Emprowered Patient Autonomy in the Network in the Selected Area of Theoretical Reflection and Empirical Analysis

• Autorzy: Alicja Łaska-Formejster

Warianty tytułu

Autonomiczność pacjenta w sieci - w wybranym obszarze refleksji teoretycznej i analizy empirycznej

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

Celem artykułu jest percepcja pojmowania autonomiczności przez wzmocnionych wiedzą, upodmiotowionych poprzez świadomość odpowiedzialności za własne zdrowie i znajomość przynależnych praw pacjentów (empowered). Owej percepcji dokonano poprzez analizę ich wypowiedzi opublikowanych na 16 forach i portalach internetowych o tematyce medycznej, w których pojawiały się nawiązania do komponentów autonomiczności. Do analizy jakościowej zakwalifikowano 127 postów. Wyniki badania umożliwiły sformułowanie wniosku, że autorzy wpisów autonomiczność (choć nie przywołują tego pojęcia) identyfikują (intuicyjnie) w jej właściwym znaczeniu, zwracając uwagę na pryncypialne jej przymioty, które ją określają, i uprawnienia, które stanowią jej filar. Percypowali oni owe przymioty w przebiegu i cechach interakcji pacjent-personel medyczny (demaskując ich deficyt), w kontekście posiadanych przez uczestników relacji uprawnień i obowiązków oraz w opiniach o kwalifikacjach lekarzy i pożądanych ich kompetencjach (głównie miękkich).(abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the article is to perceive the understanding of autonomy by conscious, empowered patients through an awareness of responsibility for their own health and knowledge of their rights. This perception was made by analysing their statements published in 16 online medical forums and portals, which referred to the components of autonomy. One hundred and twenty-seven posts qualified for qualitative analysis. Based on the research findings, it was concluded that the authors of the posts (intuitively) properly identified autonomy (although they did not use this notion as such), paying attention to principal, formative qualities and inherent rights. They identify these qualities based on the course and characteristics of interactions between patients and healthcare practitioners (exposing their deficits), within the context of participants' rights and duties as well as their opinions about physicians' qualifications and desired (mainly soft) competences.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawa pacjenta; Percepcja; Sieciowy system obsługi; Analiza jakościowa

EN

Patient's rights; Perception; Network operating system; Qualitative analysis

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 74 Chosen Problems in the Process of Building Social Relations
• Strony: 5-25

