Review of Research on Financial Literacy and Education of Poles

• Autorzy: Ewa Cichowicz , Agnieszka K. Nowak
• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

The principal objective of this review is to determine whether the conducted studies provide a diagnosis of Poles' financial literacy and of financial education efforts undertaken in Poland. To make this evaluation, we first analysed the issues, which the studies are focused on and presented their key results synthetically. We further analysed which groups participate in these studies and what institutions commission such research. The summary, in addition to conclusions resulting from the presented considerations, offered initial recommendations which, if implemented, could contribute to better verification of Poles' financial literacy and knowledge in empirical studies. The authors first reviewed the literature, which resulted in defining conceptual boundaries of terms critical to the topic of this paper. The core research material consisted of selected reports from studies of financial literacy and education of Poles and an analysis of those studies. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Edukacja finansowa; Przegląd literatury

EN

Financial education; Literature review

• Czasopismo: Rozprawy Ubezpieczeniowe
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 4(26)
• Strony: 3-18

Twórcy

autor

Ewa Cichowicz

• Warsaw School of Economics, Poland

autor

Agnieszka K. Nowak

• Warsaw School of Economics, Poland

Bibliografia

• Association of In Debt Support Program (Stowarzyszenie Program Wsparcia dla Zadłużonych), 2017, Raport podsumowujący badanie wybranych aspektów świadomości ekonomicznej oraz kompetencji w zakresie zarządzania osobistymi finansami "Młodych" Polaków, http://programwsparcia.com/wp-content/uploads/2017/05/Raport-końcowy-Młodzi_publikacja-12.04.2017.pdf (access 01.06.2017).
• Atkinson A., Messy F.A., 2012, Measuring Financial Literacy: Results of the OECD / International Network on Financial Education (INFE) Pilot Study. OECD Working Papers on Finance, Insurance and Private Pensions, 15.
• Atkinson A., Monticone C., Mess F.A., 2016, OECD/INFE International Survey of Adult Financial Literacy Competencies. OECD Publishing.
• Benachir A., 2016, Świadomość produktów bankowych w wybranych grupach społecznych. "Finanse i Prawo Finansowe", III(1), pp. 7-23.
• Bolaji-Adio, A., Iarossi, G., Perotti, V., Zottel, S., 2013, Making Sense of Financial Capability Surveys around the World, The World Bank, Washington DC, http://documents.worldbank.org/curated/en/220801468323962930/Making-sense-of-financial-capability-surveys-around-the-World-a-review-of-existing-financial-capability-and-literacymeasurement-instruments (access 25.07.2017).
• Bywalec C., 2010, Konsumpcja a rozwój gospodarczy i społeczny, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
• Iwanicz-Drozdowska M. (Ed.), 2011, Edukacja finansowa. Doświadczenia i perspektywy, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
• Financial education and better access to adequate financial services, 2007, EU Project FES, Vienna.
• Flejterski S., 2008, Świadomość ekonomiczna i społeczna jako determinanta kondycji ekonomicznej gospodarstw domowych na tle badań (wtórnych i pierwotnych), [in:] Świecka B. (Ed.), 2008, Bankructwa gospodarstw domowych. Perspektywa ekonomiczna i społeczna, Difin, Warszawa, pp. 92-143.
• Frączek B., 2013, Obszary badań w zakresie poziomu wiedzy i edukacji finansowej społeczeństwa w Polsce i na świecie, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", 173, pp. 118-128.
• Fundacja Kronenberga przy Citi Handlowy w Warszawie S.A., 2014, Postawy Polaków wobec oszczędzania. PBS, Warszawa http://www.citibank.pl/poland/kronenberg/polish/files/141203_fk_swieta_za_chwilowke.pdf (access 03.12.2017).
• Fundacja Kronenberga przy Citi Handlowy, 2009, Stan wiedzy finansowej Polaków. Maison Dom Badawczy dla Fundacji Kronenberga przy Citi Handlowy, Warszawa, pp. 712.
• http://www.citibank.pl/poland/kronenberg/polish/files/fk_badania_01.pdf (access 10.11.2017).
