Selected Aspects of Historical Policy Towards the Slovak National Uprising in the Slovak Republic

• Autorzy: Krzysztof Żarna

Warianty tytułu

Wybrane aspekty polityki historycznej wobec Słowackiego Powstania Narodowego w Republice Słowackiej

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

Republika Słowacka jest państwem, które powstało w wyniku rozpadu Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej w dniu 1 stycznia 1993 r. Słowacy nie mają bogatych tradycji własnej państwowości. Przez blisko tysiąc lat ziemie słowackie znajdowały się w orbicie wpływów węgierskich, tworzyli też wspólne państwo z Czechami, jednak to ci drudzy mieli dominującą pozycję. Jedyny okres posiadania własnej państwowości to lata 1939- 1945, czyli funkcjonowanie Państwa Słowackiego / Republiki Słowackiej. Było to jednak państwo satelickie III Rzeszy. Artykuł dotyczy wybranych aspektów polityki historycznej wobec II wojny światowej pojawiających się w dyskursie politycznym w Republice Słowackiej. Analizie zostały poddane kwestie budzące skrajne emocje: słowackie powstanie narodowe oraz Państwo Słowackie / Republika Słowacka. Przeanalizowano również działalność Partii Ludowej - Nasza Słowacja, która jako jedyna odwołuje się do tradycji państwa słowackiego w latach 1939-1945 oraz atakuje Słowackie Powstanie Narodowe. Studiom poddano stenogramy z posiedzeń Słowackiej Rady Narodowej, artykuły prasowe oraz programy poszczególnych partii politycznych, a także wypowiedzi polityków, ze szczególnym uwzględnieniem Partii Ludowej - Nasza Słowacja. W artykule zastosowano metodę komparatystyczną i studium przypadku.(abstrakt oryginalny)

EN

The Slovak Republic is a state that was formed as a result of the disintegration of the Czech and Slovak Federative Republic in 1993. Slovaks do not have rich traditions of their own statehood. For nearly a thousand years, the Slovak lands were within the sphere of influence of Hungary and they formed a common state with the Czechs, although the latter had a dominant position. The only period of owning one's own statehood was during 1939- 1945, i.e. the functioning of the Slovak State / Slovak Republic. However, it was a country under the influence of the Third Reich. The article concerns selected aspects of the historical policy towards the Second World War appearing in the political discourse in the Slovak Republic. Issues that evoke extreme emotions have been analyzed: the Slovak National Uprising and the Slovak State / Slovak Republic. The activities of the People's Party - Our Slovakia, which was the only one that refers to the tradition of the Slovak state in 1939-1945 and attacks the Slovak National Uprising were also analyzed. Transcripts were analyzed from meetings of the Slovak National Council, press articles and programs of individual political parties as well as statements of politicians with particular emphasis on the People's Party - Our Slovakia. The article uses a comparative method and a case study. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka historyczna; Nacjonalizm

EN

Historical policy; Nationalism

• Czasopismo: Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej
• Rocznik: 2020
• Numer: Vol. 18, z. 2 Polityka pamięci i konflikty pamięci w Europie Środkowej i Wschodniej
• Strony: 165-186

