Neglected Landscapes: on the Aesthetics of the Polish Urban Scenery

• Autorzy: Weronika Bryl-Roman

Warianty tytułu

Zaniedbane krajobrazy: o estetyce polskiej przestrzeni zurbanizowanej

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

Artykuł poświęcony jest przyczynom lekceważącego stosunku do krajobrazu i ładu przestrzennego we współczesnej Polsce. Zaniedbywanie wartości estetycznych, zwykle interpretowane jako pokłosie komunistycznej przeszłości, interpretowane jest tu jako przejaw specyficznej kultury przestrzennej ukształtowanej w lokalnym kontekście kulturowym. Wiele bezpośrednich uwarunkowań estetycznej kondycji polskiego krajobrazu wyrasta ze wspólnego socjo-kulturowego podłoża. Do jego rekonstrukcji i opisu wykorzystano koncepcję habitusu P. Bourdieu oraz perspektywę historyczną (kultura chłopska), w której kształtowało się polskie społeczeństwo. Wzmocnienie myślenia pro-krajobrazowego wymaga zdecydowanych działań w wielu dziedzinach, jednak właściwie rozumiana edukacja estetyczna (o której mowa w końcowej części artykułu) jest tutaj kwestią kluczową. (abstrakt oryginalny)

EN

The article offers a reflection on the possible causes of a disregarding attitude to the value of landscape and spatial order in contemporary Poland. Neglecting aesthetic values, usually interpreted as an effect of the communist past, is considered in the paper as a symptom of a specific spatial culture correlated with the social and cultural grounds of the present Polish society. Although it is possible to point out several viable determinants of the present landscape quality in Poland, they all seem to have the same origin. To fea-ture it, the author refers to P. Bourdieu's habitus concept as well as to the socio-historical perspective in which the Polish society was shaped (peasant culture). The problem of the lack of adequate aesthetic education also stems from the same cultural context. The enhancement of pro-landscape thinking requires resolute actions in many fields. Nonetheless, a proper understanding of the aesthetic education seems to be crucial here. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ład przestrzenny; Planowanie przestrzenne; Krajobraz wiejski; Krajobraz miasta; Krajobraz wsi; Kultura; Architektura

EN

Spatial order; Spatial planning; Rural landscape; City landscape; Village landscape; Culture; Architecture

• Czasopismo: Studia Miejskie
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 36
• Strony: 83-97

