Gentryfikacja wsi: próba określenia przestrzennego zasięgu zjawiska

• Autorzy: Dominika Zwęglińska-Gałecka

Warianty tytułu

Rural Gentrification: An Attempt at Defining the Spatial Extent of the Phenomenon

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule podjęto próbę wskazania zasięgu przestrzennego procesu-zjawiska gentryfikacji wsi. W tym celu, posługując się metodą rozszerzonego przypadku, opracowano indeks gentryfikacji wsi, który opisując zmiany demograficzne, społeczne, gospodarcze i przestrzenne, pozwala zidentyfikować te obszary, w których omawiany proces jest najsilniejszy. Okazuje się, że potencjalny zasięg gentryfikacji w Polsce obejmuje przede wszystkim powiaty zlokalizowane w pobliżu dużych miast, szczególnie tych położonych w centralnej, północnej, zachodniej i południowo-zachodniej Polsce, a więc na terenach, które, posługując się anglojęzycznym terminem, można by określić jako city's countryside.(abstrakt oryginalny)

EN

The article attempts to indicate the hypothetical spatial extent of the process of rural gentrification. To this end, using the extended case method, the author elaborates on the rural gentrification index that has been developed by describing demographic, social, economic, and spatial changes. This approach made it possible to identify areas where the phenomenon in question is the most active. It turns out that the potential range of gentrification in Poland mainly includes counties located near large cities - especially those located in central, northern, western and, south-western parts of Poland - which could be described with the English-language term as city's countryside.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Gentryfikacja; Wieś; Obszary wiejskie; Urbanizacja

EN

Gentrification; Village; Rural areas; Urbanisation

• Czasopismo: Studia Regionalne i Lokalne
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 3
• Strony: 115-145