Twórcy

autor

Alicja Łaska-Formejster

• University of Łódź, Poland

Bibliografia

• Aring C.D. (1958), Sympathy and empathy, "Journal of American Medical Association", vol. 167(4), pp. 448-452.
• Atras A., Marczewski K. (2004), Znaczenie świadomej zgody pacjenta na działania medyczne, "Zdrowie Publiczne", no. 114.
• Bandura A. (1977), Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change, "Psychological Review", no. 84(2), pp. 191-215.
• Bandura A. (1997), Social Foundations of Thought and Action, Prentice Hall, Englewood Cliffs- New York.
• Barański J. (2002), Niektóre aspekty komunikowania się lekarza z pacjentem, [in:] J. Barański, W. Piątkowski (eds.), Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny, Oficyna Wydawnicza ATUT - Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław.
• Beauchamp T.L., Childress J.F. (1996), Zasady etyki medycznej, transl. W. Jacórzyński, Książka i Wiedza, Warszawa
• Brzeziński T. (2002), Etyka lekarska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
• Bujny J. (2007), Prawa pacjenta. Między autonomią a paternalizmem, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
• Business Insider (2020), Zdrowie w sieci. Blisko 50 proc. Polaków szuka w internecie medycznych porad, https://businessinsider.com.pl/technologie/nowe-technologie/medyczne-porady-w-internecie-czego-szukaja-polacy/snd19t3 (accessed 30.06.2020).
• CBOS (2001), Wiedza o prawach pacjenta 2001, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2001/K_070_01.PDF (accessed 9.10.2019).
• Cohen E. (2010), The Empowered Patient, Ballantine Books Trade Paperbacks, New York.
• Coulter A., Ellins J. (2007), Effectiveness of strategies for informing, educating, and involving patients, "The BMJ", no. 335, https://www.researchgate.net/publication/6223140_Effectiveness_of_strategies_for_informing_educating_and_involving_patients (accessed 7.10.2019).
• Coulter A., Entwistle V., Gilbert D. (1999), Sharing decisions with patients: is the information good enough?, "The BMJ", no. 318(7179), pp. 318-322.
• Czarnecki P. (2008), Dylematy etyczne współczesności, Centrum Doradztwa i Informacji Difin, Warszawa.
• Dolińska-Zygmunt G. (ed.) (2001), Podstawy psychologii zdrowia, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Faden R.R., Beauchamp T.L. (1986), A History and Theory of Informed Consent, Oxford University Press, New York.
• Gaertner H. (1997), Lekarz, pacjent, empatia, "Sztuka Leczenia", vol. 3(3).
• Gallagher M.W. (2012a), Self-efficacy, [in:] V.S. Ramachandran (ed.), Encyclopedia of Human Behavior, Academic Press, New York.
• Gallagher M.W. (2012b), Self-Efficacy, University of Kansas, Elsevier, Lawrence.
• Gałuszka M., Legiędź-Gałuszka M. (2008), Medycyna i zdrowie w społeczeństwie ryzyka, [in:] M. Gałuszka (ed.), Zdrowie i choroba w społeczeństwie ryzyka biomedycznego, Wydawnictwo Uniwersytetu Medycznego, Łódź.
• Gemius (2018), Wyniki badania Gemius/PBI za maj 2018, https://www.gemius.pl/wszystkie-artykuly-aktualnosci/wyniki-badania-gemiuspbi-za-maj-2018.html (accessed 27.10.2019).
• Gordon T., Edwards W.S. (1999), Pacjent jako partner, transl. T. Szafrański, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.
• Górski A. (ed.) (2012), Leksykon prawa medycznego: 100 podstawowych pojęć, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
• Gregor B., Stawiszyński M. (2005), Wykorzystanie Internetu w badaniach panelowych rynku , [in:] M. Sokołowski (ed.), Oblicza Internetu. Internet a globalne społeczeństwo informacyjne, Algraf, Elbląg-Biskupiec.
• Hallisy J.A. (2008), The Empowered Patient. Hundreds of life-saving facts, action steps and strategies you need to know, PatientsaftyCA.org., San Francisco.
• Hine C. (1998), Virtual Ethnography, http://www.cirst.uqam.ca/pcst3/pdf/Communications/hine.pdf (accessed 27.10.2019).
• Hohn M.D. (1998), Empowerment Health Education in Adult Literacy: A guide for public health and adult literacy practitioners, policy makers, and funders, National Institute for Literacy, Laurence.
• Jurek K. (2013), Badania społeczne w Internecie. Wirtualna etnografia w teorii i praktyce, "Nauka i Szkolnictwo Wyższe", vol. 1(41), pp. 86-98.
• Kalisiewicz D. (ed.) (1995), Nowa encyklopedia powszechna PWN, vol. 1, Warszawa.
• Kubczak A. (2002), Cybersocjologia? Internet jako przedmiot zainteresowania socjologów, [in:] L.M. Haber (ed.), Polskie doświadczenia w kształtowaniu społeczeństwa informacyjnego, Wydział Nauk Społecznych Stosowanych Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków, pp. 183-190.
• Kubiak R. (2016), Prawo pacjenta do intymności i poszanowania godności. Część II, "Medycyna Paliatywna", vol. 8(4).