Twórcy

autor

Krzysztof Żarna

• University of Rzeszów, Poland

Bibliografia

• 10 bodov za naše Slovensko! Volebný program politickej strany Kotleba - Ľudová strana Naše Slovensko, http://www.naseslovensko.net/wp-content/uploads/2015/01/Volebn -program-2016.pdf [10.05.2020].
• Benčik J., Deň, keď sa šťastie ku Kotlebovcom obrátilo chrbtom, "Dennik N", 14.10.2017, https://dennikn.sk/blog/919889/den-ked-sa-stastie-ku-kotlebovcom-obratilo-chrbtom/ [06.05.2020].
• Bosák P., Z bojových operácií na fronte SNP, Bratislava 1979.
• Budayová M., Programatika a ideológia Ľudovej strany Naše Slovensko a Slovenskej pospolitosti - národnej strany, "Politologická revue" 2018, č. 1, p. 89-121.
• Čaplovič D. et al., Dejiny Slovenska, Bratislava 2000.
• Chmel R., Moje slovenské pochybnosti. Texty z rokov 1991-2002, Bratislava 2004.
• Chrťan S., Na Kisku pro oslávach SNP piskali, Pellegrini nazval ĽSNS fašistami, "Trend", 29.08.2018, https://www.trend.sk/spravy/kisku-pri-oslavach-snp-piskali-pellegrini-nazval-lsns-fasistami [15.05.2020].
• Ďurica M. S., Slovenská republika 1939-1945: vznik a trvanie prvého slovenského štátu 20. Storočia, Bratislava 1999.
• Fico na oslavách SNP kritizoval sankcie, Paška neonacistov, https://www.webnoviny.sk/fico-na-oslavach-snp-kritizoval-sankcie-paska-neonacistov/ [15.05.2020].
• Hajko J., Nezrelá republika. Slovensko v rokoch 1939-1945, Bratislava 2009.
• Hamada M., Tatarkova Farská republika a súčasnosť, "Kultúrny život", 27.10.1994, p. 3.
• Hlôška V. et al., Zamlčovaná pravda o Tisovi a Slovenskom štáte, Bratislava 2007.
• Hradská K., Kamenec I., Slovenská republika (1939-1945), Bratislava 2015.
• Jankovič V., Slovensko 1944 na trasovisku sveta, "Bratislavské listy" 1994, č. 7-8, p. 9-10.
• Kaliský R., Národ so zaštepeným antisemitizmom, "Literárny týždenník", 06.09.2001, p. 3-4.
• Kamenec I., Dvojsečnosť mýtov o Slovenskom národnom povstaní, [in:] Mýty naše slovenské, eds. E. Krekovič, E. Mannová, E. Krekovičová, Bratislava 2005, p. 207-223.
• Kamenec I., Kto vlastne poškodzuje dobré meno Slovenska?, "Kultúrny život", 25.02-03.03.1993, p. 7-8.
• Kliment Ch., Nakládal B., Slovenská armáda 1939-1945, Praha 2003.
• Kokot M., Marian Kotleba, przywódca słowackich faszystów z zarzutem propagowania ekstremizmu, https://www.euractiv.pl/section/demokracja/news/marian-kotleba-przywodca-slowackich-faszystow-z-zarzutem-propagowania-ekstremizmu/ [11.05.2020].
• Korček J., (Ne)Slovenské, (ne)národné, (ne)povstanie, "Literárny týždenník" 19.08.1994, p. 20-22.
• Lacko M., Dwuramienny krzyż w cieniu swastyki. Republika Słowacka 1939-1945, Lublin 2012.
• Lacko M., Slovenská republika (1939-1945), Bratislava 2008.
• Lacko M., Slovenské národné povstanie 1944, Bratislava 2008.
• Lewkowicz Ł., Ekstremizm prawicowy Partii Ludowej Nasza Słowacja: wyzwanie dla systemu politycznego Słowacji, "Komentarze Instytutu Europy Środkowej" 2019, nr 25, https://ies.lublin.pl/pub/publikacje/komentarze/ies-komentarze-25-25-2019.pdf [14.05.2020].
• Lewkowicz Ł., Niewykorzystana szansa słowackiej dyplomacji: obchody 75 rocznicy wybuchu Słowackiego Powstania Narodowego, "Komentarze Instytutu Europy Środkowej" 2019, no. 63, https://ies.lublin.pl/pub/publikacje/komentarze/ies-komentarze-63-63-2019.pdf [15.05.2020].
