Targowiska w łańcuchu dostaw żywności w Polsce w latach 2008-2018

• Autorzy: Krystyna Świetlik

Warianty tytułu

Street Markets in the Food Supply Chain in Poland 2008-2018

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Od 2008 r. notuje się w Polsce spadek znaczenia targowisk w handlu detalicznym żywnością. Celem artykułu jest zobrazowanie zmian infrastruktury handlu targowiskowego w latach 2008-2018, identyfikacja głównych czynników jego rozwoju oraz wskazanie tych, które będą miały znaczenie na przyszłość. Wykorzystano wtórne dane statystyczne GUS pochodzące z Banku Danych Lokalnych (BDL) i statystyki rynku wewnętrznego oraz dostępną literaturę przedmiotu. Przeprowadzone analizy pokazały, że w latach 2008-2018 ubyło w Polsce 1240 targowisk, w tym 105 stałych i 1135 sezonowych. Głównym czynnikiem sprawczym tego zjawiska była ekspansja sieci sklepów dyskontowych i zmiana preferencji nabywców. Rządowe programy rewitalizacji targowisk i prawne regulacje ułatwiające producentom rolnym sprzedaż żywności wyprodukowanej we własnym gospodarstwie nie odwróciły tej tendencji. Na ożywienie handlu targowiskowego może wpłynąć obserwowany wzrost zainteresowania konsumentów zakupem nieprzetworzonej i bezpiecznej dla zdrowia żywności związany z pandemią koronawirusa(abstrakt oryginalny)

EN

The role of street markets in the food retail sector has declined since 2008. The aim of this paper is to illustrate changes in infrastructure in trading at street markets during the period 2008-2018, identification of the main factors influencing their development and pinpointing those which will have a bearing in future. Sources include secondary data from Central Statistical Office (GUS) originating from the Bank of Local Data (BDL), internal market statistics and published literature. Analysis of the data showed that the number of street markets in Poland declined by 1240 during 2008-2018, including 105 year-round markets and 1135 seasonal ones. The main reason for this change was the growth of discount stores and changes in customer preferences. Government programmes aimed at revitalising street markets, and legal regulations facilitating direct sale of food grown by farmers themselves have not reversed this trend. The observed significant increase in consumer interest in unprocessed food which is good for health and linked to the coronavirus pandemic, could result in a revival of street markets(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Żywność; Handel detaliczny; Łańcuch dostaw; Sprzedaż bezpośrednia; Handel targowiskowy

EN

Food; Retail trade; Supply chain; Direct sales; Marketplace trade

• Czasopismo: Zarządzanie. Teoria i Praktyka / Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie
• Rocznik: 2020
• Numer: nr 1 (31)
• Strony: 51-67

