Wykluczenie z ubezpieczenia na życie osób dotkniętych określonymi chorobami przewlekłymi

• Autorzy: Małgorzata Puto

Warianty tytułu

Life insurance exclusions in the context of chronic diseases

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na problem wykluczenia z ubezpieczenia na życie osób chorujących na choroby przewlekłe, w szczególności choroby nowotworowe, choroby układu krążenia oraz zaburzenia psychiczne. Mimo że od wystąpienia takich chorób wiele osób chciałoby się ubezpieczyć, zwykle ogólne warunki ubezpieczeń na życie zawierają wyłączenia obejmujące choroby przewlekłe. Ubezpieczenie na życie uregulowane jest w Kodeksie cywilnym (art. 829-834)1 oraz w Ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej2. Art. 23 tej ustawy nakłada na ubezpieczyciela między innymi obowiązek określenia wysokości składek odpowiadających poszczególnym świadczeniom. Wymaga to przeprowadzenia tzw. underwritingu. Jednym z czynników determinujących wysokość składki jest stan zdrowia wnioskodawcy. Osoby chore na choroby przewlekłe mają mniejsze szanse na uzyskanie adekwatnego ubezpieczenia, a przebyta choroba może dyskwalifikować osobę wnioskującą o zawarcie umowy ubezpieczenia na życie, szczególnie w przypadku zaburzeń psychicznych. Niniejszy artykuł traktuje więc o problemach z uzyskaniem ochrony ubezpieczeniowej przez osoby cierpiące na określone kategorie chorób. Na tle analizy obecnej regulacji prawnej zwracam uwagę na kwestie budzące wątpliwości. Proponuję także rozwiązania stanowiące alternatywę dla standardowych ubezpieczeń na życie.(abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the article is to give notice to the problem of life insurance exclusion of particular groups of people who represent a large percentage of population. Diseases like tumour, coronary artery disease, mental disorders and other chronic diseases are inherent in every populace and the amount of patients is increasing. Chronic diseases are those which most of people would like to insure against. Unfortunately, these expectations do not necessarily coincide with the offers presented by insurers. General insurance conditions contain a number of exemptions. Most of them refer to the state of health. Medical history constitutes an important factor in the insurance risk assessment process. Taking into account the interest of an insurer, the risk of the insured's death must be viewed carefully in the process of underwriting in order to prevent an excessive loss of an insurance company. Life insurance in Poland is regulated mainly by the Civil Code of 23 April 1964 and the Act on Insurance Activity of 22 May 2003. Art. 13 of the Insurance Act imposes on the insurer a duty to determine the insurance rate in the insurance contract. In order to fulfill the obligation, an insurance company must undertake a process of underwriting. Health factor affects the amount of risk related to life insurance. Applicants with a history of chronic diseases must reckon with an increased rate or sum assured. The article is concerned with difficulties these particular groups of people may have for the duration of underwriting process. In the article it is taken on board that some concepts are narrowly defined by the acts as well as by general insurance conditions. The author of the article draws attention to the legislative shortcomings that may contribute to the discrimination based on health status and presents possible solutions to overcome these problems.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ubezpieczenia na życie; Choroby przewlekłe; Wykluczenie społeczne; Ryzyko w ubezpieczeniach

EN

Life insurance; Chronic diseases; Social exclusion; Insurance risk

• Czasopismo: Wiadomości Ubezpieczeniowe
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 2
• Strony: 13-28

