The agricultural reform of 1981 and the competition for resources between peasant farms and state-owned farms in the 1980s

• Autorzy: Dariusz T. Grala
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

In the economy of the Polish People's Republic in the field of agriculture, the key resources which were a subject of competition included: land; production assets (machines, devices, tools for agricultural production, fertilizers, plant protection chemicals) and people necessary to work on farms and for farms. The command economy of the times of the People's Republic of Poland was an example of an economy of permanent shortages, which increased in times of crises of the entire system. The collapse of 1979-1982 was such a socio-economic crisis. The Trade Union of Independent Farmers' "Solidarity", which was part of the great social protest movement in 1980-1981, forced a change in the communist regime's approach to the peasantry and, together with other pressure groups, contributed to the implementation of the agricultural reform covering the entire sphere of agriculture and not only its state farm segment. The reform of 1981, initiated by the Rzeszów-Ustrzyki agreements, gradually changed the living situation of farmers and, above all, led to changes in the profitability of agricultural production and the legalization of trade in meat products at marketplaces as well as the release of prices for food products in 1989. Peasant farms won the competition with state-owned farms for capital resources - new production factors, and they expanded their land acreage (land factor). Farmers, however, were losing competition for workers in confrontation with industry and services in cities and stateowned farms, where farm workers could count on very generous social benefits. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Reforma rolna; Konkurencja; Zasoby materialne; Gospodarka socjalistyczna; Gospodarka scentralizowana; Kryzys gospodarczy; Kryzys społeczno-gospodarczy; Rola związków zawodowych; Rolnictwo; Warunki życia ludności; Warunki gospodarcze; Warunki działalności gospodarczej; Uwarunkowania społeczno-kulturowe

EN

Land reform; Competition; Tangible assets; Socialist economy; Centralized economy; Economic crisis; Socio-economic crisis; Role of trade unions; Agriculture; People's living conditions; Economic conditions; Conditions for economic activity; Social and cultural condition

• Czasopismo: Studia Historiae Oeconomicae
• Rocznik: 2020
• Tom: 38
• Numer: nr 1
• Strony: 100-129

