The Question of Civil Rights in the Views of Robert von Mohl

• Autorzy: Paweł Lesiński

Warianty tytułu

Problematyka praw obywatelskich w świetle poglądów Roberta von Mohla

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

Główny cel niniejszego artykułu polega na dowiedzeniu tezy stanowiącej, że rozumienie idei praw obywatelskich w poglądach Roberta von Mohla klasyfikuje go jako przedstawiciela umiarkowanego niemieckiego wczesnego liberalizmu. Pierwsza część opracowania obejmuje omówienie uwarunkowań społeczno-politycznych ziem niemieckich od początków XIX w. do wydarzeń Wiosny Ludów. Stanowi ona tło dla następnych dwóch części. Skupiono się w nich na analizie poglądów niemieckiego uczonego na pojęcie obywatela w kontekście idei Rechtsstaat oraz na prawa zasadnicze (w których zawierały się prawa obywatelskie i polityczne). W artykule dowiedziono, że von Mohl był myślicielem wybierającym drogę "złotego środka" w odniesieniu do pozycji obywateli w państwie. Z jednej strony, zgodnie z dominującym w ówczesnym niemieckim liberalizmie poglądem, przewidywał on szeroki katalog praw obywatelskich w państwie, z drugiej zaś obca mu była idea powszechnych praw politycznych, ich wykonywanie ograniczone było bowiem u von Mohla cenzusem. (abstrakt oryginalny)

EN

The main object of the presented article is to prove that, according to Robert von Mohl's views on the idea of civil rights, he should be classified as the exponent of moderate early German liberalism. The first section of the study drafts a background for its next two parts. It presents the socio-political circumstances of the German states from the beginning of the 19th century to the developments of the Springtime of the Peoples. The analysis of the German scholar views on the citizenship's idea in the context of the Rechtsstaat and basic rights notion is undertaken in the second part of the article. In the third part, it is proved, that von Mohl was a thinker who chose the path of the "golden mean". Regarding the citizen's position in state, on the one hand, he proposed a substantial catalogue of civil rights. On the other hand, he didn't support the idea of universal political rights. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawa obywatelskie; Liberalizm; Państwo prawne

EN

Civil Rights; Liberalism; State governed by the rule od law

• Czasopismo: Studia Iuridica Lublinensia
• Rocznik: 2021
• Numer: Vol. 30, nr 1
• Strony: 181-196