Twórcy

autor

Weronika Bryl-Roman

• Collegium Da Vinci in Poznań, Poland

Bibliografia

• Adamczewska-Wejhert, H., Wejhert, K. (1986), Małe miasta, Warszawa: Arkady.
• Berleant, A. (1988), Aesthetic perception in environmental design, in: Nasar, J.L. (ed.) Environmental Aesthetics. Theory, Research & Applications, Cambridge, New York, New Rochelle, Melbourne, Sydney: Cambridge University Press.
• Bourassa, S.C. (1991), The Aesthetics of Landscape, London: Belhaven.
• Bourdieu, P. (2005), Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Transl. P. Biłos, Warszawa: Scholar.
• Bryl-Roman, W. (2011) Krajobraz niezrównoważony. In: I. Lorenc and M. Salwa (eds) Konteksty sztuki. Konteksty estetyki. Przestrzenie późnej nowoczesności, vol. II, Łódź: Oficyna.
• Bucholc, M. (2012), Kalejdoskop gustów, "Academia" nr 1 (29) 2012.
• CBOS (Centrum Badania Opinii Społecznej, 2010), Komunikat z badań. Available at: http://www.cbos.pl/ SPISKOM.POL/2010/K_134_10.PDF (accessed 12 July 2015).
• Czarnecki, W. (1968), Planowanie miast i osiedli. Tom III. Krajobraz i tereny zielone, Warszawa-Poznań: PWN.
• Dziuban, Z. (2014), Doświadczenie. In: E. Rewers (ed.), Kulturowe studia miejskie. Wprowadzenie. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
• Greenberg, C. (2006), Obrona modernizmu: wybór esejów. Transl. G. Dziamski, M. Śpik-Dziamska. Kraków: Universitas.
• Heczko-Hyłowa, E. (2001), Idea zrównoważonego rozwoju a planowanie przestrzenne miasta. In: K. Pawłowska (ed.) Architektura krajobrazu a planowanie przestrzenne. Kraków: Politechnika Krakowska.
• Hume, D. (1955), Sprawdzian smaku. In: Eseje. Transl. T. Tatarkiewiczowa. Warszawa: PWN.
• Jałowiecki, B. and Szczepański M.S. (2006), Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, Warszawa: Scholar.
• Kajdanek, K. (2012), Suburbanizacja po polsku, Wrocław: Nomos.
• Kowalewski, A., Markowski, T., Śleszyński P. (red.), (2018), Studia nad chaosem przestrzennym, "Studia KPZK PAN", 182, cz. 1-3, Warszawa.
• Kowalewski, A., Nowak, M.J. (2018), Studia nad chaosem przestrzennym, "Studia KPZK PAN", 182, cz. 1: Chaos przestrzenny i prawo. Uwarunkowania, procesy, skutki, rekomendacje.
• Królikowski, J.T. and Rylke, J. (2010), Społeczno-kulturowe sposoby gospodarowania przestrzenią. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.
• Kusiak, J. (2017), Chaos Warszawa. Porządki przestrzenne polskiego kapitalizmu, Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana
• Lewińska, A. (1989), Drogi do fińskiego wzornictwa, "Biblioteka Wzornictwa" nr 13/89, Warszawa: Instytut Wzornictwa Przemysłowego
• Maffesoli, M. (2008), Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych. Transl. M. Bucholc, Warszawa: PWN.
• Małuj, J. (2019), Polityka planowania przestrzennego, budownictwa i mieszkaniowa na trójkę z minusem, Available at: https://klubjagiellonski.pl/2019/03/15/polityka-planowania-przestrzennego-budownictwa- i-mieszkaniowa-na-trojke-z-minusem-rzad-pod-lupa-2018/ (accessed 20 Novemer 2019)
• Matuchniak-Krasuska, A. (2015), Koncepcja habitusu u Pierre'a Bourdieu, "Hybris" nr 31/2015.
• Mędrzecki, W. (2008), Społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej. Available at: http://www.dwudziestolecie. muzhp.pl/index.php?dzial=latadwudzieste3 (accessed 29 December 2015)
• Michałowska, M. (2014), Transdyscyplinarne podstawy kulturowych studiów miejskich. In: E. Rewers (ed.), Kulturowe studia miejskie. Wprowadzenie. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
• Mitchell, W.J.T. (2004), Imperial Landscape. In: W.J.T. Mitchell (ed.), Landscape and Power, Second Edition, Chicago and London: The University of Chicago Press.
• Niedziałkowski, K. (2017), Kryzys sektora planowania przestrzennego w Polsce jako przykład deinstytucjonalizacji, "Studia Polityczne", nr 2 (2/2017).
• Portous, J.D. (1996), Environmental Aesthetics. Ideas, Politics and Planning, London and New York: Routledge.
• Prawelska-Skrzypek, K. and Pawłowska, K. (1996), Krajobraz kulturowy w świadomości społecznej. In: Krajobraz miejski w warunkach demokracji i wolnego rynku, Studia i materiały. Krajobrazy 13(25). Warszawa: Ośrodek Ochrony Zabytkowego Krajobrazu Narodowa Instytucja Kultury.
• Rybicka, E. (2015), Krajobraz. Krótkie wprowadzenie, "Herito", nr 19 (2/2015).
• Springer, F. (2013 a), Lekcja plastyki, "Respublica Nowa", 13 września 2013, https://publica.pl/teksty/lekcja- plastyki-39164.html (accessed 2 July 2019)
• Springer, F. (2013 b), Wanna z kolumnadą. Reportaże o polskiej przestrzeni, Wołowiec: Czarne.
• Sroczyński, G. (2010), Brzydko jak w Tatrach. Available at: http://wyborcza.pl/duzyformat/1,127291,8209427, Brzydko_jak_w_Tatrach.html (accessed 3 July 2015).
• Stefanowski, M. (2004), Dlaczego tak brzydko, "Gazeta Wyborcza", 13 sierpnia 2004.
• Suchodolski, B. (1968), Wychowanie dla przyszłości, Warszawa: PWN.
• Szacka, B. (2003), Wprowadzenie do socjologii, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Szuman, S. (1969), O sztuce i wychowaniu estetycznym, Warszawa: PZWS.
• Wasilewski, J. (2012), Jesteśmy potomkami chłopów. Z prof. J. Wasilewskim rozmawia Marta Duch-Dyngosz, "Znak" nr 684/2012.
• Wojnar, I. (1984), Teoria wychowania estetycznego - zarys problematyki, Warszawa: PWN.

Identyfikatory

DOI

10.25167/sm.1039