Twórcy

autor

Dominika Zwęglińska-Gałecka

• Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Poland

Bibliografia

• Anielska K., 2019, "Gentryfikacja, jak ją rozpoznać i zmierzyć przy użyciu dostępnych danych ilościowych", Studia Regionalne i Lokalne, nr 3, s. 83-102.
• Benson M., O'Reilly K., 2009, "Lifestyle migration: escaping to the good life?", w: M. Benson, K. O'Reilly (red.), Lifestyle Migrations: Expectations, Aspirations and Experiences, Burlington VT: Ashgate Publishing, s. 1-13.
• Bittner Ch., Sofer M., 2013, "Land use changes in the rural-urban fringe: An Israeli case study", Land Use Policy, nr 33, s. 11-19.
• Boscoboinik A., 2018, "Becoming cities, losing paradise? Gentrification in the Swiss Alps", w: I. Pardo, G. Prato (red.), The Palgrave Handbook of Urban Ethnography, Kent: Palgrave Macmillan, s. 519-536.
• Bryant C.R., Russwurm L.H., McLellan A.G., 1982, The City's Countryside. Land and its Management in the Rural-urban Fringe, London - New York: Longman.
• Burawoy M., 1998, "The extended case method", Sociological Theory, t. 16, nr 1, s. 4-32.
• Ciok S., 2014, "Budownictwo mieszkaniowe w strefie podmiejskiej Wrocławia", w: E. Klima (red.), Ludność, mieszkalnictwo, usługi - w 70. rocznicę profesora Jerzego Dzieciuchowicza. Population, housing, services - 70th anniversary of professor Jerzy Dzieciuchowicz, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 127-147.
• Cloke P.J., 1985, "Counterurbanisation: a rural perspective", Geography, t. 70, nr 1, s. 13-23.
• Cognard F., 2011, "The residential migrations of the British and Dutch: An original pattern of the new attraction phenomenon of low mountain ranges", Espace Populations Sociétés, t. 3, s. 509-520.
• Czapiński J., Panek T., 2014, Diagnoza społeczna 2013. Warunki i jakość życia Polaków, Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
• Czarnecki A., 2018, "Urbanizacja kraju i jej etapy", w: M. Halamska, M. Stanny, J. Wilkin (red.), Ciągłość i zmiana. Sto lat rozwoju polskiej wsi, Warszawa: IRWiR PAN, s. 51-76.
• Darling E., 2005, "The city in the country: Wilderness gentrification and the rent gap", Environment and Planning A: Economy and Space, t. 37, nr 6, s. 1015-1032.
• Epstein A.L., 1958, Politics in an Urban African Community, Manchester: Manchester University Press.
• Farrell M., Kairyte E., Nienaber B., McDonagh J., Mohan M., 2014, "Rural return migration: Comparative analysis between Ireland and Lithuania", Central and Eastern European Migration Review, t. 3, nr 2, s. 127-149.
• Fereński J., Kwaśny B., 2013, "O (nie)niewinności pojęć. Gentryfikacja w dyskursie o procesach globalnych i jej ideologiczne konteksty", Kultura - Historia - Globalizacja, t. 14, s. 69-89.
• Gant R.L., Robinson G.M., Fazal S., 2011, "Land-use change in the 'edgelands': Policies and pressures in London's rural-urban fringe", Land Use Policy, t. 28, nr 1, s. 266-279.
• Ghose R., 2004, "Big sky or big sprawl? Rural gentrification and the changing cultural landscape of Missoula, Montana", Urban Geography, t. 25, s. 528-549.
• Glass R., 1964, Introduction to London: Aspects of Change, London: Centre for Urban Studies.
• Gluckman M., 1958, "Analysis of social situation in modern Zululand", Bantu Studies, t. 14, nr 1, s. 147-174.
• Górczyńska M., 2015, "Gentryfikacja w polskim kontekście: krytyczny przegląd koncepcji wyjaśniających", Przegląd Geograficzny, t. 87, nr 4, s. 589-611.
• Grzeszczak J., 2010, Gentryfikacja osadnictwa: charakterystyka, rozwój koncepcji badawczej i przegląd wyjaśnień, Monografie, t. 11, Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN.
• Guimond L., Simard M., 2010, "Gentrification and neo-rural population in the Quebec countrywide: Representations of various actors", Journal of Rural Studies, t. 26, nr 4, s. 449-469.
• Halamska M., 2015, "Zróżnicowanie społeczne 'wiejskiej Europy'", Wieś i Rolnictwo, t. 169, nr 4, s. 47-67.
• Halamska M., 2016, "Struktura społeczno-zawodowa ludności wiejskiej w Polsce i jej przestrzenne zróżnicowanie", Wieś i Rolnictwo, t. 170, nr 1, s. 59-85.
