"Inny" Śląsk - południowe rubieże województwa śląskiego

• Autorzy: Halina Rusek

Warianty tytułu

The "Other" Silesia - Southern Hinterlands of the Silesian Voivodeship

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Kiedy mówimy o województwie śląskim, rzadko mamy na myśli to samo. Wszak jedną z wyróżniających cech tego administracyjnie utworzonego regionu jest jego "niezwykłe", "ogromne", "niespotykane" zróżnicowanie, opisywane w różnych aspektach i przywoływane z racji różnych potrzeb, nie tylko poznawczych, ale często także politycznych. W studiach naukowych i popularnonaukowych wiele uwagi poświęcono temu zagadnieniu, a przede wszystkim genezie wielokulturowości administracyjnie wykreowanego regionu. Województwo śląskie jest przestrzenią wielokulturową, bo jak mało który region cechuje się bogatą różnorodnością kulturową i etniczną o charakterze różnobarwnej mozaiki. W myśleniu potocznym, a także w publicystyce, województwo śląskie kojarzy się najczęściej z aglomeracją przemysłową o niejednorodnie zresztą nakreślanych granicach, a rzadko z jego integralnymi częściami, od Zagłębia poczynając, poprzez ziemię częstochowską i Podbeskidzie, na Śląsku Cieszyńskim kończąc.(fragment tekstu)

EN

One of the distinctive features of the Silesian Voivodeship - a region created by an administrative decision - is its multifaceted diversity, described in different contexts and recalled for different reasons, not only cognitive but also political ones. The voivodeship is a multicultural area characterized by a mosaic of cultural, religious and ethnic diversity. In everyday perception, as well as in the media, the Silesian Voivodeship is usually associated with the industrial agglomeration of softly defined borders, and rarely with its integral parts of Zagłębie, the Częstochowa region, the hilly Podbeskidzie and Cieszyn Silesia. The latter, historically belonging to Upper Silesia, forms the southern flanks of the region, the "other Silesia" - green and totally different in its geographical, social, cultural and partly also economic image than the other sub-regions that form Silesia. The region has the characteristics of an administrative, ethnic and cultural borderland. Situated on the Polish-Czech national border, it is also a cross-frontier area of major economic and political importance. It is also the fatherland for about 40 thousand Poles living in the Czech part of Cieszyn Silesia - known in Polish as Zaolzie. Therefore, when we think "Silesia", we should also think of its southern lands as one of the varieties of "Silesianhood" which build, just like Upper Silesia, the identity of the region.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Region; Wielokulturowość; Kultura

EN

Region; Multicultural; Culture

• Czasopismo: Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa
• Rocznik: 2014
• Tom: 5
• Strony: 42-57

