. 129-158.
• Watson T.J., 2008: Sociology, Work and Industry. London, New York: Routledge.
• Wratny J., Bednarski M., red., 2010: Związki zawodowe a niezwiązkowe przedstawicielstwa pracownicze w gospodarce posttransformacyjnej. Warszawa: IPiSS.
• Wratny J., Portet S. Towalski R., 2011: Rola ekspertów w kształtowaniu rad pracowników. Warszawa: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
• Wyglądała E., 2015: Bibliografia: stosunki przemysłowe. "Humanizacja Pracy", nr 3 (281), s. 319-325.
• Ziółkowski M., 1990: Robotnicy 84-85. Świadomość społeczna pracowników czterech wielkich zakładów przemysłowych. Warszawa: PAN.