Mozaikowy region etniczny i jego społeczne metamorfozy Przypadek Górnego Śląska

• Autorzy: Marek S. Szczepański , Anna Śliz

Warianty tytułu

The Mosaic-like Ethnic Region and its Social Metamorphoses. The case of Upper Silesia

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Termin "wielokulturowość" nie jest jednoznaczny i prosty do zdefiniowania przez socjologów, chociaż jego eksplikacja mogłaby sugerować prostą wielość kultur lub istnienie w określonej społecznej przestrzeni wielu kultur obok siebie. Jest to rozumienie wielce uproszczone, ponieważ wielokulturowość to rzeczywiście wiele kultur w przyjętym społecznym świecie, ale kultur wchodzących z sobą w interakcje. Jest to zatem "zbiór zasad i procesów realizacji współżycia społecznego w warunkach realizacji pluralizmu etnicznego i kulturowego, nastawionych przy tym na optymalizację stosunków społecznych przez wyrównywanie praw i szans uczestnictwa, co pozwala na niwelację napięć i konfliktów" (H. Ma m ze r, 2003, s. 33). Takie pojmowanie wielokulturowości nie wyklucza napięć i antagonizmów podczas nieuniknionego kontaktu przedstawicieli różnych kultur. Nie jest to harmonijne współistnienie społecznych zbiorowości o zróżnicowanym systemie aksjonormatywnym. Zagadnienie to zostało przedstawione między innymi w rozważaniach Jerzego Zubrzyckiego nad wielokulturowością Australii: "[...] termin wielokulturowość ma wiele płaszczyzn i dobrowolnych form kontaktów międzykulturowych, które powodują wytworzenie się kulturowo nowej, zróżnicowanej kulturowości. W Australii dotyczy to problematyki stworzenia z ponad stu mniejszości etnicznych nowego narodu, w którym będą wszyscy, od Aborygenów począwszy, a skończywszy na najświeższym transporcie uchodźców z Afganistanu i Iraku, proszących o azyl polityczny" (fragment tekstu)

EN

The multiculturalism of Upper Silesia has been influenced by the combination of three cultures: Polish, German, and Czech. It is also important to note the influence of the Jews and the Roma people which enriched the region's culture. Contemporary multiculturalism of Silesia stems from the times of the Piast Silesians, when colonization lead to the increase of the German settlers in urban and rural Silesia. The multiculturalism of this region gradually changed from the times of socialism to become what today is known as contemporary multiculturalism. Today multiculturalism continues to flourish through the institutionalized organizations of ethnic minorities that uphold their cultural traditions. The multiculturalism of Silesia has always remained an integral part of this region and the cultural identity of its inhabitants (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wielokulturowość; Mniejszości narodowe

EN

Multicultural; Ethnic minority

• Czasopismo: Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa
• Rocznik: 2011
• Tom: 2
• Strony: 232-249

