Okres dostosowawczy w polskim ustawodawstwie karnym na przestrzeni lat 1969-2010

• Autorzy: Dominik Kasprzyk

Warianty tytułu

Adaptive Period in Polish Penal Legislation between 1969 and 2010

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł poświęcony został analizie okresu dostosowawczego aktów normatywnych z zakresu polskiego ustawodawstwa karnego, opublikowanych w latach 1969-2010. Autor podjął próbę ukazania różnic pomiędzy ustawodawstwem w latach 1969-1989 oraz 1990-2010. Transformacja ustrojowa przeprowadzona w latach 1989-1990 przyniosła nową jakość w tworzeniu i ogłaszaniu prawa. Ta nowa jakość oparta na zasadzie demokratycznego państwa prawa i wynikającej z niej zasadzie zaufania obywateli do państwa i prawa, postawiła wymóg ustanawiania odpowiedniego okresu "spoczynku" w każdej regulacji prawnej. Adresatom aktu normatywnego należy bowiem zapewnić należyty czas na zapoznanie się z nowymi normami oraz przygotowanie swoich interesów do nowych warunków. Pomimo tych wymogów, w dalszym ciągu mamy do czynienia z przykładami niewłaściwego okresu vacatio legis. Autor w opracowaniu zebrał i zestawił okres dostosowawczy głównych aktów normatywnych z zakresu prawa karnego, postępowania karnego, prawa karnego skarbowego, prawa karnego wykonawczego, prawa wykroczeń i postępowania w sprawach o wykroczenia. Przedstawione zestawienia uzupełnione zostały o stanowisko orzecznictwa oraz doktryny. Przede wszystkim zasłużonej krytyce poddany został mechanizm wprowadzenia dekretów o stanie wojennym z 1981 r., które weszły w życie z mocą wsteczną. Były one bowiem przykładem na naruszenie praw człowieka oraz zasad techniki prawodawczej. 23 lata później, pomimo ugruntowania dyrektyw legislacyjnych, wiele aktów normatywnych (w tym również karnych) wprowadzono do polskiego systemu prawa bez należytego okresu vacatio legis. Był to rezultat wejścia Polski do Unii Europejskiej, kiedy to w dniach 30 kwietnia-1 maja 2004 r. mnóstwo regulacji opublikowano w Dzienniku Ustaw RP. Pomimo uwag krytycznych, polski prawodawca zasługuje na pozytywną opinię. Zestawienia pokazują bowiem, że większość aktów normatywnych z zakresu szeroko rozumianego ustawodawstwa karnego została wprowadzona z zachowaniem odpowiedniego okresu dostosowawczego. Jest to punkt wyjściowy do założenia, że sytuacja w tym zakresie będzie ulegała już tylko poprawie. (abstrakt oryginalny)

EN

This article is an analysis of the vacatio legis period in the polish penal laws published between 1969 and 2010. Author tries to prove the difference between the penal legislation standards between 1969-1989 and 1990-2010 periods. States transformation in the years 1989 and 1990 brought a new quality of making and publishing law. This new quality based on the democratic rule of law and its element - trust in state and law, demands an adequate vacatio legis period in each regulations, a specially in penal ones. The addresses of this regulations must have a proper time to know the new rules and to prepare their activity to new conditions. Still, there was many examples of an incorrect period of "absence of law". The Author put together and calculated adaptation period of main codes relating penal law, penal procedure law, penal financial law, penal executive law, also offence law and offence procedure law. This statistics is supplemented by jurisprudence and doctrine statement. Most of all, well-deserved criticism is shown with reference to "state of war" decrees published in 1981 that entered into life with a retroactive force. These decrees are examples of violation of human rights and fair legislation rules. 23 years later, despite constitutional rules and an explicit statement of science of law, many laws (including the penal ones) was put into force without an adequate vacatio legis period. It was the result of Polish accession to the European Union, when a lot of regulations were published between 30-th of April and 1-st of May 2004. In spite of these transgressions, generally polish legislator deserves a good opinion. Made statistics reveal that the main legal acts of the penal law field (comprehended sensu largo), was put into force with proper adaptation period. It is a starting-point to maintain that situation in this area will only get better. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ustawodawstwo pracy; Ustawodawstwo gospodarcze; Prawo karne; Postępowanie karne

EN

Labour legislation; Economic legislation; Criminal Law; Criminal procedure

• Czasopismo: Przegląd Prawno-Ekonomiczny
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 41
• Strony: 156-179

Twórcy

autor

Dominik Kasprzyk

• Katolicki Uniwersytet Lubelski im. Jana Pawła II; Wyższa Szkoła Humanistyczno-Przyrodnicza w Sandomierzu

Bibliografia

• Cieślak M., Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia, Warszawa 1994.
• Gostyński Z., Przyjemski S.M., Komentarz do art. 1 ustawy - Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego, Lex 2012.
• Grajewski J. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom II. Komentarz do art. 425-673 k.p.k., Lex 2012.
• Grzegorczyk T., Kodeks karny skarbowy. Komentarz, Lex 2012.
• Grzegorczyk T., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Lex 2012.
• Grzegorczyk T., Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz, Lex 2012.
• Grześkowiak A. (red.), Prawo karne, wyd. 3, Warszawa 2011.
• Gwiżdż A., Zagadnienia jawności prawa, "Studia Prawnicze" 1981, nr 1-2.
• Hołda Z., Postulski K., Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Lex 2012.
• Kasprzyk A., Instytucja vacatio legis - pojęcie i znaczenie dla polskiego prawodawstwa, (w:) Abiit, non obiit. Księga poświęcona pamięci Księdza Profesora Antoniego Kościa SVD, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013, s. 139-155.
• Korycki S., Kuciński J., Zarys prawa, Warszawa 2001.
• Królikowski M., glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2007 r. I KZP 37/07, "Przegląd Sejmowy" 2008, nr 3 s. 243-252.
• Kulik M., Komentarz do art. I, art. II ustawy - Przepisy wprowadzające Kodeks wykroczeń, Lex 2008.
• Paśkiewicz J., Komentarz do art. 1 ustawy - Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia Lex 2012.
• Przyjemski S.M., glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2007 r. I KZP 37/07 "Państwo i Prawo" 2008, nr 9.
• Rot H., Wstęp do nauk prawnych, Wrocław 1998.
• Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, wyd. 3, Warszawa 2002.
• de Virion T., Kochanowski J., glosa do wyroku Sądu najwyższego z dnia 1 marca 1982 r. V KRN 50/82, "Państwo i Prawo" 1982, nr 9.
• Wierczyński G., Redagowanie i ogłaszanie aktów normatywnych. Komentarz, Warszawa 2010.
• Wronkowska S., Projekt ustawy o tworzeniu prawa, "Państwo i Prawo" 1987, nr 6.
• Wróbel W., Zmiana normatywna i zasady intertemporalne w prawie karnym, Kraków 2003.
• Zabłocki S., Nowela k.p.k. z dnia 20 lipca 2000 r. Komentarz, Lex 2012.
• Zajadło J., Prawo a idea pewności: sędziowskie pięć minut antyfilozofii antyprawa? (w:) tenże, Po co prawnikom filozofia prawa?, Warszawa 2008.
• Zalewski W., glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2007 r. I KZP 37/07, "Gdańskie Studia Prawnicze - Przegląd Orzecznictwa" 2008, nr 3.