Przemiany w zagospodarowaniu terenów popegeerowskich województwa łódzkiego - studium przypadku

• Autorzy: Paulina Kurzyk

Warianty tytułu

Changes In The Development Of Post-State Agricultural Farm In The Lodz Voivodeship - Case Study

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Koniec ubiegłego stulecia to dla Polski okres szeroko rozumianych przemian ekonomiczno-społecznych. Wprowadziły one nowe regulacje prawne dotyczące m.in. rolnictwa, które przez niemal 40 lat podzielone było na sferę prywatną i państwową. Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR) były reprezentantem wprowadzonego ustroju socjalistycznego w aspekcie gospodarowania terenami wiejskim. W wyniku zmian dokonanych po 1989 roku a także przyczyn obiektywnych (jak np. złej lokalizacji w stosunku do bazy surowcowej) i subiektywnych (związanych ze złym lub biernym zarządzaniem) uległy one likwidacji. Głównym celem artykułu jest ukazanie przemian w zagospodarowaniu obszarów rolnictwa państwowego w województwie łódzkim opierając się na studium przypadku. Artykuł obrazuje ponadto, rozmieszczenie i specjalizację PGRów, tym samym stanowi pierwszą, całościową identyfikację tych jednostek w badanym województwie. Metody badawcze, które użyto w pracy pozwoliły na dogłębne spojrzenie na poruszany problem. W znaczącej części analiza oparta jest o inwentaryzację terenową oraz wywiady swobodne prowadzone na wybranych obszarach. Niezbędnym materiałem badawczym okazały się dokumenty, które pozyskano z archiwum Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (KOWR, niegdyś, Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, AWRSP). W świetle przeprowadzonych badań wykazano iż niemal 50% zasobu przejętego z terenów popegeerowskich z województwa łódzkiego, zostało trwale rozdysponowane (głównie poprzez sprzedaż). Przemiany, które zidentyfikowano mają bardziej charakter odnowy i adaptacji do funkcji wcześniej istniejących na tych obszarach.(abstrakt oryginalny)

EN

In Poland, the end of the twentieth century was the time of socio-economic transformations. It brought into new regulations in law connected with agriculture, which was devided into private and state sphere for over 40 years. Former state farms, called Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR), were represtented introduced socialist system in the aspect of the management of rural areas. As a result of changes made after 1989, objective reasons (such as Bad location in relation to the raw material base) and subjective reasons (related to bad or passive management), they were liquidated. The main purpose of the article is to show how to allocate and change in the development of areas of state agriculture in the Lodz region based on a case study. The article also illustrates the distribution and specialization of State-Agricultural Farms, thus it constitutes the first, comprehensive identification of these units in the examined voivodeship. Research methods that were used in the work allowed for an in-depth look at the problem raised. To a large extent, the analysis is based on field inventory and free interviews conducted in selected areas. The necessary research material turned out to be documents that were obtained from the archives of the National Center for Agricultural Support. In the light of the conducted research, it was shown that almost 50% of the resources taken over from former state-owned farms from the Lodz Voivodeship were permanently allocated (mainly through sales). The transformations that have been identified are more of a renewal and adaptation to the functions previously existing in these areas.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rolnictwo; Likwidacja Państwowych Gospodarstw Rolnych (PGR); Zagospodarowanie przestrzenne; Zmiany restrukturyzacyjne; Regulacje prawne

EN

Agriculture; Liquidation of State Agricultural Farms; Spatial development; Restructuring changes; Legal regulations

• Czasopismo: Space - Society - Economy
• Rocznik: 2019
• Numer: nr 29
• Strony: 7-24

