100 lat państwowości czechosłowackiej i polskiej. Podobieństwa i różnice

• Autorzy: Maria Kruk

Warianty tytułu

100 Years of Statehood of Czechoslovakia and Poland. Similarities and Differences

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

100-lecie konstytucjonalizmu dwu sąsiednich państw europejskich - Czechosłowacji a potem Republiki Czeskiej i Polski - skłania do rozważań o drodze rozwoju ich konstytucji, etapach historycznych i kolejnych zmianach ustrojowych, nie tylko w kontekście własnego konstytucjonalizmu każdego z nich, ale także podobieństw i różnic. Temu właśnie poświęcone jest niniejsze studium. Począwszy od wspólnego losu odrodzenia obu państw po I wojnie światowej, poprzez międzywojenne budowanie demokratycznego ustroju konstytucyjnego i przeszkody, jakie na tej drodze napotykały, poprzez okres po II wojnie światowej, kiedy pozostawały w warunkach realnego socjalizmu, a wreszcie po czas transformacji i stabilizacji demokratycznego państwa prawa. W tekście śledzi się zarówno wszystkie podobieństwa, zarówno co do kwestii generalnych, jak np. nawiązywania do europejskiej tradycji rządów parlamentarnych, jak i w niektórych szczegółowych rozwiązaniach, jak przykładowo różnice w koncepcji dwuizbowości parlamentów. Ale pokazuje się też specyficzne sytuacje, właściwe tylko jednemu z tych państw, np. federalizację Czechosłowacji czy powstanie oddzielnych państw Czechów i Słowaków albo różnice w przebiegu i chronologii transformacji demokratycznej w każdym z państw w latach 80. (stan wojenny w Polsce i aksamitna rewolucja w Czechosłowacji), aby ostatecznie wskazać, że - mimo wszelkich różnic - bliskość obu systemów konstytucyjnych była bardzo znaczna. (abstrakt oryginalny)

EN

100 years of constitutionalism of two neighbouring European states - Czechoslovakia, later becoming the Czech Republic, and Poland - encourage a reflection on the paths of development of their respective constitutions, on the historical stages and successive political transformations, not just in the context of individual constitutionalisms of each of those states but with an emphasis on the similarities and differences in this domain. And this is what this study focuses on. Starting from the common fate of rebirth of both states after WWI through the inter-war efforts to establish democratic constitutional systems and the obstacles found on the way, followed by the post-WWII period of real socialism ending with the era of transformations and stabilisation as democratic states of law. The text explores all the similarities found in both general aspects - like the references to the European tradition of parliamentary governance - and in certain specific solutions - like the differences in the concept of the two-chamber parliament. But there are also situations occurring in only one of the states, e.g. the federalisation of Czechoslovakia, the emergence of two separate states of the Czechs and Slovaks, or the differences in the course and sequence of events of democratic transformations in each of the states in the 1980s (martial law in Poland and the Velvet Revolution in Czechoslovakia), which brings us to the conclusion that despite all the possible differences, the two constitutional systems have actually been very similar to each other. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo; Konstytucja; Polityka