• Fundacja Kronenberga przy Citi Handlowy i Komisja Nadzoru Finansowego, 2008, Postawy Polaków wobec oszczędzania. Pentor, Warszawa http://www.citibank.pl/poland/kronenberg/polish/files/fk_badania_02.pdf (access 13.10.2017).
• Fundacja Kronenberga przy Citi Handlowy, 2009, Postawy Polaków wobec oszczędzania. Pentor, Warszawa http://www.citibank.pl/poland/kronenberg/polish/files/fk_badania_03.pdf (access 13.10.2017).
• Fundacja Kronenberga przy Citi Handlowy, 2010, Postawy Polaków wobec oszczędzania. Pentor, Warszawa http://www.citibank.pl/poland/kronenberg/polish/files/oszczedzanie2010.pdf (access 13.10.2017).
• Fundacja Kronenberga przy Citi Handlowy, 2011, Postawy Polaków wobec oszczędzania. TNS Pentor, Warszawa http://www.citibank.pl/poland/kronenberg/polish/files/fk_oszcz_2011.pdf (access 13.10.2017).
• Fundacja Kronenberga przy Citi Handlowy, 2012, Postawy Polaków wobec oszczędzania. TNS Polska, Warszawa http://www.citibank.pl/poland/kronenberg/polish/files/fk_oszcz_2012.pdf (access 13.10.2016).
• Fundacja Kronenberga przy Citi Handlowy, 2013, Postawy Polaków wobec oszczędzania. TNS Polska, Warszawa http://www.citibank.pl/poland/kronenberg/polish/files/fk_oszcz_2013.pdf (access 13.10.2017).
• Fundacja Kronenberga przy Citi Handlowy, 2014, Postawy Polaków wobec oszczędzania. PBS, Warszawa http://www.citibank.pl/poland/kronenberg/polish/files/fk_oszcz_2014.pdf (access 13.10.2017).
• Fundacja Kronenberga przy Citi Handlowy, 2015, Postawy Polaków wobec finansów. Warszawa http://www.citibank.pl/poland/kronenberg/polish/files/postawy_polakow_wobec_finansow_2015.pdf (access 13.10.2017).
• Fundacja Kronenberga przy Citi Handlowy i Fundacja Think!, 2016, Postawy Polaków wobec finansów. Millward Brown, Warszawa http://www.citibank.pl/poland/kronenberg/polish/files/postawy_polakow_wobec_finansow_wrzesien_2016.pdf (access 13.10.2017).
• Gębski Ł., 2013, Nadmierne zadłużenie gospodarstw domowych - problem finansowoprawny czy społeczny?, "Gospodarka Narodowa", 4, pp. 83-108.
• Goszczyńska M., 2010, Transformacja ekonomiczna w umysłach i zachowaniach Polaków, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Grifoni A., Messy F.A., 2012, Current Status of National Strategies for Financial Education. A Comparative Analysis and Relevant Practices, OECD Working Papers on Finance, Insurance and Private Pensions, 16.
• Grupa ING, 2012, Finansowy Barometr ING: Oszczędności. Międzynarodowe badanie ING na temat postaw, zachowań wobec oszczędzania. TNS NIPO, http://www.qbusiness.pl/uploads/Raporty/ingkonfort.pdf (access 15.10.2017).
• Grupa ING, 2012, Finansowy Barometr ING: Wiedza finansowa. Międzynarodowe badanie ING na temat postaw, zachowań wobec oszczędzania. TNS NIPO, http://docplayer.pl/10499212-Finansowy-barometr-ing-wiedza-finansowa.html (access 15.10.2017).
• Grupa ING, 2013, Finansowy barometr ING: Czas na oszczędzanie. Międzynarodowe badanie ING na temat postaw i zachowań wobec oszczędzania w Polsce i na świecie. TNS NIPO https://www.ingbank.pl/_fileserver/item/1006191 (access 15.10.2017).
• Grupa ING, 2013, Finansowy barometr ING: Międzynarodowe badanie ING na temat postaw konsumentów wobec finansów, mediów społecznościowych oraz bankowości mobilnej w Polsce i na świecie. IPSOS https://www.ingbank.pl/_fileserver/item/1006191 (access 15.10.2017).
• Grupa ING, 2014, Finansowy Barometr ING. Międzynarodowe badanie ING na temat postaw i zachowań wobec oszczędzania w Polsce i na świecie. IPSOS http://docplayer.pl/33591458-Finansowy-barometr-ing.html (access 15.10.2017).
• Grupa ING, 2015, Finansowy barometr ING. Międzynarodowe badanie ING na temat postaw i zachowań konsumentów wobec bankowości płatności mobilnych. IPSOS http://docplayer.pl/25215730-Finansowy-barometr-ing.html (access 15.10.2017).
• Grupa ING, 2016, Finansowy Barometr ING. Międzynarodowe badanie ING na temat postaw i zachowań konsumentów wobec oszczędzania w Polsce i na świecie. IPSOS https://secure.sitebees.com/file/attachment/860519/a5/20160426_Barometr_ING_oszczednosci.pdf (access 15.10.2017).
• Grupa ING, 2017, Finansowy Barometr ING. Międzynarodowe badanie ING na temat oszczędzania. IPSOS https://www.slideshare.net/ING_Bank_Slaski/oszczdnoci-finansowybarometr-ing-2017 (access 15.10.2017).