• Halamska M., 2018, Studia nad strukturą społeczną wiejskiej Polski, t. 3, Warszawa: IRWiR PAN, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Halamska M., Hoffman R., Stanny M., 2017, Studia nad strukturą społeczną wiejskiej Polski, t. 2, Warszawa: IRWiR PAN, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Halamska M., Zwęglińska-Gałecka D., 2019, "Od wsi chłopskiej do robotniczej", w: M. Halamska, M. Stanny, J. Wilkin (red.), Ciągłość i zmiana. Sto lat rozwoju polskiej wsi, Warszawa: Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, s. 203-247.
• Hamnett C., 2003, "Gentrification and the middle-class remaking of inner London, 1961-2001", Urban Studies, t. 40, nr 12, s. 2401-2426.
• Hines J.D., 2010, "Rural gentrification as permanent tourism: The creation of the 'New' West Archipelago as postindustrial cultural space", Environment and Planning Society and Space, t. 28, nr 3, s. 509-525.
• Hoggart K., 1997, "The middle classes in rural England 1971-1991", Journal of Rural Studies, nr 3, s. 253-273.
• Jałowiecki B., Szczepański M., 2002, Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Kajdanek K., 2011, Pomiędzy miastem a wsią. Suburbanizacja na przykładzie osiedli podmiejskich Wrocławia, Kraków: Wydawnictwo Nomos.
• Kajdanek K., 2012, Suburbanizacja po polsku, Kraków: Wydawnictwo Nomos.
• Kotlińska J., 2015, "Podział dochodów publicznych między państwo a samorząd terytorialny", Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, t. 8, s. 34-52.
• Kożuch A., Marzec I., 2014, "Studium przypadku jako strategia badawcza w naukach społecznych", Zeszyty Naukowe/Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki, t. 172, nr 2, s. 32-44.
• Lees L., Shin H.B., López-Morales E., 2015, "Conclusion: global gentrifications", w: L. Lees, H.B. Shin, E. López-Morales (red.), Global Gentrifications: Uneven Development and Displacement, Bristol: Policy Press, s. 441-452.
• Lisowski A., 1999, "Koncepcja gentryfikacji jako przejaw tendencji integracji w geografii miast", w: I. Jażdżewska (red.), Zróżnicowanie przestrzenne struktur społecznych w dużych miastach, XII Konwersatorium Wiedzy o Mieście, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 23-32.
• Machado F., 2017, "Rural change in the context of globalization: Examining theoretical issues", Hungarian Geographical Bulletin, t. 66, nr 1, s. 43-53.
• Mamonova N., Sutherland L., 2015, "Rural gentrification in Russia: Renegotiating identity, alternative food production and social tensions in the countryside", Journal of Rural Studies, t. 42, s. 154-165.
• Manchin R., Szelenyi I., 1985, "Theories of family agricultural production in collectivized economies", Sociologia Ruralis, t. 28, nr 3-4, s. 248-268.
• Mantey D., 2013, "Pułapka suburbanizacji, czyli o planach migracyjnych młodych piaseczan", Przegląd Geograficzny, t. 85, nr 2, s. 271-289.
• Marcuse P., 1985, "Gentrification, abandonment, and displacement: Connections, causes, and policy responses in New York City", Journal of Urban and Contemporary Law, t. 28, s. 195-240.
• Mendras H., 1994, La Seconde Révolution française, Paris: Gallimard.
• Michniewska-Szczepkowska B., 1982, Wpływ miasta Olsztyna na jego zaplecze wiejskie. Kształtowanie się strefy żywicielskiej, Olsztyn: Wydawnictwo Pojezierze.
• Milbourne P., 2007, "Re-populating rural studies: Migrations, movements and mobilities", Journal of Rural Studies, t. 23, nr 3, s. 381-386.
• Milczarek-Andrzejewska D., Zawalińska K., Czarnecki A., 2018, "Land-use conflicts and the Common Agricultural Policy: Evidence from Poland", Land Use Policy, nr 73, s. 423-433.
• Moroń D., 2016, "Wpływ przemian demograficznych na szkolnictwo wyższe w Polsce", Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, t. 290, s. 107-116.
• Moss L., 2006, The Amenity Migrants: Seeking and Sustaining Mountains and Their Cultures, Oxfordshire: CABI.
• Nelson B.P., Pistre P., Dellier J., Richard F., 2008, Towards a Cross-National Database of Rural Gentrification Indicators, http://www.i-rgent.com/wp-content/uploads/sites/17/2015/05/AAG2015_nelson.pdf (dostęp: 1.09.2020).
• Phillips M., 1993, "Rural gentrification and the processes of class colonisation", Journal of Rural Studies, t. 9, nr 2, s. 123-140.