Twórcy

autor

Małgorzata Puto

• Uniwersytet im. Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• Bilikiewicz A., Psychiatria, T.1, Podstawy psychiatrii, Urban & Partner, Wrocław 2002.
• Bilikiewicz A., Psychiatria: Podręcznik dla studentow medycyny, WL PZWL, Warszawa 2004.
• Gawlik Z., Kodeks cywilny. Komentarz, Tom III, Wolters Kluwer, Warszawa 2010.
• Guzel Z., Fal D., Lipka A. (red.), Medycyna ubezpieczeniowa, Poltext 2013.
• Guzel-Szczepiórkowska Z., Visan J., Ocena ryzyka w ubezpieczeniach życiowych [w:] Doan O. (red.), Ubezpieczenia życiowe, Poltext, Warszawa 1996.
• Hołyst B., Suicydologia, LexisNexis, Warszawa 2012.
• Kalina-Prasznic U., ...ncyklopedia prawa, C.H. Beck, Warszawa 2007.
• Kamieński W., Deklaracja ryzyka w umowie ubezpieczenia na życie [w:] T. Szumlicz (red.), Problemy ochrony konsumenta na rynku ubezpieczeń, Warszawa 2006.
• Kowalewski E., AIDS a prawo ubezpieczeniowe [w:] A. Szwarc (red.), Prawne problemy AIDS, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1990.
• Kowalewski E., Pośrednictwo ubezpieczeniowe [w:] A. Wąsiewicz (red.), Ubezpieczenia w gospodarce rynkowej, t. 3, Bydgoszcz 1997.
• Kowalewski E., Prawo ubezpieczeń gospodarczych, OW Branta, Bydgoszcz-Toruń 2006.
• Kowalewski E., Umowa ubezpieczenia, OW Branta, Bydgoszcz-Toruń 2002.
• Kucharski B., Naruszenie powinności deklaracji jako podstawa odmowy wypłaty odszkodowania ubezpieczeniowego, Acta Universitatis Lodziensis 2013.
• Landowski J., Biologiczne mechanizmy stresu [w:] pod red. A. Bilikiewicz (red.), Psychiatria. T. 1, Podstawy psychiatrii, Urban & Partner, Wrocław 2002.
• Malinowska K., Prawo o kontraktach w ubezpieczeniach; komentarz do przepisow i wybranych wzorcow umow, red. Brodecki Z., Zakamycze 2010.
• Nesterowicz M. (red.), Medical law in Poland, Wolters Kluwer, Law & Business, 2011.
• Olearczuk A., Tradycyjne ubezpieczenia indywidualne [w:] Doan O. (red.), Ubezpieczenia życiowe, Poltext, Warszawa 1995.
• Orlicki, M. [w:] J. Panowicz-Lipska (red.), System prawa prywatnego, t. 8. Prawo zobowiązań - część szczegołowa, C.H. Beck, Instytut Nauk Prawnych PAN, Warszawa 2004.
• Podstawowe informacje o sytuacji demograficznej Polski w 2011 roku, www.stat.gov.pl.
• Pużyński S. (red.), Leksykon psychiatrii, PZWL, Warszawa 1993.
• Pużyński S., Samobojstwa i zaburzenia psychiczne (zwłaszcza depresje) [w:] A. Bilikiewicz (red.), Psychiatria. Podręcznik dla studentow medycyny, WL PZWL, Warszawa 2004.
• Rodek K., Kisan K. (red.) Marketing ubezpieczeń na życie, Poltext, Warszawa 1997.
• Rogowski S., Granice zwolnienia ubezpieczyciela od odpowiedzialności. Naruszenie zasady obowiązku informowania przez ubezpieczającego, PUSiG 1999.
• Sadurska D., Wpływ palenia tytoniu na wysokość składki w ubezpieczeniach na życie w Polsce, Warta Fundacja, Warszawa 2005.
• Shontz F.C., Ciężkie choroby przewlekłe, [w:] J.F. Garrett (red.), E.S. Levine (red.), Praktyka psychologiczna w rehabilitacji inwalidow, tłum. Z. Obniski, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1972.
• Sobol El., Mały słownik języka polskiego, PWN, Warszawa 1994.
• Stewart B., Wild C., World Cancer Report 2014, IARC, WHO Press, 2014.
• Stęplewska K., Znaczenie komunikacji pomiędzy ubezpieczonym a ubezpieczycielem w budowaniu lojalności klientow zakładow ubezpieczeń na życie [w:] S. Wieteska (red.), Ubezpieczenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2011.
• Szczepańska M., Ubezpieczenia na życie: aspekty prawne, Wolters Kluwer, Warszawa 2008.
• Śliwka M., Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych [w:] M. Nesterowicz (red.), Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta: komentarz, Instytut Problemów Ochrony Zdrowia, Warszawa 2009.
• Tadla A., Umowa ubezpieczenia na życie: zawieranie umowy, dochodzenie roszczeń, wzory, C.H. Beck, Warszawa 2000.
• Warkałło W., Kodyfikacja prawa cywilnego a ubezpieczenia, "Wiadomości Ubezpieczeniowe", 1965 nr 1.
• Wąsiewicz A., Prawne zagadnienia działalności ubezpieczeniowej, cz. I, Warszawa 1996.
• Wąsiewicz A., Umowa ubezpieczenia [w:] A. Wąsiewicz(red.), Ubezpieczenia w gospodarce rynkowej, t. 3., Bydgoszcz 1997.
• Zdrowie i ochrona zdrowia w 2012 r., Warszawa 2013, www.stat.gov.pl.
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93, ze zm.).
• Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 124, poz. 1151, ze zm.).
• Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 171, poz. 1206).
• Orzeczenie GKA z 13.12.1982 r., OT-7233/82, OSPiKA 1984, poz. 197a.
• Wyrok NSA w Warszawie z 13 VII 2006 r., I OSK 1083/05, LEX nr 275431.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 28.02.1996 r., I ACr 37/96, Wokanda 1996, nr 10.
• Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 9.07.1997 r., I Aca 181/97, Apelacja. Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych, Sąd Apelacyjny w Warszawie 1998, nr 1.
• Wyrok Sądu OKiK z 2 grudnia 2013 r. (XVII Ama 33/12), niepubl.
• Uchwała SN z dnia 12 października 1995 r., III AZP 19/95, OSNIAPiUS 1996/10/133.
• www.stat.gov.pl
• www.uokik.gov.pl