Zmiany przyrostu naturalnego i salda migracji w gminach wiejskich Miejskich Obszarów Funkcjonalnych w Polsce w latach 2002-2017

• Autorzy: Piotr Serafin

Warianty tytułu

Changes in the Natural Increase and Net Migration of Rural Communes of the Urban Functional Areas in Poland in the Years of 2002-2017

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Procesy demograficzne w warunkach stabilnej gospodarki z reguły odznaczają się wolnym przebiegiem. Obecny stan i struktura ludności Polski jest konsekwencją przeszłych oraz zachodzących obecnie procesów demograficznych (m.in. zmian w ruchu naturalnym, migracji, wydłużania życia), ekonomicznych (m.in. dostępu do rynku pracy, usług, mieszkania) jak i społeczno-kulturowych (m.in. zmiany wzorców prokreacyjnych, bogacenia się społeczeństwa). Cechą wyróżniającą obecne zmiany ludnościowe w Polsce jest zmniejszanie się liczby Polaków. Niekorzystną sytuację potwierdzają: postępujący proces starzenia ludności, depopulacja obszarów wiejskich oraz znaczącej liczby miast. Za cel przyjęto określenie kierunków zachodzących zmian w zaludnieniu, ruchu naturalnym i migracjach ludności mieszkającej w gminach wiejskich, położonych w Miejskich Obszarach Funkcjonalnych wyznaczonych dla miast wojewódzkich. Badaniami objęte zostały gminy wiejskie należące do 18-tu Miejskich Obszarów Funkcjonalnych (MOF) ośrodków wojewódzkich, wyznaczonych przez prof. P. Śleszyńskiego. Analizą czasową objęto lata 2002-2017. W badaniu posłużono się metodą typów rozwoju ludnościowego Webba, która pozwala określić relacje między przyrostem naturalnym i saldem migracji. Przeprowadzone grupowanie wykazało, iż obecnie szczególnie ważnym czynnikiem rzutującym na liczebność mieszkańców w większości gmin wiejskich skupionych wokół rdzenia, jest notowane dodatnie saldo migracji, przeważające nad dodatnim przyrostem naturalnym. Charakterystyczną cechą badanych obszarów jest także znaczne ich wewnętrzne zróżnicowanie przestrzenne pod względem analizowanych wskaźników ludnościowych, jak i składowych przyrostu rzeczywistego, co będzie warunkować odmiennie przebiegające w nich procesy rozwojowe w przyszłości.(abstrakt oryginalny)

EN

Demographic processes, under stable economy conditions, as a rule are characterized by a low pace. The present size and structure of population of Poland are a consequence of past and present demographic processes (Inter alia changes in vital statistic, migrations, extending of life, fertility), economic processes (inter alia an access to the labor market, services, housing) , as well as of socio-cultural processes (inter alia changes in procreation patterns, the increasing wealth of the society). A distinctive feature of the population changes in Poland is a decreasing number of Polish people. The disadvantageous situation is supported by: progressing population ageing, depopulation in rural areas and a significant number of cities. The adopted aim was to identify the direction of occurring changes in population, vital statistic and migrations of population inhabiting rural communes located in Functional Urban Areas appointed for provincial capitals. The research concerned rural communes belonging to 18 Functional Urban Areas (FUA) of provincial centers, distinguished by Prof P. Śleszyński. The timing analysis covered the time period of 2002-2017. The research applied method of the population development types by J.W.Webb, which enables to identify the links between natural increase and migration rate. The conducted grouping has proved that presently a particularly important factor, which effects the number of habitants of most of the rural communes centered around the core, is the recorded positive migration balance, predominating over positive natural increase. The characteristic feature of the areas under the research is also their considerable internal diversification in respect of analyzed ratios.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Gmina; Strefy podmiejskie; Przyrost naturalny; Migracja

EN

District; Suburban areas; Birth rate; Migration

• Czasopismo: Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Geographica
• Rocznik: 2020
• Tom: 15
• Strony: 165-179