EN

Law; Constitution; Politics

• Czasopismo: Krytyka Prawa
• Rocznik: 2019
• Numer: T. 11, Nr 1
• Strony: 33-34

Twórcy

autor

Maria Kruk

• Uczelnia Łazarskiego

Bibliografia

• Ankieta o Konstytucji z 17 marca 1921 r., Warszawa 2014.
• Barelli Y., La révolution de velours, Paris 1990.
• Chruściak R., Treść małej konstytucji z 1992 r., [w:] M. Zubik, R. Jastrzębski, Małe Konstytucje. Ustawy zasadnicze okresów przejściowych 1919-1947-1992, Warszawa 2014, s. 97.
• Davies N., Europa. Rozprawa historyka z historią, Kraków 1998.
• Grzybowski M., Władza wykonawcza w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. i w praktyce jej stosowania (zagadnienia wybrane), [w:] J. Jaskiernia, K. Spryszak (red.), Dwadzieścia lat obowiązywania Konstytucji RP. Polska myśl konstytucyjna a międzynarodowe standardy demokratyczne, Toruń 2017.
• Heck R., Orzechowski M., Historia Czechosłowacji, Warszawa-Wrocław 1969.
• Jirásková V., Witkowski Z. (red.), Ústavní systém České republiky a Polské republiky po přistoupení k EU, Praha 2011.
• Komarnicki W., Polskie prawo polityczne. Geneza i system, Warszawa 2008.
• Kraczkowski R., Mała Konstytucja z dnia 20 lutego 1919 r., [w:] M. Zubik, R. Jastrzębski, Małe Konstytucje. Ustawy zasadnicze okresów przejściowych 1919-1947-1992, Warszawa 2014, s. 11.
• Kruk M., Konstytucja Republiki Czeskiej, Warszawa 1994.
• Kruk M., La Pologne: la Constitution, la cour constitutionnelle et les inquiétudes de l'opnion internationale, "Krytyka prawa" 2017, 9(1), s. 32-63.
• Kruk M., O trybie wyboru prezydenta Republiki Czeskiej, [w:] Ustroje. Tradycje i porównania. Księga jubileuszowa prof. Mariana Grzybowskiego, Warszawa 2015.
• Kruk M., Praktyka konstytucyjna pod rządami małej konstytucji z 1992 r., [w:] M. Zubik, R. Jastrzębski, Małe Konstytucje. Ustawy zasadnicze okresów przejściowych 1919-1947-1992, Warszawa 2014, s. 119.
• Kruk M., Sąd Konstytucyjny Republiki Czeskiej, [w:] Trzciński J. (red.), Sądy Konstytucyjne w Europie, t. 2., Warszawa 1997, s. 65-142.
• Makowski J. (red.), Nowe Konstytucje, Warszawa 1925.
• Malíř J. et al., Česká republika v Evropské unii (2004-2009), Plzeň 2009.
• Pavlíček V., Hřebejk J., Ústava a ústavní řád České republiky, t. 1., Praha 1994.
• Pietrzak M., Wpływ rozwiązań małej konstytucji z dnia 20 lutego 1919 r. na Konstytucję RP z dnia 17 marca 1921 r., [w:] M. Zubik, R. Jastrzębski, Małe Konstytucje. Ustawy zasadnicze okresów przejściowych 1919-1947-1992, Warszawa 2014, s. 49.
• Radziewicz P., Tuleja P., Konstytucyjny spór o granice zmian organizacji i zasad działania Trybunału Konstytucyjnego, czerwiec 2015 - marzec 2016, Warszawa 2017.
• Rogowski S., Praktyka konstytucyjna w okresie obowiązywania małej konstytucji z 1919 r., [w:] M. Zubik, R. Jastrzębski, Małe Konstytucje. Ustawy zasadnicze okresów przejściowych 1919-1947-1992, Warszawa 2014, s. 27.
• Rychetský P., Vývoj právního řádu po 17. listopadu 1989 a výhled dalších systémových změn právního řádu, "Právnik" 1992, 3-4.
• Státnost česká a československá, tradice a kontinuita, [w:] V. Pavlíček, O české státnosti. Úvahy a polemiky, Praha 2002.
• Suchánek R., Jirásková V. et al., Ústava České republiky w praxi. 15 let platnosti základního zákona, Praha 2009.
• Trzciński J., Wiącek M., Mała konstytucja z 1992 r. na drodze do uchwalenia Konstytucji RP z 1997 r. - próba uogólnień, [w:] M. Zubik, R. Jastrzębski, Małe Konstytucje. Ustawy zasadnicze okresów przejściowych 1919-1947-1992, Warszawa 2014, s. 149.
• Witkowski Z., Jirásková V., Witkowska-Chrzczonowicz K. (red.), Konstytucjonalizm czeski i polski 15 i 11 lat po uchwaleniu Konstytucji obu państw, Toruń 2009.
• Zmiany w Konstytucji RP dotyczące członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Dokumenty z prac zespołu naukowego powołanego przez Marszałka Sejmu, Warszawa 2010.

Identyfikatory

DOI

10.7206/kp.2080-1084.282