Njegoš and Memory Disputes in Montenegro

• Autorzy: Agata B. Domachowska

Warianty tytułu

Njegoš i konflikty pamięci w Czarnogórze

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

Petar II Petrović Njegoš to prawdopodobnie najsłynniejsza postać w historii Czarnogóry oraz swoisty symbol tego państwa. Pomimo swego krótkiego życia zasłynął nie tylko na polu polityki, ale także kultury. Celem artykułu jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób kształtowana jest pamięć o Petarze II Petroviciu Njegošu - postaci-symbolu Czarnogóry, historii i kultury tego państwa. Analizie zostanie poddana publiczna dyskusja, która toczyła się wokół propozycji ustanowienia nowego święta państwowego - Dnia Njegoša, czarnogórskiego święta kultury. W badaniu zostały zastosowane metoda zarówno dyskursu, jak i analizy treści. Analizie poddano treści projektów ustaw, materiały prasowe, telewizyjne, wypowiedzi, a także przemówienia poszczególnych polityków oraz intelektualistów. Dyskusja publiczna dotycząca postaci Njegoša uwidoczniła, w jaki sposób istniejąca niespójność pamięci przede wszystkim czarnogórskiej, serbskiej oraz bośniackiej generuje konflikty i jednocześnie pogłębia istniejące już podziały w społeczeństwie.(abstrakt oryginalny)

EN

Petar II Petrović Njegoš is probably the most famous figure in Montenegro's history and a particular symbol of this place. Despite his short life, he achieved fame not only as a politician but also as an artist. The article aims to analyze how the memory of Petar II Petrović Njegoš - a symbolic figure in the history and culture of Montenegro - has been constructed. The analysis will focus on the public debate on this figure in relation to the motion to establish a new national holiday - Njegoš's day, i.e., the day of Montenegrin culture. The study uses both the discourse method and content analysis, including legislative projects, newspaper articles, television broadcasts, public speeches, and other messages from individual politicians and intellectuals. The public debate on Njegoš revealed how the inconsistency of memory, primarily the Montenegrin, Serbian and Bosniak memory, generates conflicts and at the same time deepens the prevailing social divisions.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Konflikty polityczne; Polityka

EN

Political conflicts; Politics

• Czasopismo: Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej
• Rocznik: 2020
• Numer: Vol. 18, z. 2 Polityka pamięci i konflikty pamięci w Europie Środkowej i Wschodniej
• Strony: 33-58

Twórcy

autor

Agata B. Domachowska

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu (Polska)