Twórcy

autor

Paulina Kurzyk

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Balcerowicz L., Gelb A., 1995, Makropolityka w przechodzeniu do gospodarki rynkowej. Spojrzenie z trzyletniej perspektywy, CASE Fundacja Naukowa, Warszawa.
• Berndt-Kostyrzewska J., 1999, Warunki życia ludności związanej z rolnictwem państwowym - przed likwidacją i po likwidacji PGR, Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Warszawa.
• Bryl B., Deryło M., 1998, Gospodarka lokalami mieszkaniowymi AWRSP na terenie województwa wrocławskiego, "Zeszyty Naukowe AR we Wrocławiu", 338.
• Cholewa R., Ostrowski T., 1976, Państwowe przedsiębiorstwa gospodarki rolnej, zarys rozwoju organizacyjno-ekonomicznego, Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.
• Dramowicz E., 1986, Przestrzenne zróżnicowanie państwowej gospodarki rolnej w Polsce, "Studia KPZK PAN", 84, Warszawa.
• Dzun W., 1991, Państwowe Gospodarstwa Rolne w rolnictwie polskim w latach 1944-1990, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa, PAN, Warszawa.
• Dzun W., 2004, Gospodarstwa rolne w procesie transformacji systemowej (1990-2002), "Wieś i Rolnictwo", 1: 43-64, PAN, Warszawa.
• Gawłowski K., 1985, Państwowe gospodarstwa rolne w Polsce Ludowej - etapy rozwoju, Akademia Nauk Społecznych, Warszawa.
• Gawłowski K., 1998, Państwowe gospodarstwa rolne w warunkach reformy gospodarczej (lata 1981-1986), Akademia Nauk Społecznych, Warszawa.
• Głębocki B., 1998, Przestrzenna transformacja struktury agrarnej a wielofunkcyjny rozwój wsi w Polsce, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Kaczmarek U., 1999, Społeczne skutki restrukturyzacji PGR w województwie szczecińskim, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Kiełczewska-Zaleska M., 1977, Geografia osadnictwa, PWN, Warszawa.
• Kijowska J., Kijowski A., Rączkowski W., 2011, Krajobraz i polityka - wybrane aspekty wpływu decyzji politycznych na zmiany krajobrazu w Polsce, "Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG", 15: 103-115.
• Koral J., 2013, Uwarunkowania bezrobocia popegeerowskiego na Warmii i Mazurach, "Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne", 8: 32-40.
• Łopatka A., 1971, Kierownicza rola PZPR wobec państwa. Organizacja społeczeństwa socjalistycznego w Polsce, Warszawa.
• Niedzielski E., 2017, Powstanie, funkcjonowanie i likwidacja państwowych gospodarstw rolnych, "Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu", 19: 126-130.
• Nowak D., 2013, Warunki utrzymania bydła w świetle obowiązujących przepisów, Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, Oddział w Poznaniu, Poznań.
• Psyk-Piotrowska E., 1996, Postawy pracowników byłych PGR i dzierżawców wobec przemian w rolnictwie, "Wieś i Rolnictwo", 2: 39-56.
• Psyk-Piotrowska E., 1998, Bezrobocie i pauperyzacja środowisk dawnych PGR w Polsce, "Wieś i Rolnictwo", 3: 132-143.
• Psyk-Piotrowska E., 2004, Społeczne konsekwencje przekształceń własnościowych w rolnictwie państwowym, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Rudnicki R., 2001, Zmiany układu przestrzennego struktury agrarnej Polski Północnej w latach 1988-1998 (uwarunkowania, dynamika, kierunki), Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Toruń.
• Rzeszotarska-Pałka M., 2016, Waloryzacja krajobrazu wsi popegeerowskich z terenu Pomorza Zachodniego, "Przestrzeń i Forma", 26: 283-292.
• Spychalski G., 1999, Przekształcenia rolnictwa państwowego w okresie transformacji systemowej (1990-1998), Akademia Rolnicza w Szczecinie, Szczecin.
• Suliborski A., Kulawiak A., 2017, Transformacja Państwowych Gospodarstw Rolnych Sarnów i Bełdów w województwie łódzkim w prywatne przedsiębiorstwa. Konsekwencje społeczne, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica", 29: 5-27.
• Szuman A., 1999, Przeobrażenia struktury społeczno-zawodowej ludności Polski w XX wieku, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny", 61 (3-4): 187-202.
• Zapotoczna M., 2005, Organizacja i zarządzanie zasobami mieszkaniowymi byłych PGR-ów, "Wieś i Rolnictwo", 1.
• Zgliński W., 1997, Przekształcenia państwowego rolnictwa w Polsce - skutki społeczne, ekonomiczne i przestrzenne, "Zeszyty KPZK PAN", 48.
• Zgliński W., 2003, Wpływ transformacji Państwowych Gospodarstw Rolnych na przemiany rolnictwa i obszarów wiejskich, [w:] Górz B., Guzik Cz. (red.), Współczesne przeobrażenia i przyszłość polskiej wsi, "Studia Obszarów Wiejskich", 4: 39-55, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, PTG, Warszawa.
• Materiały pozyskane z Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa - Oddział Terenowy w Łodzi.

Identyfikatory

DOI

10.18778/1733-3180.29.01