Twórcy

autor

Dariusz T. Grala

Bibliografia

• Bednarski M. (1987), Gospodarka "drugiego obiegu" w Polsce, Wektory Gospodarki, 2, 20-21.
• Beksiak J. (2001), Ekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Beskid L., Milic-Czerniak R., Misiuna M., Sikorska J. , Sufin Z. (1985), Warunki życia i potrzeby społeczeństwa polskiego - punkt odniesienia 1982 r., Wektory, 12, 44.
• Budzinowski R. (1983), Indywidualne gospodarstwa rolne w ustroju społeczno-gospodarczym PRL (rozważania na tle art. 181 K.C.), Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 2, 1-19.
• Cecot A. (2005), Frezje przez cały rok, Hasło Ogrodnicze, 3, https://www.ho.haslo.pl/article. php?id=2170&rok=2005&numer=03, accessed 20.09.2020.
• Ciechomski W., Rutkowski I., Sojkin B. (1991), Przemiany w spożyciu żywności w warunkach wprowadzania wolnego rynku, [in:] Zmiany w strukturze konsumpcji 1986-1989, resortowy program badań podstawowych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań, 8-16.
• Dowgiałło Z. red. (1996), Słownik ekonomiczny dla przedsiębiorcy, pod red., Wyd. ZNICZ, Szczecin.
• Dzun W. (1991), Państwowe gospodarstwa rolne w rolnictwie polskim w latach 1944-1990, IRWiR PAN, Warszawa.
• Dzun W. (2005), Państwowe gospodarstwa rolne w procesie przemian systemowych w Polsce, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa.
• Dzun W. (2010), Rozwój ilościowy i jakościowy załóg pracowniczych PGR. Fakty i mity, Rocznik Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie, 27, Szreniawa, 259-270.
• Gorzelak E. (1987), Polityka agrarna PRL, PWN, Warszawa.
• Gospodarka w procesie reformowania, (1986), Pajestka J. (ed.), PWE, Warszawa.
• Grala D.T. (2003), Kryzys społeczno-ekonomiczny z lat 1979-1982 - załamanie socjalistycznej gospodarki PRL, Studia Pedagogiczno-Artystyczne, tom III, Kalisz, 91-120.
• Grala D.T. (2005), Reformy gospodarcze w PRL (1982-1989). Próba uratowania socjalizmu, TRIO, Warszawa.
• Grala D.T. (2008), Próba modernizacji państwa w latach 1987-1988. Dlaczego i dla kogo przygotowywano II etap reformy? [in:] Bałabana A., Farysia J., Sikorskiego T., Słowińskiego P. (eds.), Demokracja centrum i peryferie. Procesy modernizacyjne państwa w polskiej myśli politycznej XX-XXI wieku. PWSZ, Gorzów-Szczecin, 201-231.
• Grala D.T. (2019), Przedsiębiorstwa z kapitałem zagranicznym pochodzenia polonijnego jako enklawa kapitalizmu w PRL i "inkubator przedsiębiorczości" liderów biznesu w III RP, Journal of Humanities and Social Sciences, 12, 75-100.
• Grudzień S. (1985), Przymusowy zastój. Z Januszem Gorącym młodym rolnikiem z Witankowa rozmawia S. Grudzień, Nowa Wieś, 1, 5-6.
• Informacje z kraju (1985), Nowa Wieś. 27, 2-3.
• Jarosz D. (2006), Reakcje społeczne na niedobory mięsa w Polsce w latach 1945-1989, [in:] Polska 1944/45 - 1989. Studia i Materiały, 7, IH PAN, Warszawa, 223-266.
• Kozłowska M. (1994), Reformy i przemiany własnościowe w rolniczych przedsiębiorstwach państwowych 1981-1993, Wydawnictwo Klubu Studentów Wydziału Ekonomicznego Filii Uniwersytetu Warszawskiego Ecu, Białystok.
• Krugiełka H. (2018), Ursus - niezwykła historia, https://www.cenyrolnicze.pl/wiadomosci/technika-rolnicza/13320-ursus-niezwykla-historia, accessed 20.09.2020.
• Kurowski S. (1990), Polityka gospodarcza PRL: ujęcie modelowe: cele, zasady, metody: analiza krytyczna, Spotkania, Warszawa.
• Kusiak F. (2007), Koń i traktor w życiu codziennym wsi polskiej w latach 1945-1989, [in:] Kościk E., Głowińskiego T. (eds.), Gospodarka i społeczeństwo w czasach PRL (1944-1989), Wydawnictwo GAJT, Wrocław, 481-495.
• Mistuna M. (1989), Aspiracje rolników indywidualnych w zakresie warunków życia i pracy, Wieś i Rolnictwo, 1, 91-106.
• Nasiłowski M. (1996), System rynkowy. Podstawy mikro i makroekonomii, Key Text, Warszawa.
• Nuti D. (2018), Kornai: Shortage versus surplus economies, Acta Oeconomica, 68(1), 85-98.
• Ostromęcki A. (1988), Wpływ kontraktacji na aktywność produkcyjną gospodarstw w rejonie rozdrobnionego rolnictwa, Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 5, 63-79.
• Prywaciarze 1945-1989 (2006), Knyt A., Wacerz-Gluza A. (eds.), Fundacja Karta, Warszawa.
• Raporty dla Edwarda Gierka, (1988), Kozłowski K. (ed.), PWE, Warszawa.
• Solidarność Rolników Indywidualnych 1980-1989, (2010), Kaczorowski A. (ed.), Fundacja Kasa Nadziei, Warszawa.
• Straszak-Chandoha S. (2010), Polityczno-ekonomiczne uwarunkowania sytuacji rolnictwa w PRL, [in:] Chumińskiego J. (ed.), Modernizacja czy pozorna modernizacja. Społeczno--ekonomiczny bilans PRL 1944-1989, Wydawnictwo GAJT, Wrocław, 362-397.
• Szulce H., Mruk H. (1984), Kształtowanie się cen w Polsce Ludowej, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 4, 39 - 58.
• Willma A. (2011), Były jakie były, ale żywiły. Dokładnie 20 lat temu zlikwidowano Państwowe Gospodarstwa Rolne, Gazeta Pomorska, 12.05.2011, https://pomorska.pl/byly-jakiebyly-ale-zywily-dokladnie-20-lat-temu-zlikwidowano-panstwowe-gospodarstwarolne/ar/c8-7223094, accessed 21.09.2020.
• Woś A. (1985), Rolnictwo polskie na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, [in:] Muller A. (ed.), U źródeł polskiego kryzysu, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Dz.U. 1952 nr 33 poz. 232, Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 22 lipca 1952 r.
• Dz.U. 1982 nr 11 poz. 79, Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
• Dz.U. 1982 nr 11 poz. 80, Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu gruntów.
• Dz.U. 1982 nr 11 poz. 81, Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz o uchyleniu ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych.
• Dz.U. 1982 nr 11 poz. 82, Ustawa z dnia 26 marca 1982 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego.
• Dz.U. 1982 nr 19 poz. 147, Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece.
• Dz.U. 1982 nr 32 poz. 217, Ustawa z dnia 8 października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników.
• Dz.U. 1986 nr 45 poz. 224, Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 18 grudnia 1986 o narodowym planie społeczno-gospodarczym na lata 1986-1990.
• M.P. 1981 nr 16 poz. 126, Uchwała Nr 114 Rady Ministrów z dnia 17 czerwca 1981 r. w sprawie systemu ekonomiczno-finansowego państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej, państwowych gospodarstw rolnych oraz niektórych zjednoczeń resortu rolnictwa.
• M.P. 1983 nr 22 poz. 123, Uchwała Sejmu PRL w sprawie rządowego programu rozwoju rolnictwa i gospodarki żywnościowej do roku 1990.
• Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski do 2013 r. (2013), GUS, Warszawa, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/podstawowe-informacjeo-rozwoju-demograficznym-polski-do-2013-roku,12,4.html, accessed 21.09.2020.
• Rocznik Statystyczny 1983 (1983), GUS, Warszawa.
• Rocznik Statystyczny Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej 1982 (1982), GUS, Warszawa.
• Rocznik Statystyczny Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej 1986 (1986), GUS, Warszawa.
• Rocznik Statystyczny Województw 1985 (1985), GUS, Warszawa.
• Rocznik Statystyczny Województw 1987 (1987), GUS, Warszawa.
• Rocznik Statystyczny Województw 1990 (1990), GUS, Warszawa.
• Rolnicza produkcja towarowa i środki produkcji w rolnictwie w 1990 r. (1991), GUS, Warszawa.
• Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w latach 1950-2019, (2020), GUS https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ceny-handel/wskazniki-cen/wskazniki-cen-towarow-iuslug-konsumpcyjnych-pot-inflacja-/, accessed 20.09.2020.

Identyfikatory

DOI

10.2478/sho-2020-0005