Instytucjonalne rewizje i (nie)prawdopodobne scenariusze. Polski teatr "autodiagnostyczny"

• Autorzy: Zofia Małkowicz-Daszkowska , Magdalena Pałka

Warianty tytułu

Institutional Revisions and (Un)likely Scenarios. The Polish "Self- -diagnostic" Theatre

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiotem artykułu jest zjawisko spektakli, a także praktyk kuratorskich, których głównym tematem jest wymiar organizacyjny/produkcyjny/ administracyjny teatru, zarezerwowany dla pracowników instytucji teatralnej czy ekspertów posiadających specjalistyczną wiedzę, a tym samym zwykle niedostępny dla szerokiej publiczności. (...) Chcemy zastanowić się, jaką rolę odgrywa współczesny krytyczny namysł artystów i kuratorów nad sposobami i logiką działania instytucji, który potocznie jest kojarzony przecież z domeną menedżerów i urzędników. Najistotniejsze pytania, na które będziemy poszukiwać odpowiedzi, są następujące: Komu i czemu praktyki te udzielają głosu? Na jakie problemy zwracają uwagę? Czy - a jeśli tak, to w jakim zakresie - stanowią narzędzie autodiagnostyczne i w jaki sposób podejmują temat przyszłości? W pierwszej części przyjrzymy się zjawisku krytyki instytucjonalnej oraz prześledzimy jej specyfikę i rozwój w działalności polskich reżyserów i kuratorów. W drugiej wskażemy najważniejsze przykłady polskiego teatru "autodiagnostycznego". W trzeciej natomiast zastanowimy się nad czterema problematycznymi obszarami funkcjonowania instytucji teatralnych (hierarchiczność, prekarność warunków pracy, kapitalistyczny model "produkcji", iluzje wspierające utrzymywanie status quo) oraz możliwymi scenariuszami, na które wskazują opisywane w artykule spektakle i praktyki kuratorskie. (fragment tekstu)

EN

The paper discusses the phenomenon of theatre performances as well as the curator practices focussed on the organisational/production/administrative dimension of a theatre which is reserved for theatre employees or experts with specialist knowledge and thus usually unavailable to a wide audience. We will treat the selected practices as a tool shaping the future of the institution (and the people employed in it). The most important questions which we will try to answer include: To whom and what do these practices give the floor? On what problems do they shed light? Are they a self-diagnostic tool, and if so, to what extent? How do they deal with the subject of the future? The first part is devoted to the phenomenon of institutional critique. It examines its specific nature and development in the activities of Polish directors and curators. In the second part, we show the most salient examples of the Polish "self-diagnostic" theatre. In part three, we are deliberating on the four problematic areas in which theatre institutions are to operate (hierarchisation, precarity of working conditions, capitalist model of "production," and illusions that support the status quo) and the possible scenarios indicated by the theatre performances and curator practices described in the article. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Teatr; Instytucje kultury; Zarządzanie kulturą; Kontrola instytucjonalna

EN

Theater; Cultural institutions; Cultural management; Institutional control

• Czasopismo: Zarządzanie w Kulturze
• Rocznik: 2018
• Tom: 19
• Numer: z. 4 Przyszłość w organizowaniu kultury
• Strony: 379-392