• Lipták Ľ., Storočie dlhšie ako sto rokov. O dejinách a historiografii, Bratislava 1999.
• Maegerle A., Die Internationale der Nationalisten. Verbindungen bundesdeutscher Rechtsextremisten - am Beispiel von NPD/JN - zu Gleichgessinten in ausgewăhlten osteuropäischen Staaten, [in:] Strategien der extremen Rechten. Hintergründe - Analysen - Antworten, eds. S. Braun, A. Geisler, M. Gerster, Wiesbaden 2009, p. 461-473, https://doi.org/10.1007/978-3-531-91708-5_24.
• Marušiak J., Słowackie Powstanie Narodowe 1944 roku i jego konsekwencje dla powojennego rozwoju Słowacji, [in:] Stosunki polsko-słowackie w I połowie XX wieku (materiały pokonferencyjne), ed. J. Głowińska, Wrocław 2006, p. 91-100.
• Mičev S. et al., Slovenské národné povstanie 1944, Banská Bystrica 2010.
• Michelko R., Slovenská republika v rokoch 1939-1945, Martin 2015.
• Mikušovič D., Nový župan ešte ako líder Pospolitosti chválil vyhnanie Židov z krajiny, "SME" 15.05.2020, https://domov.sme.sk/c/7017134/novy-zupan-este-ako-lider-pospolitosti-chvalil-vyhnanie-zidov-z-krajiny.html [10.05.2020].
• Mináč V., Povstanie, [in:] Kwestia słowacka w XX wieku, ed. R. Chmel, Gliwice 2002, p. 485-501.
• Münz T., Svet o nás vedel, "Kultúrny život", 26.08.1991.
• Najvyšší súd Slovenskej republiky, 3 Sž 79/2005-54, 01.03.2006.
• Najvyšší súd Slovenskej republiky, 4Volpp/1/2017, 29.04.2019.
• Niewiadowski A., Słowacja, [in:] W parlamentach Europy. Kraje Grupy Wyszehradzkiej http://www.sejm.gov.pl/media8.nsf/files/KKOIBGKFZP/ File/Kronika Sejmowa 84 Visegrad.pdf [09.05.2020].
• Partizáni a Slovensko, eds. A. Hruboň, J. Krištofík, Krakov 2013.
• Prečan V., Dejiny ukradnuté alebo nežiadúce?, "Kultúrny život", 26.08.1990, p. 8-9.
• Roháček F., Oslavy SNP pripomenuli 74. Výročie mimoriadnej odvahy Slovakov, BBonline.sk, 29.08.2018, https://bbonline.sk/foto-oslavy-snp-pripomenuli-74-vyrocie-mimoriadnej-odvahy-slovakov/ [15.08.2020].
• Šimko I., Slovensko v strednej Európe - ambície a možnosti, "Bratislavské listy" 1991, č. 11, p. 13-14.
• Slovenská národná rada, Stenografická správa o 17. schôdzi Slovenskej národnej rady konanej 30. novembra 1990.
• Slovenská národná rada, Stenografická správa o 22. schôdzi Slovenskej národnej rady konanej 1. marca 1990.
• Slovenská národná rada, Stenografická správa o 4. schôdzi Slovenskej národnej rady konanej 3. septembra 1990.
• Slovenská národná rada, Stenografická správa o 6. schôdzi Slovenskej národnej rady konanej 29. a 30. septembra a 1. októbra 1992.
• Slovenská republika (1939-1945), ed. J. Bobák, Martin 2000.
• Slovenská tlačová agentúra, 74. výročie SNP: Prečítajte si celý prejav prezidenta Andreja Kisku, Noviny.sk 29.08.2018, https://www.noviny.sk/slovensko/365258-74-vyrocie-snp-precitajte-si-cely-prejav-prezidenta-andreja-kisku [15.05.2020].
• Smolik J., Krajne pravicové politické strany v krajinách V4: história a súčasnosť, "Sociológia" 2013, č. 4.
• Smolík J., Slovenská neparlamentná krajná pravica. Politické organizácie a strategie, "Politologická revue" 2010, č. 1.
• Sokol Š. M., Povstanie a Slovensko, "Literárny týždenník", 31.08.2000, p. 5-6.