Twórcy

autor

Piotr Serafin

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Bibliografia

• Bank Danych Lokalnych. GUS. (2019, 2-5 maja). Pozyskano z: https://bdl.stat.gov.pl/
• Dane z państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju - PRG, (2018, 14 grudnia). Pozyskano z: ftp://91.223.135.109/prg/jednostki_administracyjne.zip
• Długosz, Z. (2001). Próba dynamicznej typologii ruchu ludności w świetle klasyfikacji Webba na przykładzie województwa małopolskiego. W: B. Kortus (red.), Człowiek i przestrzeń. Kraków: IGiGP UJ, 61-70.
• Długosz, Z., Kurek, S. (2007). Zmiany w zaludnieniu a ruch naturalny ludności w Polsce w latach 1995-2004. W: J. Lach, M. Borowiec, T. Rachwał (red.), Procesy transformacji społeczno-ekonomicznych i przyrodniczych struktur przestrzennych, Kraków: Wyd. Naukowe Akademii Pedagogicznej w Krakowie, 174-189.
• Easterlin, R.A. (1975). An economic framework for fertility analysis. Studies in Family Planning, 6, 3, 54-63.
• Easterlin, R.A. (1980). Birth and Fortune: The Impact of Numbers on Personal Welfare. New York: Basic Books.
• Eatock, D. (2019). Demographic outlook for the European Union 2019, In-Depth Analysis, European Parliamentary Research Service, Brussels, European Union. Pozyskano z: http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2019/637955/EPRS_IDA(2019)637955_EN.pdf
• Gawryszewski, A. (2007). Zmiany w rozmieszczeniu, ruchu naturalnym, migracjach i strukturze ludności Polski, 1918-2005. Przegląd Geograficzny, 79 (3-4), 461-482.
• Kosiński, L. (1964). Typy zmian ludności w Polsce w latach 1951-1960. Przegląd Geograficzny, 36 (4), 661-677.
• Kurek, S. (2008). Typologia starzenia się ludności Polski w ujęciu przestrzennym. Prace Monograficzne nr 497, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
• Kurek, S., Gałka J., Wójtowicz M. (2015). Powiązania funkcjonalno-przestrzenne w Krakowskim Obszarze Metropolitalnym w świetle dojazdów do pracy. Studia Miejskie, 18, 71-84.
• Krzysztofik, R, Szmytkie, R. (2018). Procesy depopulacji w Polsce w świetle zmian bazy ekonomicznej miast. Przegląd Geograficzny, 90 (2), 309-329.
• Łuszczyk, M. (2011). Globalizacyjne i demograficzne zagrożenia rozwoju społeczno- -gospodarczego - implikacje dla Polski. W: M. Balcerowicz-Szkutnik (red.), Współczesne problemy demograficzne w dobie globalizacji - aspekty pozytywne i negatywne. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 167-173.
• Miszczuk, A. (1993). Wyludnianie się wsi a rolnictwo wschodniej Lubelszczyzny. Dokumentacja Geograficzna, 2, 9-86.
• Prognoza ludności na lata 2014-2050, (2014). Studia i analizy statystyczne. Warszawa: GUS. Pozyskano z: http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/prognoza-ludnosci/prognoza-ludnosci-na-lata-2014-2050-opracowana-2014-r-,1,5.html
• Sytuacja demograficzna Polski (2017). Raport 2016-2017, Rządowa Rada Ludnościowa, Warszawa. Pozyskano z: http://bip.stat.gov.pl/download/gfx/bip/pl/defaultstronaopisowa/805/1/1/sytuacja _demograficzna_polski_raport_2016_2017.pdf
• Śleszyński, P., (2013). Delimitacja Miejskich Obszarów Funkcjonalnych stolic województw. Prace Geograficzne, 85 (2), 173-197.
• Śleszyński, P., (2016). Współczesne i prognozowane uwarunkowania demograficzno-migracyjne w rozwoju miejskiego systemu osadniczego Polski. Konwersatorium Wiedzy o Mieście, 1 (29), 97-105.
• Śleszyński, P., (2018). Demograficzne wyzwania rozwoju regionalnego Polski. Studia KPZK PAN, 183, 225-247.
• Śleszyński, P., Wiśniewski R., Szejgiec-Kolenda B., (2018). Demographic processes in Poland in the years 1946 2016 and their consequences for local development: current state and research perspectives. Geographia Polonica, 91 (3), 317-334.
• Uchwała nr 239 Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2011r. w sprawie przyjęcia Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (2012). Monitor Polski, 2012 poz. 252
• Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, (2003). Dziennik Ustaw 2003 nr 80 poz. 717, tekst ujednolicony Dziennik Ustaw 2018 poz. 1945
• Van De Kaa, D.J. (1987). Europe's second demographic transition. Population Bulletin, 42 (1).
• Webb, J. W., (1963). The natural and migrational components of population changes in England and Wales 1921-1931. Economic Geography, 39 (2), 130-148.
• Wesołowska, M., (2016). Depopulacja wsi - szansa czy zagrożenie dla przestrzeni wiejskiej. Studia KPZK PAN, 167, 250-273.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.24917/20845456.15.11