Wymiary marginalizacji osób niepełnosprawnych (lata 1993 i 1999)

• Autorzy: Antonina Ostrowska , Joanna Sikorska
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Miniona dekada 1990-2000 skłania do refleksji na temat dokonań pierwszego okresu zmian systemowych w Polsce. Oprócz rozpatrywania dynamiki zachodzących procesów ekonomicznych, przekształceń struktury społecznej, przemian instytucji i postaw społecznych, a także wielu innych aspektów zmieniającej się rzeczywistości, na uwagę zasługują analizy sytuacji życiowej osób, które na początku minionej dekady trudno było uznać za beneficjentów nowego społeczno-ekonomicznego ładu. Zmiany polityczno-ekonomiczne zainicjowane w Polsce po 1989 roku postawiły populację osób niepełnosprawnych w szczególnej sytuacji. Jeżeli bowiem uznać, że już sama niepełnosprawność stanowi przesłankę do obniżania się jakości życia i postępującego wykluczania społecznego, to pierwsze lata procesu transformacji przyniosły ze sobą zmiany, które niemal z dnia na dzień stworzyły groźbę intensyfikowania się marginalizacji tej grupy. Załamaniu uległo przede wszystkim wsparcie ekonomiczne znacznej części osób niepełnosprawnych. Wycofanie się państwa z planowania i rozdzielnictwa w sferze gospodarki, wprowadzenie polityki twardego pieniądza i likwidacja ulg podatkowych znacznie osłabiła potężny dotychczas system inwalidzkich spółdzielni pracy, uprzywilejowany uprzednio preferencjami gwarantowanymi przez państwo. Stało się to nie tylko przyczyną rozległego bezrobocia niepełnosprawnych, ale zachwiało też systemem kształcenia zawodowego i rehabilitacji leczniczej, pozostających w znacznej mierze w gestii spółdzielczości. Zarówno w mediach, jak i w wystąpieniach polityków tego okresu ludzie niepełnosprawni byli jedną z grup najczęściej wymienianych jako ci, którzy ponoszą największe koszty procesu transformacji. (...) W niniejszym artykule chcemy rozwinąć i pogłębić pewien specyficzny problem. Interesować nas będzie przede wszystkim odpowiedź na pytanie, czy i w jakim stopniu układy czynników marginalizujących osoby niepełnosprawne w latach 90. są trwałe. Czy konfiguracje cech pozwalających stworzyć typologię osób niepełnosprawnych na początku lat 90. są nadal aktualne? Jeśli tak, to czy zmieniły się proporcje między liczebnościami reprezentującymi określone typy? Jeżeli nie, to na czym polegają modyfikacje i jakich grup osób niepełnosprawnych zmiany przede wszystkim dotyczą? (fragment tekstu)

EN

Political and economic changes of the decade 1990 - 2000 strongly influenced the life situation of disabled persons in Poland. The first years of transformation limited chances for their rehabilitation and employment, lowered their quality of life, increased the threat of social exclusion of the group. Further years brought many macrosocial changes, which could have affected the life situation of people with disabilities in different ways. On one side there were market mechanisms which actually eliminated "weak" people from productive social life; on the other side there were numerous regulations in the sphere of social policy, the intention of which was to prevent negative effects of market mechanisms. The situation made us undertake a comparative analysis of life conditions of people with disability at the beginning and at the end of the discussed decade. The empirical base for the comparison were two projects which we realised in 1993 and 1999 on samples of persons with motoric disabilities. In this paper we try to put some light on one of the most crucial problems appearing while making such a comparison. The question of most importance is whether and to what a degree the syndrome of features excluding disabled persons in the 90ties have a permanent character. We focused on some aspects which potentially affect social exclusion of the discussed group such as: the potential of help within families, limitations in self-care, limitations in mobility (ex. inability to leave one's flat), how the needs for orthopaedic equipment are met, which architectural barriers they experience, what is the scope of their home duties, the access to medical and vocational rehabilitation, access to specialist medical services and sanatoria, what is their physical and mental condition, what social contacts they have, how much they fear of poverty, what is their chance to participate in public life. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Osoby niepełnosprawne; Marginalizm; Wykluczenie społeczne; Przemiany polityczne

EN

Disabled people; Marginalization; Social exclusion; Political changes

• Czasopismo: Problemy Polityki Społecznej
• Rocznik: 2001
• Tom: 3
• Strony: 97-113

Twórcy

autor

Antonina Ostrowska

• Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk

autor

Joanna Sikorska

• Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk

Bibliografia

• 1. Ostrowska A., J. Sikorska, B. Gąciarz (2001) Osoby niepełnosprawne w Polsce w latach dziewięćdziesiątych, Warszawa, Instytut Spraw Publicznych.
• 2. Ostrowska A., J. Sikorska, Z. Sufin (1994) Sytuacja ludzi niepełnosprawnych w Polsce, Warszawa, IFiS PAN.
• 3. Ostrowska A., J. Sikorska (1996) Syndrom niepełnosprawności w Polsce. Bariery integracji, Warszawa, IFiS PAN.