• Štatistický úrad SR, Number and Share of Valid Votes Cast for Political Parties, http://volby.statistics.sk/nrsr/nrsr2010/sr/tab3.jsp@lang=en.htm [15.05.2020].
• Štatistický úrad SR, Number and Share of Valid Votes Cast for Political Parties, http://volby.statistics.sk/nrsr/nrsr2012/sr/tab3.jsp@lang=en.htm [15.05.2020].
• Štatistický úrad SR, Number and Share of Valid Votes Cast for Political Parties, http://volby.statistics.sk/nrsr/nrsr2016/sk/data02.html [15.05.2020].
• Štatistický úrad SR, Number and share of valid votes given to candidates for presidents by self-governing regions, http://volby.statistics.sk/osk/osk2013/VUC/Tabulka7_en.html [10.05.2020].
• Štatistický úrad SR, Valid Votes Cast for Candidates for President by Territorial Division, http://volby.statistics.sk/osk/osk2017/en/data02.html [10.05.2020].
• Štatistický úrad SR, Valid Votes Cast for Political Parties by Territorial Division, https://volbysr.sk/en/data02.html [10.05.2020].
• Tlačová agentúra Slovenskej republiky, Kiska: We Must Oppose Evil and Oust Fascist from Banska Bystrica Office, 29.08.2017, https://newsnow.tasr.sk/policy/kiska-we-must-oppose-evil-and-oust-fascist-from-banska-bystrica-office/ [07.05.2020], https://doi.org/10.1093/gmo/9781561592630.article.o006731.
• Tlačová agentúra Slovenskej republiky, Riaditeľ Múzea SNP: Nebudem pozývať fašistu na oslavy, "My Bystrica" 16.05.2020, https://newsnow.tasr.sk/policy/kiska-we-must-oppose-evil-and-oust-fascist-from-banska-bystrica-office/ [07.05.2020].
• Tokárová Z., Slovenský štát. Režim medzi teóriou a politickou praxou, Košice 2016.
• Ústavný zákon č. 185/1939 Sl. z. zo dňa 21. júla 1939 o ústave Slovenskej republiky.
• Venohr W., Aufstand der Slowaken. Der Freiheitskampf von 1944, Frankfurt am Main - Berlin 1992.
• Volebný program Slovenskej pospolitosti - Národnej strany 2006, Docdroid.net, https://www.docdroid.net/jdUKC34/050908 -program-spns.pdf [10.05.2020].
• Vražda D., Danko spojil fašizmus a liberalizmus, príhpvory k SNP ukazali hodnotové svety našich lídrov, "Denník N", 29.08.2019, https://dennikn.sk/1567493/danko-spojil-fasizmus-a-liberalizmus-prihovory-k-snp-ukazali-hodnotove-svety-nasich-lidrov/?ref=tit1?ref=mwat [15.05.2020].
• Vražda D., Kotleba. Odkiaľ prišiel a ako je možné, že sedí v parlamente, Bratislava 2017.
• Wojtas K., Partia Ludowa Nasza Słowacja - kontynuacja czy nowość w systemie partyjnym Słowacji?, "Studia Politologiczne" 2018, vol. 47, p. 101-118.
• Zákon Národnej rady Slovenskej republiky z 20. októbra 1993 o štátnych sviatkoch, dňoch pracovného pokoja a pamätných dňoch, Z.z. 1993, č. 241.
• Zemko M., Slovensko - krajina v medzičase. Výber zo štúdií a článkov, Bratislava 2002.
• Zenderowski R., Nad Tatrami błyska się... Słowacka tożsamość narodowa w dyskursie politycznym w Republice Słowackiej (1989-2004), Warszawa 2007.
• Zenderowski R., Słowacka tożsamość narodowa. Geneza. Proces kształtowania. Kluczowe dylematy, [in:] Współczesna Słowacja. Sytuacja wewnętrzna i pozycja międzynarodowa, ed. E. Pałka, Wrocław 2010, p. 13-64.
• Život v Slovenskej republikę. Slovenská republika 1939-1945 očami mladých historikov IX, ed. P. Sokolovič, Bratislava 2010.

Identyfikatory

DOI

10.36874/RIESW.2020.2.8