Bibliografia

• Banjeglav T., Conflicting memories, competing narratives and contested histories in Croatia's post-war commemorative practices, "Politička misao" 2012, 49(05), p. 7-31.
• Baskar B., The third Canonization of Njegoš, the national poet of Montenegro, [in:] Great Immortality: Studies on European Cultural Sainthood, eds. J. K. Helgason, M. Dović, Leiden - Boston 2019, p. 269-293.
• Bez podrške prijedlogu da dan Njegoševog rođenja bude prażnik, Portalanalitika. me, 05.12.2013, https://www.portalanalitika.me/clanak/125799-- -bez-podrske-prijedlogu-da-dan-njegosevog-rodenja-bude-praznik [15.03.2020].
• Bosniaks want Njegoš and Kiš out of schools, Cdm.me, 18.10.2018, https://m.cdm. me/english/bosniaks-want-njegos-and-kis-out-of-schools/ [04.04.2020].
• Brubaker R., Nacjonalizm inaczej: struktura narodowa i kwestie narodowe w nowej Europie, Warszawa - Kraków 1998.
• Burke P., Historia kulturowa. Wprowadzenie, Kraków 2012.
• Da nije bilo Njegoša, ne bi bilo današnje Crne Gore, Mondo.me, 30.12.2016, https://mondo.me/info/Crna-gora/amp/a576456/Da-nije-bilo-Njegosa- ne-bi-bilo-danasnje-Crne-Gore.html [25.03.2020], https://doi. org/10.3726/978-3-653-02474-6/17.
• Dąbrowska-Partyka M., Literatura pogranicza, pogranicze literatury, Kraków 2004.
• Despotović I., Jedan pogled na Njegoševo srpstvo, "Matica Crnogorska", jesen/ zima 2012, p. 197-204.
• Domachowska A., Proces budowania narodu czarnogórskiego w latach 1991- 2018. Geneza i uwarunkowania, Toruń 2019.
• Đukanović: Njegoš učinio Crnu Goru slavnom, RTS.rs, 06.11.2013, https:// www.rts.rs/page/stories/sr/story/11/region/1438265/djukanovic-njegos- -ucinio-crnu-goru-slavnom.html [16.03.2020].
• Đurić N., Da li je Njegoš veći Srbin ili Crnogorac, "Politika", 06.12.2013, http:// www.politika.rs/sr/clanak/277776/Region/Da-li-je-Njegos-veci-Srbin-ili- -Crnogorac [15.03.2020].
• Gil D., Dylematy identyfikacyjne w obrębie serbsko-czarnogórskiej kulturosfery. Dawne i współczesne modele (auto)refleksji, Kraków 2019.
• Gil D., Prawosławie, historia, naród: miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji i współczesności, Kraków 2005.
• Intelektualci pisali Skupštini: Zaštitite Njegoša, Vijesti.me, 19.12.2013, https:// www.vijesti.me/vijesti/drustvo/intelektualci-pisali-skupstini-zastitite-njegosa [12.03.2020].
• Jakubowski A., Uwarunkowania konfliktów etnopolitycznych w państwach wielonarodowościowych, "Środkowoeuropejskie Studia Polityczne", 1/2018, p. 5-22, https://doi.org/10.14746/ssp.2018.1.1.
• Janković S., Njegoševo ime, alibi za mržnju i političku trgovinu, Radio Slobodna Evropa, 02.02.2017, https://www.slobodnaevropa.org/a/njegos-crna-gora/ 28275344.html [28.03.2020].
• Janković S., Nikolić O., Njegoš utro evropski put, Radio Slobodna Evropa, 13.11.2013, https://www.slobodnaevropa.org/a/crna-gora-slavi-parlamentarizam- i-njegosa/25167110.html [16.03.2020].
• Jovićević D., Čiji je 'naš' Njegoš?, Radio Slobodna Evropa, 06.01.2017, https:// www.slobodnaevropa.org/a/ciji-je-njegos-crna-gora/28217345.html [28.03.2020].
• Jovićević D., Za i protiv Njegoševog rođendana kao praznika kulture, Radio Slobodna Evropa, 30.10.2013, https://www.slobodnaevropa.org/a/ za-i-protiv-prglaneja-njegosevog-rodjendana-kao-praznika-kulture/ 25152838.html [18.03.2020].
• Kolstø P., National symbols as signs of unity and division, "Ethnic and racial studies", 29(4), p. 676-701.
• Kongres Bošnjaka Sjeverne Amerike, Apel vladama i ministarstvima kulture, obrazovanja i prosvjete država na prostoru bivše SFRJ, 16.10.2018, Bosniak.org, https://bosniak.org/2018/10/16/apel-vladama-i-ministarstvima- kulture-obrazovanja-i-prosvjete-drzava-na-prostoru-bivse-sfrj/ [04.04.2020], https://doi.org/10.22182/spm.2822010.6.