Twórcy

autor

Halina Rusek

• Uniwersytet Śląski

Bibliografia

• Babiński G., 1994: Pogranicze etniczne, pogranicze kulturowe, peryferie. Szkic wstępny problematyki. "Pogranicze. Studia Społeczne", T. 4.
• Babiński G., 1997: Pogranicze polsko-ukraińskie. Etniczność. Zróżnicowanie religijne. Tożsamość. Kraków: Nomos.
• Babiński G., 2001: Lokalność - pogranicza - globalizacja. Refleksje nad kierunkami badań nad współczesnymi problemami pogranicz narodowych i kulturowych. W: J. Leszkowicz-Baczyński, red.: Transgraniczność w perspektywie socjologicznej. Kontynuacje i wyzwania. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe.
• Buława E., 1995: Polskie szkolnictwo w międzywojennej Czechosłowacji. Opole. Chlebowczyk J., 1972: O niektórych problemach asymilacji narodowej i pogranicza językowo-narodowościowego. "Studia Historyczne", z. 3.
• Czyż R., Pasek Z., 2008: Monografia Wisły. Kościoły i wspólnoty religijne. T. 3. Wisła: Galeria "Na Gnojach".
• Dębicki M., 2010: Stereotypy Czechów wobec Polaków na pograniczu - regionalne zróżnicowanie oraz determinanty stanu rzeczy. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Dola K., 1996: Dzieje Kościoła na Śląsku. Opole: Uniwersytet Opolski.
• Giddens A., 2004: Socjologia. Warszawa: PWN.
• Golka M., 1999: Pogranicza - transgraniczność - transkulturowość. W: L. Gołdyka, red.: Transgraniczność w perspektywie socjologicznej. Kontynuacje. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe.
• Hulka-Laskowski P, 1938: Śląsk za Olzą. Katowice.
• Jasiński Z., 1990: Działalność kulturalno-oświatowa Polaków za Olzą 1920-1938. Opole: Wyższa Szkoła Pedagogiczna.
• Kłoskowska A., 1996: Kultury narodowe u korzeni. Warszawa: PWN.
• Kłoskowska A., 1999: Kultura. W: Encyklopedia socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Kurcz Z., 2011: Przedmiot socjologii pogranicza w świetle polskich doświadczeń. W: Polskie pogranicza w procesie przemian. T. 1. Red. Z. Kurcz. Wałbrzych: Wydawnictwo WWSZiP.
• Kurcz Z., 2012: Powrót pograniczy. Entuzjazm, normalność, problemy. W: Polska począt-ku XXI wieku; przemiany kulturowe i cywilizacyjne. Warszawa: Wydawnictwo Insty-tutu Filozofii i Socjologii PAN.
• Kurczewska J., 2008: Pogranicza i granice jako zadanie dla polskiej socjologii w nowych kontekstach kulturowych i politycznych. W: J. Mucha, E. Narkiewicz-Niedbalec, M. Zielińska, red.: Co nas łączy, co nas dzieli? Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski.
• Kuś J., 1983: Z dziejów kościelnych ziemi cieszyńskiej. Kraków: Polskie Wydawnictwo Teologiczne.
• Kwaśniewicz W., 1999: Kilka uwag o teoretycznych aspektach badań transgranicznych. W: L. Gołdyka, red.: Transgraniczność w perspektywie socjologicznej. Kontynuacje. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe.
• Londzin J., 1934: Jaki wpływ wywarła reformacja na ukształtowanie się stosunków polskich na Śląsku Cieszyńskim? Cieszyn.
• Michejda K., 1992: Dzieje Kościoła ewangelickiego w Księstwie Cieszyńskim (od Reformacji do 1909 roku). W: Z Historii Kościoła ewangelickiego na Śląsku Cieszyńskim. Katowice: "Didache".
• Olszewski D., 1996: Polska kultura religijna na przełomie XIX i XX wieku. Warszawa: Pax.
• Popiołek F., 1957: Szkice z dziejów Cieszyna. Katowice.
• Rusek H., 1997: Kulturowe wzory życia polskich rodzin na Zaolziu a asymilacja. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Rusek H., 2002: Religia i polskość Zaolzia. Kraków: Nomos.
• Sadowski A., 1995: Pogranicze polsko-białoruskie. Tożsamość mieszkańców. Białystok: "Trans Humana".
• Sadowski A., 2007: Przemiany transgranicza polsko-białoruskiego w warunkach Unii Europejskiej. W: M. Zielińska, B. Trzop, K. Lisowski, red.: Transgraniczność w perspektywie socjologicznej. Pogranicza Polski w integrującej się Europie. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe.
• Siwek T., 2005: K impementaci charty vprostki polské nârodnostni mensiny. V: A. Su- litka, red.: Kproblematice ratifiakce Evropské charty regionalnych ci mensinowych jazyküv Ceské republice. Praha.
• Szczepański M.S., 1999: Region pogranicza kulturowego w perspektywie socjologicznej. W: L. Gołdyka, red.: Transgraniczność w perspektywie socjologicznej. Kontynuacje. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe.
• Uglorz M., 1983: Recepcja luteranizmu na Śląsku Cieszyńskim. "Rocznik Teologiczny", XXV, z. 2.
• Wojak T., red., 1974: Udział ewangelików śląskich w polskim życiu kulturalnym. Warszawa: Wydawnictwo "Zwiastun"
• Wojakowski D., 2002: Polacy i Ukraińcy. Rzecz o pluralizmie i tożsamości na pograniczu. Kraków: Nomos.
• Zahradnik S., Ryczkowski M., 1992: Korzenie Zaolzia. Warszawa-Praga-Trzyniec: PAI-press.