Twórcy

autor

Krystyna Świetlik

• Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie

Bibliografia

• Badanie: zachowania konsumenckie Polaków wobec pandemii COVID-19, <https://centrumprasowe. pap.pl/cp/pl/news/info/157546,1,badanie-zachowania-konsumenckiepolakow- wobec-pandemii-covid-19>, 20.06.2020.
• Chechelski P. (2015). Ewolucja łańcucha żywnościowego, w: Przemysł spożywczy - makrootoczenie, inwestycje, ekspansja zagraniczna, red. I. Szczepaniak, K. Firlej, UE w Krakowie, IERiGŻ-PIB, Kraków-Warszawa, s. 45-64.
• Chechelski P. (2009). Ocena globalizacji łańcucha żywnościowego w Polsce. "Roczniki Naukowe SERiA", Tom. XI, z. 3, s. 55-60.
• Ciechomski W. (2014a). Handel targowiskowy w Poznaniu - diagnoza stanu rozwoju, preferencje klientów, tendencje zmian, "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Handlu i Usług w Poznaniu", nr 28, s. 25-46.
• Ciechomski W. (2014b). Handel targowiskowy w Poznaniu - diagnoza stanu rozwoju, preferencje klientów, tendencje zmian, "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Handlu i Prawa w Poznaniu", nr 28, s. 35.
• Cyran K. (2013). Preferencje konsumentów w zakresie miejsc zakupów żywności jako wyznacznik możliwości rozwoju handlu na targowiskach i bazarach, "Zeszyty Naukowe SGGW Polityki Europejskie, Finanse i Marketing" nr 10(59), s. 145.
• Czubała A. (1996). Dystrybucja produktów, PWE, Warszawa.
• Dani S. (2016). Zarządzanie łańcuchem dostaw żywności, PWN, Warszawa.
• Dąbrowski J. M. (1996). Handel targowiskowy. Fenomen polskiej transformacji. IBnGR, Gdańsk.
• Dobra kondycja finansowa targowisk i bazarów, <https://www.portalspozywczy.pl/handel/ wiadomosci>, 20.05.2020.
• Dobrowolski D. et.al. (2016). Technologie semantyczne w zarządzaniu łańcuchami żywności, w: Innowacje w zarządzaniu i inżynierii produkcji, red. R. Knosala, T. II, s. 25, Oficyna Wydawnicza Polskiego Towarzystwa Zarządzania Produkcją, Opole.
• Hamulczuk M. (2016a). Czynniki warunkujące kierunki zmian handlu targowiskowego w Polsce, "Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich", T. 103, z. 2, s. 70-77.
• Hamulczuk M. (2016b). Terytorialne zróżnicowanie handlu targowiskowego w Polsce i jego uwarunkowania, "Handel Wewnętrzny", nr 6(365), s. 92-102.
• Handel detaliczny - wszystko co musisz wiedzieć! Poradnik Przedsiębiorcy, <https://poradnikprzedsiebiorcy. pl/-handel-detaliczny/>, 21.05.2020.
• J. van der Vorst. (2000). Effective food Supply chains. Generating, modelling and evaluating supply chain scenarios, Wageningen University, Wageningen.
• Jak i gdzie kupujemy żywność? (2013). CBOS. Komunikat z badań BS/94/2013, s. 3-5, Warszawa.
• Jastrzębowski S., Klepacki B. (2013). Łańcuchy dostaw w gospodarce żywnościowej, "Zeszyty Naukowe SGGW Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej", nr 103, s. 110.
• Karasiewicz G., Trojanowski M. (2016). Internacjonalizacja handlu detalicznego produktów spożywczych w Polsce, "Problemy Zarządzania" vol. 14, nr 1 (57), t. 1, s. 5-11.
• Karwat-Woźniak B. (2013). Zmiany w formach sprzedaży produktów rolnych w gospodarstwach indywidualnych, IERiGŻ-PIB, Warszawa.
• Koronawirus w Polsce. Preferencje zakupowe Polaków, <https://www.forbes.pl/gospodarka/>, 20.05.2020.
• Kotler Ph. (1994). Marketing. Analiza. Planowanie, wdrażanie i kontrola, Gebethner & Ska, Warszawa.
• Kozera M. (2007). Struktura łańcucha żywnościowego oraz zmiany relacji producent - konsument w Polsce i krajach UE, "Zeszyty Naukowe SGGW Problemy Rolnictwa Światowego", Tom XVII, s. 240-246.
• Kropiwnicki J. (2003). Fenomen bazarów, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica", nr 170, s. 107-121.
• Kucharska B. (2016). Sieci dyskontowe w strukturze handlu detalicznego w Polsce. Perspektywa klienta, "Handel Wewnętrzny", nr 3(262), s. 195-205.
• Marciniak E. (2020). E-targowisko pomocne w czasie koronawirusa dla rolników, <https:// www.agrofakt.pl>, 20.06.2020.
• Maternowska M. (2011). Logistyka i łańcuchy dostaw a wartość i metody jej tworzenia, "Logistyka", nr 2, s. 429-434.
• Mazurkiewicz P. (2017). Bazary rosną, sprzedając towary za 20 mld zł rocznie, "Rzeczpospolita", z dnia 01.05.
• Metodologia badań rynku targowiskowego. Przewodnik do badań na targowiskach. Materiał przygotowany do celów szkoleniowych. (2002). MRiRW, Departament Przetwórstwa i Rynków Rolnych, Warszawa.
