Literackie ślady w socjologii (pomiędzy Królową Śniegu a Don Kichotem)

• Autorzy: Maria Banaś

Warianty tytułu

Literary Traces in Sociology (between The Snow Queen and Don Quijote)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Próby poznania i opisania uniwersum świata społecznego można podejmować na wiele sposobów. Socjolog przyglądający się elementom tworzącym mozaikę społecznych struktur ma do dyspozycji szerokie spektrum narzędzi badawczych. Cechować go powinien obiektywizm w gromadzeniu danych faktograficznych, poprawność metodologiczna, dobrze też, jeśli dochodzi do tego elegancja narracji, która wszakże nie jest czymś dla naukowego dyskursu niezbędnym; choć nie musi czynić autora anonimowym, powinna być raczej surowa. Inaczej dzieje się w przypadku literatury, dla której charakterystyczne są i mnogość możliwych form wyrazu, i bogactwo środków stylistycznych, i niewyczerpane sposoby kreowania rzeczywistości. Literaturę wyróżnia subiektywizm, wiązana jest z twórczym natchnieniem i wyobraźnią artysty. (fragment tekstu)

EN

The author puts forward the thesis that belles lettres is one of the potential sources of knowledge about the social world which are still underappreciated by sociologists. Literature furnishes at least inspiration for the description of social phenomena. In a special way it engages the problems associated with the use of metaphors drawn directly from literary works to represent sociologically recognizable regularities. In this case the means of problematization could be associated with a literary figure (the Snow Queen, Don Quijote), metaphor (the world as a theatre) or when the title of a research work may constitute a direct reference to literature ("Wrestling against the world", "A tournament of humpbacks"). In all of these cases a literary image becomes a starting point, a germ of a sociological analysis or its illustration, and thus a means of familiarizing oneself with the social world. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Socjologia kultury; Socjologia; Socjologia nauki; Literatura; Obiektywizm

EN

Sociology of culture; Sociology; Sociology of science; Literature; Objectivism

• Czasopismo: Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa
• Rocznik: 2017
• Tom: 8
• Strony: 158-171