Twórcy

autor

Zofia Małkowicz-Daszkowska

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

autor

Magdalena Pałka

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Bauman Z. (2018), Retrotopia: Jak rządzi nami przeszłość, tłum. K. Lebek, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Bourdieu P. (2015), Reguły sztuki: Geneza i struktura pola literackiego, tłum. A. Zawadzki, Kraków: Universitas.
• Czapliński J. et al. (2016), Wokół teatru popularnego, "Dialog", nr 9, [dok. elektr.], dostęp online: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/248080.html [odczyt: 20 lipca 2018].
• Foucault M. (1997), The Politics of Truth, ed. S. Lotringer, L. Hochroch, New York: Semiotext(e).
• Glinka B., Kostera M. (red.) (2012), Nowe kierunki w organizacji i zarządzaniu: organizacje, konteksty, procesy zarządzania, Warszawa: Oficyna Wolters Kluwer business.
• Jacyno M. (1997), Iluzje codzienności: O teorii socjologicznej Pierre'a Bourdieu, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
• Keil M. (2014), Remiksy w Komunie Warszawa (2010-2013), [dok. elektr.], dostęp online: http:// www.e-teatr.pl/pl/artykuly/179876,druk.html [odczyt: 14 lipca 2018].
• Keil M. (2017a), Kto was tu wpuścił, teatralne prowokatorki?, [dok. elektr.], dostęp online: http:// www.zorkawollny.net/OFELIE/index.php/pl/marta-keil-kto-was-tu-wpuscil-teatralne- -prowokatorki/ [odczyt: 20 lipca 2018].
• Keil M. (2017b), Do kogo należy teatr? O tym, do czego może nam się dzisiaj przydać krytyka instytucjonalna, "Dialog", nr 11(732), [dok. elektr.], dostęp online: http://www.dialog-pismo. pl/w-numerach/do-kogo-nalezy-teatr-o-tym-do-czego-moze-nam-sie-dzisiaj-przydac- -krytyka-instytucjonalna [odczyt: 5 lipca 2018].
• Komuna//Warszawa, strona internetowa, dostęp online: http://komuna.warszawa.pl/event/ makroteatr/ [odczyt: 14 lipca 2018].
• Kostera M., Śliwa M. (2010), Zarządzanie w XXI wieku: jakość, twórczość, kultura. Podręcznik akademicki, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• Krakowska J. (2016), Auto-teatr w czasach post-prawdy, [dok. elektr.], dostęp online: http:// www.dwutygodnik.com/artykul/6756-auto-teatr-w-czasach-post-prawdy.html [odczyt: 5 lipca 2018].
• Kunst B. (2016), Artysta w pracy: O pokrewieństwach sztuki i kapitalizmu, Warszawa-Lublin: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego - Konfrontacje Teatralne Centrum Kultury w Lublinie.
• Latour B. (2010), Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, tłum. A. Derra, K. Abriszewski, Kraków: Universitas.
• Leder A. (2017), Relacja folwarczna, "Krytyka Polityczna", nr 45, [dok. elektr.], dostęp online: http://krytykapolityczna.pl/kraj/leder-relacja-folwarczna/ [odczyt: 9 lipca 2018].
• Möntmann N. (2009), The Rise and Fall of New Institutionalism: Perspectives on a Possible Future, [w:] Raunig G., Ray G. (ed.), Art and Contemporary Critical Practice: Reinventing Institutional Critique, London: MayFly Books.
• Niziołek G. (2010), Dwa tysiąclecia prawie i ani jednego boga!, "Didaskalia", nr 99, [dok. elektr.], dostęp online: http://www.didaskalia.pl/99_niziolek.htm [odczyt: 15 lipca 2018].
• North D. C. (1990), Institutions, Institutional Change, and Economic Performance, Cambridge: Cambridge University Press.
• Nowak M. (2016), My, czyli nowy teatr publiczny, "Dialog", nr 6, [dok. elektr.], dostęp online: http://dialog-pismo.pl/w-numerach/my-czyli-nowy-teatr-publiczny [odczyt: 17 lipca 2018].
• Raunig G., Ray G. (2009), Preface, [w:] eidem (ed.), Art and Contemporary Critical Practice: Reinventing Institutional Critique, London: MayFly Books.
• Reckwitz A. (2017), Odkrycie kreatywności: O procesie społecznej estetyzacji, tłum. K. Kończal, Z. Sucharska, Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
• Sikora P. (2015), Krytyka instytucjonalna w Polsce w latach 2000-2010, Wrocław: BWA Wrocław- Galerie Sztuki Współczesnej.
• Szczawińska W. (2015), Teoretyczne demokracje, praktyczne instytucje, "Polish Theatre Journal", nr 1, [dok. elektr.], dostęp online: http://www.polishtheatrejournal.com/index.php/ptj/ article/view/121/602 [odczyt: 21 lipca 2018].
• Szymańska I. (2017), Tomasz Plata, kurator projektu "Makroteatr", opowiada, jak YouTube i Netflix zmieniają teatr, [dok. elektr.], dostęp online: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/248080. html [odczyt: 24 lipca 2018].
• Vujanović A. (2015), The Magic of the Artworld (Three Scenes from Belgrade), "Performance Research", vol. 20, no. 4, 30-38.

Identyfikatory

DOI

10.4467/20843976ZK.18.022.10516