• Michalak Sz., Sojkin B. (2018). Targowiska jako miejsca zakupu mieszkańców dużych miast w Polsce, "Handel Wewnętrzny" nr 4(375), s. 237-339.
• Michalczyk J. (2017). Rola procesów globalizacji i integracji europejskiej w kształtowaniu się łańcuchów dostaw żywności, "Ekonomia XXI wieku", nr 3(15), s. 32-53.
• Michałowska M., Urban S. (2013). Czynniki wpływające na zachowania konsumentów w zakresie wyboru targowisk jako miejsca zakupu produktów konsumpcyjnych na przykładzie województwa lubuskiego, "Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich", T.100, z. 2, s. 108-118.
• Momot R. (2016). Rynek detalicznego handlu spożywczego w Polsce. Fundacja Republikańska, Warszawa.
• Mój Rynek. (2011). MRiRW, Warszawa.
• Plichta G. (2005). Uwarunkowania rozwoju nowoczesnych form handlu detalicznego, "Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie", nr 680, s. 59-74.
• Płaziak M., Szymańska Anna I. (2016). Czynniki warunkujące atrakcyjność dokonywania zakupów na placach targowych Krakowa, "Przedsiębiorczość - Edukacja", nr 12, s. 217-232.
• Renesans handlu na targowiskach. (2018). Praska Giełda Spożywcza, Warszawa. <https:// www.praskagieldaspozywcza.pl/renesans_handlu_na_targowiskach/>, 25.05.2020.
• Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 września 2010 r. w sprawie sprawiedliwego wynagradzania dla rolników: poprawa funkcjonowania łańcuchów dostaw żywności w Europie (2009/2237(INI)), <https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/ TXT/?uri=CELEX:52010IP0302>, 20.05.2020.
• Rolniczy handel detaliczny. (2020). Główny Inspektorat Weterynarii, Warszawa. <https:// www.wetgiw.gov.pl/handel-eksport-import/rolniczy-handel-detaliczny>, 03.06.2020.
• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 lipca 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej na operacje typu "Inwestycje w targowiska lub obiekty budowlane przeznaczone na cele promocji lokalnych produktów" w ramach poddziałania "Wsparcie inwestycji w tworzenie, ulepszanie i rozwijanie podstawowych usług lokalnych dla ludności wiejskiej, w tym rekreacji, kultury, i powiązanej infrastruktury" objętych Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. (2016a). Dz. U., poz. 1230.
• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 21 marca 2016 r. w sprawie szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej o ograniczonej. (2016b). Dz. U., poz. 451.
• Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 września 2015 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej. (2015). Dz.U., poz. 1703.
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2007 r. w sprawie dostaw bezpośrednich środków spożywczych. (2007). Dz.U., poz. 774.
• Rynek wewnętrzny w 2018 r. (2019a). GUS, Warszawa.
• Rynek wewnętrzny w 2018 r. (2019b). GUS, Warszawa.
• Słownik pojęć. Pojęcia stosowane w statystyce publicznej. (2020). GUS, Warszawa. <https:// stat.gov.pl/metainformacje/slownik-pojec/>, 21.05.2020.
• Szczepański J. (1981). Konsumpcja a rozwój człowieka. Wstęp do antropologicznej teorii konsumpcji. PWE, Warszawa.
• Szulce H. et.al. (2008). Ekonomika handlu. Podręcznik. Cz. 1. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
• Szymanowski W. (2009). Wpływ procesów globalizacji na kierunki rozwoju form handlu żywnością w Polsce, "Wieś i Rolnictwo", nr 4(145), s. 83-96.
• Szymanowski W. (2008). Zarządzanie łańcuchami dostaw żywności w Polsce. Kierunki zmian, Difin, Warszawa.
• Świetlik K. (2014). Ogólne tendencje w rozwoju popytu na żywność, w: Popyt na żywność. Stan i perspektywy, red. K. Świetlik, s. 9-30. Seria: Analizy rynkowe nr 15. IERiGŻ-PIB, ARR, MRiRW, Warszawa.
• Twardzik M. (2017). Sklepy dyskontowe w strukturze sieci handlowej w małych miastach w Polsce, "Space-Society-Economy", nr 22, s. 7-22.
• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. (1990). Dz.U., poz. 95.
• Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. (2020). Dz. U., poz. 713.
• Wolański N. (1987). Czynniki rozwoju człowieka. Wstęp do ekologii człowieka, PWN, Warszawa.
• Woś A. (1996). Agrobiznes. Makroekonomika, tom 1, Wydawnictwo Key Text, Warszawa.
• Wójcik K. (2015). Gminy rezygnują z opłat, "Rzeczpospolita" z dnia 03.11.