• Kulik W. (2018), Cztery miliardy internautów, http://www.benchmark.pl/aktualnosci/ile-osob-ma-dostep-do-internetu-na-swiecie-juz-ponad-4-miliardy.html (accessed 27.10.2019).
• Lofland J., Snow D.A., Anderson L., Lofland L.H. (2009), Analiza układów społecznych, transl. A. Kordasiewicz, S. Urbańska, M. Żychlińska, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Lyons M. (2007), Should patients have a role in patient safety? A safety engineering view, "Quality and Safety in Health Care", https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2653153/ (accessed 24.10.2019).
• Łaska-Formejster A. (2002), Proces kształtowania roli zawodowej lekarza rodzinnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Łaska-Formejster A. (2014a), Pacjenci ery empowered wyzwaniem dla nowych form zarządzania i strategii marketingowych w ochronie zdrowia, [in:] A. Depta (ed.), Zarządzanie zdrowiem a problemy społeczeństwa obywatelskiego, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź, pp. 17-29.
• Łaska-Formejster A. (2014b), Nowoczesne technologie komunikacyjne w systemie opieki zdrowotnej. E-narzędzia i pacjent doby "empowered" a etos zawodu lekarza, [in:] D. Walczak-Duraj (ed.), Praca - rynek pracy - zatrudnienie w perspektywie humanistycznej, "Humanizacja Pracy", no. 2(276), pp. 186-202.
• Łuków P., Pasierski T. (2014), Etyka medyczna z elementami filozofii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
• Marody M., Batorski D., Nowak A. (ed.) (2006), Społeczna przestrzeń internetu, Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej "Academica", Warszawa.
• Medical Code of Ethics, https://nil.org.pl/uploaded_images/1574857770_kodeks-etyki-lekarskiej.pdf (accessed 2.02.2020).
• Miller R.K., Washington K.D. (2016), Healthcare Business Market Research Handbook 2017-2018, Richard K. Miller & Associates, Loganville.
• Nowacka M. (2005), Autonomia pacjenta jako problem moralny, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok.
• Olesch A. (2012), Ludzka twarz ochrony zdrowia, "Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia", no. 10, pp. 11-12.
• Ossowska M. (1963), Podstawy nauki o moralności, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Ostrowska A. (2010), Zróżnicowanie społeczne i nierówności w zdrowiu, [in:] W. Piątkowski (ed.), Socjologia z medycyną. W kręgu myśli naukowej Magdaleny Sokołowskiej, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
• Salmon P. (2002), Psychologia w medycynie wspomaga współpracę z pacjentem i proces leczenia, transl. M. Gajdzińska, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Słońska Z. (2010), Społeczna natura zdrowia: teoria i praktyka, [in:] W. Piątkowski (ed.), Socjologia z medycyną. W kręgu myśli naukowej Magdaleny Sokołowskiej, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
• Sokołowska M. (1986), Socjologia medycyny, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa.
• Sprawozdanie (2015), Sprawozdanie dotyczące przestrzegania praw pacjenta na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, https://www.rpp.gov.pl/gfx/bpp/userfiles/_public/bip/sprawozdania_roczne/sprawozdanie_2014_r.pdf (accessed 3.11.2019).
• Staniszewska M. (2013), Internet jako narzędzie prowadzenia badań społecznych, "Acta Innovations", no. 9, pp. 51-57.
• Szewczyk K. (2009), Bioetyka. Medycyna na granicach życia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Szymczak M. (ed.) (1988), Słownik języka polskiego, vol. 1, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty, tekst jedn. Dz.U. z 2017 r., poz. 125.
• Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Dz.U. z 2009 r. Nr 52, poz. 417 z późn. zm.
• World Health Organisation (WHO) (1998), Health Promotion Glossary, World Health Organization, Geneva, https://www.who.int/healthpromotion/about/HPR Glossary 1998.pdf?ua=1 (accessed 24.10.2019).
• World Health Organisation (WHO) (2009), Guidelines on Hand Hygiene in Health Care: First Global Patient Safety Challenge Clean Care Is Safer Care, World Health Organization, Geneva, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK144022/ (accessed 24.10.2019).
• Wichrowski M. (1992), Spór o autonomię pacjenta, "Medicus", no. 4.
• Więckowska E. (2005), Umiejętność komunikowania się jako czynnik kształtujący efektywność relacji lekarz-pacjent i pacjent-lekarz, [in:] B. Płonka-Syroka (ed.), Relacje lekarz-pacjent w aspekcie społecznym, historycznym i kulturowym, Wydawnictwo DiG, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław-Warszawa.
• Zając J.M., Krejtz K. (2007), Internet jako przedmiot i obszar badań psychologii społecznej, "Psychologia Społeczna" vol. 2, 3-4(5), pp. 191-200.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.18778/0208-600X.74.01