• Korzeniewski B., Przeszłość jako podłoże konfliktów czy most ku pojednaniu?, "Kultura Współczesna" 2008, 2(56), p. 37-55.
• Kubik D., Nowoczesność. Serbia i Czarnogóra, [in:] Leksykon idei wędrownych na słowiańskich Bałkanach XVIII-XXI wiek. Nowoczesność, sekularyzacja, postęp, vol. 4, eds. G. Szwat-Gyłybowa, D. Gil, L. Miodyński, Warszawa 2019, p. 35-47.
• Mandić: Kad padne prva kap krvi, zakucaće se na vrata odgovornih, analitika.me, 20.12.2019, https://www.portalanalitika.me/clanak/354374-- -mandic-kad-padne-prva-kap-krvi-zakucace-se-na-vrata-odgovornih [04.04.2020].
• Marković: Da nije bilo Njegoša ne bi bilo današnje Crne Gore, Vijesti.me, 30.12.2016, https://www.vijesti.me/eu-vijesti/markovic-da-nije-bilo- -njegosa-ne-bi-bilo-danasnje-crne-gore [27.03.2020], https://doi.org/ 10.3726/978-3-653-02474-6/17.
• Melnytska K., Między podziałami a wspólnotą: symbole narodowe Czarnogóry, "Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej" 2018, vol. 53, no. 2, p. 95-110, https://doi.org/10.12775/sdr.2018.2.07.
• Miodyński L., Naród. Czarnogóra, [in:] Leksykon idei wędrownych na słowiańskich Bałkanach XVIII-XXI wiek. Konserwatyzm, liberalizm, naród, vol. 3, eds. G. Szwat-Gyłybowa, D. Gil, L. Miodyński, Warszawa 2019, p. 151-166.
• Moroz-Grzelak L., Emblematyczne formy manifestowania wartości w świecie postjugosłowiańskim. Patriotyzm, [in:] Konstrukcje i destrukcje tożsamości. Wartości w świecie słowiańskim, eds. E. Golachowska, D. Pazio-Wlazłowska, Warszawa 2015, p. 355-368.
• Mudreša A., BS će predložiti da se na crnogorskoj zastavi pored krsta nađe i polumjesec, Vijesti.me, 18.10.2018, https://www.vijesti.me/eu-vijesti/ bs-ce-predloziti-da-se-na-crnogorskoj-zastavi-pored-krsta-nade-i-polumjesec [03.04.2020].
• Narodni muzej Crne Gore, http://www.mnmuseum.org/bld_e.htm [09.03.2020].
• Nikolaidis: I ja sam pogrsno shvatio Njegosa!?, ul-info.com, 08.12.2013, http://mne.ul-info.com/nikolaidis-i-ja-sam-pogresno-shvatio-njegosa/ [15.03.2020].
• Nikolaidis A., Njegoševa Crna Gora: Jedan narod, jedna vjera, jedna istraga, Sandzakpress.net, 10.12.2013, https://sandzakpress.net/njegoseva-crna- -gora-je-danasnja-republika-srpska-jedan-narod-jedna-vjera-jedna-istraga/ [21.03.2020], https://doi.org/10.5937/zrpfns52-19816.
• Olędzka J., Konflikty pamięci a geopolityka przestrzeni poradzieckiej, [in:] Świadectwa pamięci. W kręgu źródeł i dyskursów (od XIX wieku do dzisiaj), eds. E. Dąbrowicz, B. Larenta, M. Domurad, Białystok 2017, p. 337-345.
• Peršić J., Dimitrije Popović izradio spomenik Petru Petroviću II. Njegošu, mojvecrnji.hr, 14.03.2013, https://www.vecernji.hr/kultura/dimitrije-popovic- izradio-spomenik-petru-petrovicu-ii-njegosu-524457 [18.03.2020].
• Petar II Petrović Njegoš: the Mountain Wreath, [in:] Discourses of Collective Identity in Central and Southeast Europe 1770-1945, vol. 2, National Romanticism: The Formation of National Movements, eds. B. Trencsényi, Mi. Kopeček, Budapest - New York 2007, p. 428-435.
• Pisarek H., Niebyt, nicość i nic w ujęciu Piotra Njegoša, "Sofia" 2006, no. 6, p. 217-228.
• Popiołek B., Język czarnogórski, [in:] Słowiańskie języki literackie. Rys historyczny, eds. B. Oczkowa, E. Szczepańska, Kraków 2011, p. 269-282.
• Predlog zakona o izmjeni i dopuni zakona o državnim i drugim praznicima, 23.10.2018.
• Promocija vina Luča i Vladika nakon "Gorskog vijenca" u CNP-u, Vijesti.me, 27.11.2014, https://www.vijesti.me/vijesti/drustvo/promocija-vina-luca-i- -vladika-nakon-gorskog-vijenca-u-cnp-u [08.03.2020].