Twórcy

autor

Maria Banaś

• Politechnika Śląska

Bibliografia

• Arendt H., 2000: Kondycja ludzka. Warszawa: Altheia.
• Bauman Z., 2012: To nie jest dziennik. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
• Berger L.P., 1986: Człowiek Zachodu. Wyzwolenie i samotność. "Aneks", nr 43.
• Ćwikła P., 2006a: Kilka uwag o związku socjologii z literaturą. "Studia Socjologiczne", nr 2, s. 127-158.
• Ćwikła P, 2006b: Boksowanie świata. Wizje ładu społecznego na podstawie twórczości Janusza A. Zajdla. Katowice Wydawnictwo "Śląsk".
• Dahrendorf R., 1968: Essays in the Theory of Society. London: Routledge & Kegan.
• Desan Ph., Parhurst Ferguson P., Griswold W., eds., 1989: Literature and Social Practice. Chicago and London: The University of Chicago Press.
• Edling Ch., Rydgren J., eds., 2011: Sociological Insights of Great Thinkers. California: Praeger.
• Goffman E., 1963: Behavior in Public Places. New York: Free Press.
• Goffman E., 1976: Gender Advertisements. New York: Harper and Row.
• Goffman E., 1997: The Goffman Reader. Ch. Lemert, A. Branaman, eds. Oxford: Blackwell.
• Goffman E., 2008: Człowiek w teatrze życia codziennego. Przeł. H. Datner-Śpiewak i P. Śpiewak. Warszawa: Aletheia.
• Gouldner A.W., 1984: Anty-Minotaur, czyli mit socjologii wolnej od wartości. Przeł. E. Morawska. W: E. Mokrzycki, red.: Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej. Warszawa: PIW.
• Gray J., 2009: Czarna msza. Apokaliptyczna religia i śmierć utopii. Przeł. A. Puchejda i K. Szymaniak. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Hobbes Th., 2009: Lewiatan. Przeł. C. Niemirowski. Warszawa: Aletheia.
• Karpiński J., 1978: Literatura jako źródło dla badań socjologicznych. W: Z. Stefanowska, J. Sławiński, red.: Dzieło literackie jako źródło historyczne. Warszawa: Czytelnik, s. 31-51.
• Kulas P., 2009: Turniej garbusów. Problematyka tożsamości w twórczości Witolda Gombrowicza i Czesława Miłosza. Katowice: Wydawnictwo Naukowe "Śląsk".
• Kundera M., 1998: Sztuka powieści. Warszawa: Czytelnik.
• Le Guin U.K., 2009: The Year of the Flood by Margaret Atwood. "The Guardian" Saturday 29 August. Dostępny w Internecie: http://www.theguardian.com/books/2009/ aug/29/margaret-atwood-year-of-flood (data dostępu: 04.04.2015).
• Lemert Ch., 1997: Introduction. In: Ch. Lemert, A. Branaman: The GoffmanReader. Oxford: Blackwell.
• Łęcki K., 1997: Witolda Gombrowicza - dawny ustrój i rewolucja. W: J. Goćkowski, P Kisiel, red.: Oglądy i obrazy świata społecznego. Poznań: Wydawnictwo Naukowe IF UAM, s. 259-272.
• Łęcki K., 1997: Św. Gombrowicz. Zinstytucjonalizowane formy komunikowania o literaturze: socjologiczna analiza zjawiska. Katowice: Wydawnictwo Naukowe "Śląsk".
• Łęcki K., 2009: Widma wolności. Katowice: Księgarnia św. Jacka.
• Łęcki K., 1999: Literatura piękna. W: Encyklopedia socjologii. T. 2. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 128-134.
• Łęcki K., 2012: Inny zapis. "Sekretny dziennik" pisarza jako przedmiot badań socjologicznych. Na przykładzie "Dzienników" Stefana Kisielewskiego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Merton R., 1968: The Mathew Effect in Science. "Science", Vol. 159, s. 56-63.
• Mills W.C., 2007: Wyobraźnia socjologiczna. Przeł. M. Bucholc. Warszawa: PWN.
• Miłosz C., 2011: Wiersze wszystkie. Kraków: Wydawnictwo Znak.
• Ortega y Gasset J., 2008: Medytacje o Don Kichocie. Przeł. J. Wojcieszak. Warszawa: Wydawnictwo Literackie.
• Ossowski S., 1983: O osobliwościach nauk społecznych. Warszawa: PWN.
• Park E.R., 1967: On Social Control and Collective Behaviour. In: R.H. Turner, ed.: Selected Papers. Chicago, s. XXXIX.
• Ruff I., 1974: Can There Be a Sociology of Literature. "The British Journal of Sociology", Vol. 25, No. 3, s. 367-372.
• Sartre J.P., 2010: Święty Genet. Aktor i męczennik. Przeł. K. Jarosz. Gdańsk: słowo/ obraz terytoria.
• Schutz A., 1970: On Phenomenology and Social Relations. Chicago: The University of Chicago Press.
• Schutz A., 1985: Don Kichot i problem rzeczywistości. "Literatura na Świecie" nr 2, s. 246-268.
• Shakespeare W., 1990: Jak wam się podoba. Poznań: Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów.
• Simmel G., 1975: Socjologia. Warszawa: PWN.
• Skinner B.F., 1978: Poza wolnością i godnością. Przeł. W. Szelenberger. Warszawa: PIW.
• Szacki J., 2014: Marksizm po bardzo wielu latach. W: P Grad, red.: Warszawska Szkoła historyków idei Tożsamość Tradycja Obecność. Warszawa: IFiS PAN, s. 24-25.
• Sztompka P, 2008: Życie codzienne - temat najnowszej socjologii. W: P Sztompka, M. Borowska-Bogunia, red.: Socjologia codzienności. Kraków: Wydawnictwo Znak, s. 15-52.
• Wagner H., 1970: Introduction. In: Schutz. Heritage of Sociology Series, s. 1-52.
• Wnuk-Lipiński E., 1988: Rozpad połowiczny. Warszawa: Czytelnik.
• Wnuk-Lipiński E., 1991: Rozpad połowiczny. Szkice z socjologii transformacji ustrojowej. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
• Zajdel J.A., 1997: Myśli znalezione. Wyb. J. Zajdel. "Fantastyka", nr 7, s. 76.