Twórcy

autor

Paweł Lesiński

• Maria Curie-Skłodowska University in Lublin, Poland

Bibliografia

• Angermann E., Robert von Mohl 1799-1875 Leben und Werk eines altliberalen Staatsgelehrten, Neuwied 1962.
• Aretin J.Ch. von, Staatsrecht der Konstitutionellen Monarchie, vol. 1, Altenburg 1824.
• Birtsch G., Gemäßigter Liberalismus und Grundrechte. Zur Traditionsbestimmtheit des deutschen Liberalismus von 1848/49, "Geschichte und Gesellschaft. Sonderheft" 1983, vol. 9.
• Borowski M., Grundrechte als Prinzipien, Baden-Baden 2007.
• Bosiacki A., Robert von Mohl i początki koncepcji państwa prawnego, [in:] Idee jako źródło instytucji politycznych i prawnych, ed. L. Dubel, Lublin 2003.
• Bosiacki A., Z zagadnień koncepcji państwa prawnego w myśli niemieckiej XIX w., [in:] Pro bono Reipublicae, Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka, eds. P. Borecki, A. Czohara, T.J. Zieliński, Warszawa 2009.
• Bożek M., Władza ustrojodawcza w niemieckim konstytucjonalizmie monarchicznym, [in:] Tendencje rozwojowe myśli politycznej i prawnej, eds. M. Maciejewski, M. Marszał, M. Sadowski, Wrocław 2014.
• Böckenförde E.-W., Staat, Gesellschaft, Freiheit, Studien zur Staatstheorie und zum Verfassungsrecht, Frankfurt am Main 1976.
• Chmieliński M., Polityczna wizja społeczeństwa w poglądach Wilhelma Humboldta, [in:] Przez tysiąclecia: państwo - prawo - jednostka, eds. A. Lityński, M. Mikołajczyk, vol. 3, Katowice 2001.
• Dubel L., Robert von Mohl, [in:] idem, Historia doktryn politycznych i prawnych do schyłku XX wieku, Warszawa 2012.
• Dziadzio A., Koncepcja państwa prawa w XIX wieku - idea i rzeczywistość, "Czasopismo Prawno-Historyczne" 2005, no. 1.
• Franke J., Das Wesen der Frankfurter Grundrechte von 1848/1849 im System der Entwicklung der Menschen- und Grundrechte, Diss. Bonn 1970.
• Gozzi G., Rechtsstaat and individual rights in german constitutional theory, [in:] The Rule of Law History, Theory and Criticism, eds. P. Costa, D. Zolo, Dordrecht 2007.
• Grahe R.-J., Meinungsfreicheit und Freizügigkeit. Eine Untersuchung zum Grundrechtsdenken bei Robert von Mohl, Münster 1981.
• Hachtmann R., "Demokratische Anarchie" oder "neue Lebensform der menschlichen Geschichte"? Der Konflikt um die Grundrechte während der Revolution von 1848, [in:] Jahrbuch Menschenrechte 1999, eds. G. von Arnim, V. Delle, F.-J. Huttner, S. Kurtenbach, C. Tessmer, Frankfurt am Main 1999.
• Haratsch A., Die Geschichte der Menschenrechte, Potsdam 2010.
• Hähnle J., Die politischen Ideen Robert von Mohls. Ein Beitrag zur Geschichte des älteren süddeutschen Liberalismus, Tübingen 1921.
• Heywood A., Klucz do politologii, Warszawa 2008.
• Kahan A.S., Liberalism in Nineteenth-Century Europe: The Political Culture of Limited Suffrage, New York 2003.
• Karpen U., Die geschichtliche Entwicklung des liberalen Rechtsstaates: vom Vormärz bis zum Grundgesetz, Mainz 1985.
• Kostrubiec J., Nauka o państwie w myśli Georga Jellinka, Lublin 2015.
• Lerg Ch.A., Amerika als Argument: Die deutsche Amerika-Forschung im Vormärz und ihre politische Deutung in der Revolution von 1848/49, Bielefeld 2011.
• Łuszczyńska M., Prawo natury a prawo stanowione - dwa antagonistyczne ujęcia filozofii prawa, "Annales UMCS sectio G (Ius)" 2005-2006, vol. 62-63.
• Maciąg Z.A., Kształtowanie zasad państwa demokratycznego, prawnego i socjalnego w Niemczech (do 1949 r.), Białystok 1998.
• Maciejewski M., Początki koncepcji oraz regulacji praw i wolności człowieka do czasów oświecenia, [in:] Współczesne koncepcje ochrony wolności i praw podstawowych, eds. A. Bator, M. Jabłoński, M. Maciejewski, K. Wójtowicz, Wrocław 2013.
• Mattheisen D.J., 1848: Theory and Practice of the German juste milieu, "Duquesne History Forum" 1971.
• Merkwa M., U źródeł idei praw człowieka. Kształtowanie prawnych i filozoficznych podstaw koncepcji praw człowieka, Lublin 2018
• . Mohl R. von, Das deutsche Reichsstaatsrecht. Rechtliche und politische Eröterungen, Tübingen 1873.
• Mohl R. von, Das Staatsrecht des Königreiches Württemberg, Zweite Auflage, Erster Band das Verfassungsrecht, Tübingen 1840.
• Mohl R. von, Encyklopädie der Staatswissenschaften, Erste Auflage, Tübingen 1859.
• Mohl R. von, Encyklopädie der Staatswissenschaften, Zweite Auflage, Tübingen 1872.
• Mohl R. von, Encyklopedia umiejętności politycznych, vol. 1-2, Warszawa 2003.
• Mohl R. von, Lebenserinnerungen von Robert von Mohl 1799-1875, vol. 1, Stuttgat-Leipzig 1902.
• Mohl R. von, System der Präventiv-Justiz oder Rechts-Polizei, Tübingen 1834.
• Paluszyński T., Historia Niemiec i państw niemieckich. Zarys dziejów politycznych, Poznań 2006.
• Sadowski M., Ze studiów nad państwem, władzą polityczną i stosunkami państwo - Kościół w doktrynie papieża Leona XIII, [in:] Przez tysiąclecia: państwo - prawo - jednostka, eds. A. Lityński, M. Mikołajczyk, vol. 1, Katowice 2001.
• Stolleis M., Geschichte des öffentlichen Rechts in Deutschland, München 1992.
• Stöcker B., Die Gemeinwohltheorie Robert von Mohls ale ein früher Ansatz des sozialen Rechtsstaatsprinzips, München 1992.
• Suppé R., Die Grund- und Menschenrechte in der deutschen Staatslehre des 19. Jahrhunderts, Berlin 2004.
• Tarnowska A., Spory doktryny wokół procesu konstytucjonalizacji praw podstawowych w Niemczech w II połowie XIX wieku, "Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa" 2015, vol. 8(2).
• Tończyk N.M., Konstytucja Republiki Weimarskiej z 11 sierpnia 1919 roku jako demokratyczna podstawa prawna totalitarnego państwa, "Studia Iuridica Toruniensia" 2014, vol. 14, DOI: http://dx.doi.org/10.12775/SIT.2014.018.
• Wahl R., Rechtliche Wirkungen und Funktionen der Grundrechte im Deutschen Konstitutionalismus des 19. Jahrhunderts, "Der Staat" 1979, vol. 18(3).
• Welcker K., Association, [in:] Das Staats-Lexikon, vol. 1: Encyklopädie der sämmtlichen Staatswissenschaften für alle Stände, ed. K. Welcker, Dritte Auflage, Leipzig 1856.
• Welcker K., Petition, [in:] Das Staats-Lexikon, vol. 11: Encyklopädie der sämmtlichen Staatswissenschaften für alle Stände, ed. K. Welcker, Leipzig 1864.
• Zieliński Z., Niemcy. Zarys dziejów, Katowice 2003.
• Zmierczak M., Kształtowanie się koncepcji państwa prawnego (na przykładzie niemieckiej myśli polityczno-prawnej), [in:] Demokratyczne państwo prawne, ed. H. Rot, Wrocław 1994.
• Zoepfl H., Grunsaetze des allgemeinen und des constitionell-monarchischen Staatsrechts, Heidelberg 1846.
• Verfassung des Deutschen Reiches vom 28. März 1849, www.documentarchiv.de/nzjh/verfdr1848.htm [access: 20.01.2020].
• Verfassung des Königreichs Württemberg (25. Sep. 1819), www.jura.uni-wuerzburg.de/lehrstuehle/dreier/verfassungsdokumente-von-der-magna-carta-bis-ins-20-jahrhundert/verfassung-des-koenigreichs-wuerttemberg-25-sep-1819 [access: 20.01.2020].

Identyfikatory

DOI

10.17951/sil.2021.30.1.181-196