• Reis Fejzić: Kad može Njegoš, onda može i Muhamed, PCNEN, 12.11.2013, https://www.pcnen.com/portal/2013/11/12/reis-fejzic-kad-moze-njegos- -onda-moze-i-muhamed/[12.03.2020].
• Sindbæk Andersen T., Törnquist-Plewa B., Introduction: Disputed Memories in Central, Eastern and South-Eastern Europe, [in:] Disputed Memory: Emotions and Memory Politics in Central, Eastern and South-Eastern Europe (vol. 24), eds. T. S. Andersen, B. Törnquist-Plewa, Berlin - Boston 2016, https://doi.org/10.1515/9783110453539-001.
• Skupština Crne Gore odbila da razmatra predlog da Njegošev rođendan bude prażnik kulture, Blic.rs, 30.10.2018, https://www.blic.rs/vesti/svet/skupstina- crne-gore-odbila-da-razmatra-predlog-da-njegosev-rodjendan-bude- -praznik/g1wskv7 [29.03.2020].
• Slapšak S., Petar II Petrović Njegoš: The Icon of the Poet with the Icon, [in:] History of the Literary Cultures of East-Central Europe: Junctures and disjunctures in the 19th and 20th centuries. Volume IV: Types and stereotypes, eds. M. Cornis-Pope, J. Neubauer, Amsterdam - Philadelphia 2004, p. 110-116, https://doi.org/10.1075/chlel.xxv.09sla.
• Sudnik K., Oświata. Czarnogóra, [in:] Leksykon idei wędrownych na słowiańskich Bałkanach XVIII-XXI wiek. Oświata, tradycja, uniwersalizm, vol. 6, eds. G. Szwat-Gyłybowa, D. Gil, L. Miodyński, Warszawa 2019, p. 36-44.
• Szklarski B., W poszukiwaniu współczesnych powinowactw antropologii i polityki, [in:] Mity symbole i rytuały we współczesnej polityce: szkice z antropologii polityki, ed. B. Szklarski, Warszawa 2008.
• Wachtel A. B., How to use a classic: Petar Petrović Njegos in the Twentieth century, [in:] Ideologies and national identities. The case of twentieth-century southeastern Europe, eds. J. Lampe, M. Mazower, Budapest - New York 2006, s. 131-153, https://doi.org/10.1086/ahr/109.4.1336.
• Wilde A., Irruptions of Memory: Expressive Politics in Chile's Transition to Democracy, "Journal of Latin American Studies" 1999, vol. 31, no. 2, p. 473- 500, https://doi.org/10.1017/s0022216x99005349.
• Zakon o državnim nagradama, "Službeni list Republike Crne Gore", br. 38 od 22. Juna 2007.
• Zbog mržnje prema islamu i muslimanima: Bošnjaci žele da se zabrane Njegoš i Kiš, Kolektiv.me, 18.10.2018, https://www.kolektiv.me/122902/ zbog-mrznje-prema-islamu-i-muslimanima-bosnjaci-zele-da-se-zabrane- njegos-i-kis [05.04.2020].
• Zenderowski R., Pamięć i tożsamość narodowa, "Atheneum. Polskie Studia Politologiczne" 2011, vol. 28, p. 149-166.
• Zenderowski R., Religia a tożsamość narodowa i nacjonalizm w Europie Środkowo- Wschodniej: między etnicyzacją religii a sakralizacją etnosu (narodu), Wrocław 2011, https://doi.org/10.14746/ssp.2012.1.14.
• Njegošev rođendan državni prażnik, Danas.rs, 23.12.2016, https://www.danas.rs/ svet/njegosev-rodjendan-drzavni-praznik/ [25.03.2020].
• Njegošev rodjendan neće biti državni prażnik, Beta.rs, 28.12.2016, https://beta.rs/ vesti/vesti-region/50026-njegosev-rodjendan-nece-biti-drzavni-praznik [25.03.2020].
• Zuvdija Hodžić: Njegoš nije ideolog genocida, Cdm.me, 15.01.2017, https:// www.cdm.me/politika/zuvdija-hodzic-njegos-nije-ideolog-genocida/ [28.03.2020].
• Rafet Husović se izvinio, Danas.rs, 03.02.2017, https://www.danas.rs/svet/ rafet-husovic-se-izvinio/ [28.03.2020].
• "Ustav Crne Gore", 2007, http://www.skupstina.me/cms/site_data/ustav/ Ustav%20Crne%20Gore.pdf [18.03.2020].
• Žugić V., DPS Njegoša stavio na čekanje, Vijesti.me, 14.11.2017, https://www. vijesti.me/vijesti/politika/dps-njegosa-stavio-na-cekanje [28.03.2020].

Identyfikatory

DOI

10.36874/RIESW.2020.2.2.