Twórcy

autor

Marek S. Szczepański

• Uniwersytet Śląski w Katowicach

autor

Anna Śliz

• Uniwersytet Opolski

Bibliografia

• Bauman Z., 2006: Tożsamość. Rozmowy z Benedetto Vecchim. Gdańsk: GWP.
• Calimani R., 2002: Historia getta weneckiego. Tłum. T. Jekielowa. Warszawa: Czytelnik.
• Castells M., 2009: Koniec tysiąclecia. Tłum. J. Stawiński, S. Szymański. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
• Czekaj K., 2007: Socjologia szkoły chicagowskiej i jej recepcja w Polsce. Katowice: Wydawnictwo GWSH.
• Gierowski J.A., 2003: Historia Włoch. Wrocław: Ossolineum.
• Golka M., 1997: Oblicza wielokulturowości. W: M. Kempny, A. Kapciak, S. Łodziński, red.: U progu wielokulturowości. Warszawa: Oficyna Wydawnicza.
• Golka M., 2010: Imiona wielokulturowości. Warszawa: MUZA SA.
• Grandin E., Brinkerhoff M.B., 1991: Does Religiosity Encourage Racial and Ethnic Intolerance? "Canadian Ethnic Studies. Études Ethniques du Canada" [Calgary], Vol. 23, No 3, s. 32-45.
• Huntington S.P., 2007: Kim jesteśmy? Wyzwanie dla amerykańskiej tożsamości narodowej. Tłum. B. Pietrzyk. Kraków: Znak.
• Iglicka K., 2003: Wprowadzenie. W: K. Iglicka, red.: Integracja czy dyskryminacja? Polskie wyzwania i dylematy u progu wielokulturowości. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Ivson D., 2001: Multiculturalism. In: N.J. Smelse r, P.B. Baltes, eds.: International Encyclopedia of the Social and Behavioral Sciences. Oxford: Elsevier.
• Kijonka-Niezabitowska J., 2004: Z problemów narodowości i tożsamości śląskiej - dylematy i wybory. "Studia Socjologiczne", nr 4.
• Kubiak H., 1980: Teoria, ideologia, polityka asymilacji. Szkic problemu. W: H. Kubiak, A.K. Paluch, red.: Założenia teorii asymilacji. Wrocław: Ossolineum.
• Kwaśniewski K., 1987: Pluralizm kulturowy. Tożsamość kulturowa. W: Z. Staszczak, red.: Słownik etnologiczny. Warszawa-Poznań: PWN.
• Mamzer H., 2003: Tożsamość w podróży. Wielokulturowość a kształtowanie tożsamości jednostki. Poznań: Wydawnictwo UAM.
• Mucha J., 1999: Wielokulturowość etniczna i nieetniczna. "Sprawy Narodowościowe", nr 14-15, s. 41-43.
• Mucha J., 2005: Oblicza etniczności. Studia teoretyczne i empiryczne. Kraków: NOMOS.
• Park R.E., 1956: Foreword. In: L. Wi r t h: The Ghetto. Chicago: The University of Chicago Press.
• Rex J., 1999: The Concept of a Multicultural Society. In: M. Guibernau, J. Rex, eds.: The Ethnicity Reader. Nationalism, Multiculturalism and Migration. Cambridge: Polity Press.
• Szaranic L., 2007: Wielokulturowość Górnego Śląska. Katowice: Muzeum Śląskie.
• Szczepański M.S., 1999: "Inni swoi". Szkice do socjologicznego portretu mniejszości narodowych w Polsce. W: D. Berlińska, K. Frysztacki, red.: Inni swoi. Studia z problematyki etnicznej. Opole: Instytut Śląski.
• Szczygielski K., 2006: Etniczny kontekst społeczno-demograficznych uwarunkowań rozwoju Śląska Opolskiego. W: R. Rauziński, T. Sołra-Gwiżdż, K. Szczygielski, red.: Sytuacja społeczno-gospodarcza Śląska. Szanse i zagrożenia. Opole: Instytut Śląski.
• Szramek E., 1934: Śląsk jako problem socjologiczny. Katowice: Towarzystwo Przyjaciół Nauk na Śląsku.
• Śliz A., 2001: Polska Bratnia Pomoc - Polish Assistance, Inc. Socjologiczne studium monograficzne. Opole: Wydawnictwo UO.
• Wirth L., 1956: The Ghetto. Chicago: The University of Chicago Press.
• Zieliński F., 1977: Wielokulturowość - typy i dramaty. W: R. Cichocki, red.: Teorie społeczne a możliwości praktyczne. Poznań: Media- G.T
• Żyromski M., 1997: Kilka uwag o politycznych uwarunkowaniach zjawiska wielokulturowości. W: R. Cichocki, red.: Teorie społeczne a możliwości praktyczne. Poznań: Media-G.T.
• Zubrzycki J., 2001: Rozmowa. Prof. Jerzy Zubrzycki. Onet.pl Rozmowy, 12 października, http://rozmowyonet.pl/1,artykul.html?ITEM=1066959&OS=41080