Edukacja formalna w kontekście przemian demograficznych wsi

• Autorzy: Elżbieta Psyk-Piotrowska , Ewa Gabryelak

Warianty tytułu

Formal Education in the Context of Demografic Changes in Rural Areas

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest zasygnalizowanie, jak przemiany demograficzne w Polsce i prognozy na następne lata mogą rzutować na funkcjonowanie i potrzebę zmian w placówkach edukacji formalnej prowadzonych przez gminy, szczególnie wiejskie. Nakreślone trendy zmian ludnościowych, m.in. w dzietności, przyroście naturalnym, oddziałują na pojawiające się wyże i niże demograficzne w różnych kategoriach wiekowych dzieci i młodzieży, biorących udział w edukacji formalnej poszczególnych szczebli. Ważne jest, aby na wszystkich poziomach kształcenia uwzględniano zmieniającą się strukturę wieku ludności, potrzebę wdrożenia idei uczenia się przez całe życie z uwagi na zmianę przyszłych zasobów pracy, zapewnienia wysokiej jakości kształcenia w kontekście wyzwań rynku pracy. Przemiany demograficzne wpływają także na strukturę wydatków przeznaczanych przez gminy na edukację. W większości gmin dysponowane środki z subwencji oświatowej nie pokrywają kosztów funkcjonowania placówki oświatowej. W sytuacji spadku liczby uczniów kwota subwencji oświatowej jest niższa, a koszty prowadzenia szkoły stałe, co pogarsza jej sytuację finansową. Rolą gminy jest uwzględnienie wyzwań demograficznych w zarządzaniu siecią szkół i innych placówek oświatowych. Wiążą się z tym działania konsolidacyjne. Organy prowadzące placówki oświatowe powinny uwzględniać także inne zagrożenia społeczne, wynikające z prognoz demograficznych - te spowodowane procesem starzenia się społeczeństwa, w tym kadry nauczycieli, oraz malejącą liczbą młodzieży studiującej. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the article is to highlight how demographic changes in Poland and projections for the coming years can affect the operation of and the need for changes in formal education establishments run by gminas (municipalities), especially rural ones. Trends concerning changes in population growth, especially in terms of birthrate and rate of natural increase, affect the emerging baby booms and busts in different age groups of children and youth attending schools at each grade. It is important that all grades of education take into account the changing age structure of the population, the need for teachers to make their students aware of the need for lifelong learning because of changes in future labor resources, and to provide quality education in response to labor market challenges. Demographic changes also affect the structure of expenditures earmarked by a gmina for education. The funds available to most gminas from education subsidies do not cover the costs of educational establishment operation. If the number of pupils falls, the amount of the educational subsidy decreases, the costs of running a school remaining at a constant level, which exacerbates its financial standing. The role of gmina authorities is to take into account demographic challenges in managing the network of schools and other educational establishments. This involves consolidation activities. Institutions running educational establishments should also take into account other social risks resulting from population projections, such as the aging process, including aging of the teachers' group and a declining number of youth pursuing studies at tertiary education establishments. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przemiany demograficzne; Prognozy demograficzne; System edukacji; Edukacja; Finansowanie oświaty

EN

Demographic transformation; Demographic forecasts; Educational system; Education; Financing of education system

• Czasopismo: Wieś i Rolnictwo
• Rocznik: 2018
• Numer: nr 1 (178)
• Strony: 123-140

Twórcy

autor

Elżbieta Psyk-Piotrowska

• Uniwersytet Łódzki

autor

Ewa Gabryelak

• Regionalne Biuro Województwa Łódzkiego w Brukseli; Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego

Bibliografia

• Babczuk A., Talicz A. (2015). Dotacje oświatowe Problemy i wyzwania Poradnik dla jednostek samorządu terytorialnego. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
• Dziemianowicz-Bąk A., Bochno I., Materek A., Kajtowska-Ślęzak A., Urmański J., Gajdała A., Pająk К. (2012). Gminy wobec wyzwań oświatowych. Przykłady strategicznych działań samorządów w zakresie edukacji. Analizy IBE/05/2012, Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• Federowicz M. (2010). Społeczeństwo w drodze do wiedzy. Raport o stanie edukacji 2010. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
• Gabryelak E. (2016). Fundusze Unii Europejskiej jako instrument poprawy sytuacji edukacyjnej dzieci i młodzieży z terenów wiejskich województwa łódzkiego. Praca doktorska. Łódź: Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Uniwersytet Łódzki.
• GUS (2009). Prognoza Demograficzna z 2008 roku. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
• GUS (2014). Prognoza ludności na lata 2014-2050. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
• GUS (2017a). Ludność i ruch naturalny 2016. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, http:// stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/ludnosc-i-ruch-naturalny-w-2016- -r-,30,1.html.
• GUS (2017b). Oświata i Wychowanie 2016/2017. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
• Herbst M. (2012). Finansowanie oświaty. Warszawa: Wydawnictwo ICM, Uniwersytet Warszawski.
• Herczyński J. (2012). Wskaźniki oświatowe. Warszawa: Wydawnictow ICM, Uniwersytet Warszawski.
• Levitas A. (2012a). Innowacyjne przykłady zarządzania i finansowania oświaty przez samorządy. Baza dobrych praktyk. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
• Levitas A. (2012b). Strategie oświatowe. Warszawa: Wydawnictwo ICM, Uniwersytet Warszawski.
• Schlotter M.G., Schwerdt G" Wössmann L. (2008). The Future of European Education and Training Systems: Key Challenges and Their Implications. European Expert Network on Economics of Education (EENEE), EENEE Analytical Report No. 3, Prepared for the European Commission.
• Sprawozdanie... (2015). Sprawozdanie z Wykonania Budżetu Państwa za okres od 1 Stycznia do 31 Grudnia 2014 r. Informacja o Wykonaniu Budżetów Jednostek Samorządu Terytorialnego.
• Sprawozdanie... (2016). Sprawozdanie z Wykonania Budżetu Państwa za okres od 1 Stycznia do 31 Grudnia 2015 r. Informacja o Wykonaniu Budżetów Jednostek Samorządu Terytorialnego.
• Sprawozdanie... (2017). Sprawozdanie z Wykonania Budżetu Państwa za okres od 1 Stycznia do 31 Grudnia 2016 r. Informacja o Wykonaniu Budżetów Jednostek Samorządu Terytorialnego.
• The 2012 Ageing Report. Economic and budgetary projections for the 27 EU Member States (2010-2060). (2012). European Commission, Directorate-General for Economic and Financial Affairs.
• Ustawa... (1990). Ustawa o samorządzie gminnym z późniejszymi zmianami Dz.U. 1990 nr 16 poz. 95.
• Ustawa... (1991). Ustawa o systemie oświaty (z późniejszymi zmianami). Dz.U. 1991 nr 95 poz. 425.
• Ustawa... (2016). Ustawa z dn. 14 grudnia 2016 Prawo oświatowe. Dz.U. 2017 poz. 59.
• Van de Kaa D.J. (2002). The Idea of a Second Demographic Transition in Industrialized Countries. Paper presented at the 6th Welfare Policy Seminar of the National Institute of Population and Social Security, Tokyo, Japan, 29 January 2002.
• W Polsce zaczyna się baby boom (2017). Gazeta Wyborcza, 25.01. http://wyborcza.p1/7,- 87647,21292010,w-polsce-zaczyna-sie-baby-boom.html [dostęp: 30.08.2017].
• ---

Identyfikatory

DOI

10.7366/wir012018/07