• Phillips M., 1998, "Investigations of the British rural middle classes. Part 2: Fragmentation, identity, morality and contestation", Journal of Rural Studies, t. 14, nr 4, s. 427-443.
• Phillips M., 2005, "Contested worlds: an introduction", w: M. Phillips (red.), Contested Worlds: an Introduction to Human Geography, London: Routledge, s. 3-11.
• Phillips M., 2009, "Gentrification rural", w: R. Kitchin, N. Thrift (red.), International Encyclopaedia of Human Geography, t. V, ebook: Elsevier, s. 369-375.
• Phillips M., 2010, "Counterurbanisation and rural gentrification: an exploration of the terms", Population, Space and Place, t. 16, nr 6, s. 539-558.
• Rogatka K., 2019, Rewitalizacja i gentryfikacja w wymiarze społecznym, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
• Rosner A., 2014, "Migracje wewnętrzne i ich związek z przestrzennym zróżnicowaniem rozwoju społeczno-gospodarczego wsi", Wieś i Rolnictwo, t. 162, nr 1, s. 63-79.
• Sadura P., Murawska K., Włodarczyk Z., 2017, Wieś w Polsce 2017: diagnoza i prognoza, Warszawa: Fundacja Wspomagania Wsi.
• Shucksmith, M., 1991, "Still no homes for local? Affordable housing and planning controls in rural areas", w: T. Champion, C. Watkins (red.), People in the Countryside: Studies of Social Change in Rural Britain, London: Paul Chapman, s. 53-66.
• Smith D.P., 2011, "Geographies of long-distance family migration: moving to a »spatial turn«", Progress in Human Geography, t. 35, nr 5, s. 652-668.
• Smith D.P., Phillips M., 2001, "Socio-cultural representations of greentrified Pennine rurality", Journal of Rural Studies, t. 17, s. 457-469.
• Stanny M., Rosner A., Komorowski Ł., 2018, Monitoring rozwoju obszarów wiejskich. Etap III. Struktury społeczno-gospodarcze, ich przestrzenne zróżnicowanie i dynamika, Warszawa: Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
• Starosta P., 1995, Poza metropolią. Wiejskie i małomiasteczkowe zbiorowości lokalne a wzory porządku makrospołecznego, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
• Steger M., 2003, Globalization: A Very Short Introduction, Oxford: Oxford University Press.
• Śpiewak R., 2016, "Wiejska gentryfikacja: definicja, znaczenie i skutki procesu", w: M. Halamska, S. Michalska, R. Śpiewak (red.), Studia nad strukturą społeczną wiejskiej Polski, t. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 129-157.
• Uysal A., Sakarya I., 2018, "Rural gentrification in the North Aegean Countryside (Turkey)", International Journal of Architecture and Planning, t. 6, nr 1, s. 99-126.
• Walker P., Fortmann L., 2003, "Whose landscape? A political ecology of the 'exurban' Sierra", Cultural Geographies, t. 10, nr 4, s. 469-491.
• Weekley I., 1988, "Rural depopulation and counter urbanisation: A paradox", Area, t. 20, nr 2, s. 127-134.
• Węcławowicz G., 2007, Geografia społeczna miast, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wojnar J., 2015, "Wykształcenie ludności na obszarach wiejskich a stopień wykorzystania nowoczesnych technologii informacyjnych", Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, t. 17, nr 2, s. 247-252.
• Woods M., 2007, "Engaging the global countryside: globalization, hybridity and the reconstitution of rural place", Progress in Human Geography, t. 31, nr 4, s. 485-507.
• Wójcik M., 2013, Gentryfikacja wsi - "Jak daleko od miasta?", Uniwersytet Łódzki, http://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/bitstream/handle/11089/4465/gentryfikacja_wer_pierw.pdf?sequence=1&isAllowed=y (dostęp: 20.07.2019).
• Yin R.K., 2003, Application of Case Study Research, Thousand Oaks: Sage Public.
• Zwęglińska D., 2017, "Gentryfikacja: O złożoności procesu i niejednoznaczności zjawiska. Recenzja książki Łukasza Drozda pt. »Uszlachetniając przestrzeń: Jak działa gentryfikacja i jak się ją mierzy«", Wieś i Rolnictwo, t. 177, nr 4, s. 139-146.
• Zwęglińska-Gałecka D., 2019, "Gentryfikacja wsi i jej zasięg", Wieś i Rolnictwo, t. 183, nr 2, s. 57-88.
• Źróbek-Różańska A., Zysk E., 2015, "Czy rozlewające się miasto odmładza podmiejską wieś?: studium podolsztyńskich gmin wiejskich", Wieś i Rolnictwo, t. 169, nr 4, s. 123-137.