• Hastings J. S., Madrian B. C., Skimmyhorn W. L., 2012, Financial Literacy, Financial Education and Economics Outcomes, "Annual Review of Economics", 5, pp. 347-373.
• Holzmann R., Mulaj F., Perotti V., 2013, Financial Capability in Low- and Middle-income Countries: Measurement and Evaluation, The World Bank, Washington, DC, http://documents.worldbank.org/curated/en/347991468331161428/Financial-capability-in-low-and-middle-income-countries-measurement-and-evaluation (access 25.07.2017).
• Huston S. J., 2010, Measuring Financial Literacy, "The Journal of Consumer Affairs", 44(2), pp. 296-316.
• Instytut Wolności and Raiffeisen Polbank, 2014, Stan wiedzy ekonomicznej Polaków, http://www.instytutwolnosci.pl/images/raporty/stan_wiedzy_ekonomicznej_Polakw.pdf (access 27.10.2016).
• Kempson E., Collard S., Moore N., 2005, Measuring financial capability: an exploratory study, "Consumer Research", 37, 2005, http://www.bristol.ac.uk/geography/research/pfrc/themes/fincap/measuring-fincap.html (access 25.07.2017).
• Kieżel E., Smyczek S., 2015, Analfabetyzm finansowy jako bariera w akceptacji innowacji na rynku usług finansowych, "Marketing i rynek", 2 (CD), pp. 132-145.
• Kuchciak I., Świeszczak M., Świeszczak K., Marcinkowska M., 2014. Edukacja finansowa i inkluzja bankowa w realizacji koncepcji Silver Economy, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Kuchciak I., 2013, Kreowanie świadomości finansowej wyzwaniem konkurencyjności w niesprzyjającym otoczeniu, "Journal of Management and Finance", 4, pp. 65-82.
• Marchewka M., Nogaj W, 2012, Nastolatki o korzyściach z nauki ekonomii, "e-Mentor", 4, http://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/46/id/947 (access 29.05.2017).
• Marchewka M., Nogaj W, 2013, "Ekonomia przyda się w dorosłym życiu", czyli nauka ekonomii oczami nastolatków, "e-Mentor", 4, http://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/51/id/1038 (access 29.05.2017).
• Marchewka M., Nogaj W, 2014, Nauka ekonomii oczami nastolatków, "e-Mentor", 4, http://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/56/id/1118 (access 29.05.2017).
• Marchewka M., Nogaj W, 2015, Nauka ekonomii oczami nastolatków - wyniki szóstej edycji badania świadomości i dojrzałości ekonomicznej dzieci i młodzieży, "e-Mentor", 4, http://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/61/id/1202 (access 29.05.2017).
• Mundy S., 2011, Financial capability: Why is it important and how can it be improved?, CfBT Education Trust.
• Narodowy Bank Polski, Pracownia Badań i Innowacji Społecznych "Stocznia", Grupa IQS, 2014, Aktywność finansowa dzieci i młodzieży w Polsce. Wyniki badania ilościowego, https://www.nbportal.pl/_data/assets/pdf_file/0018/47070/Aktywnosc-finansowa-dzieci-i-mlodziezy-w-Polsce.pdf (access 27.05.2017).
• Narodowy Bank Polski, Pracownia Badań i Innowacji Społecznych "Stocznia", Grupa IQS, 2014, Diagnoza wiedzy i świadomości ekonomicznej dzieci i młodzieży w Polsce, Narodowy Bank Polski, Warszawa, https://www.nbportal.pl/__data/assets/pdf_file/0005/47696/Kompetencje_ekonomiczno-finansowe_dzieci_i_mlodziezy_w_Polsce.pdf (access 27.05.2017).
• Nowak A.K., Cichowicz E., 2016, Poziom świadomości i wiedzy ekonomicznej w Polsce na tle wybranych krajów Unii Europejskiej a jego konsekwencje społeczno-ekonomiczne, [in:] Opolski K., Górski J. (Eds.), Wyzwania Integracji Gospodarczej w Unii Europejskiej, Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• OECD, 2005, Improving Financial Literacy: Analysis of Issues and Policies, OECD Publishing: Paris, http://www.oecd.org/finance/financial-education/improvingfinancialliteracyanalysisofissuesandpolicies.htm (access 27.10.2016).
• OECD, 2017, PISA 2015 Results (Volume IV): Students' Financial Literacy, OECD Publishing, Paris.
• OECD/INFE, 2011, Measuring Financial Literacy: Core Questionnaire in Measuring Financial Literacy: Questionnaire and Guidance Notes for Conducting an Internationally Comparable Survey of Financial Literacy, OECD Publishing, Paris.
• Pleśniak A., 2013, Wiedza i kompetencje finansowe a oszczędzanie na starość w Polsce, [in:] Chybalski F., Marcinkiewicz E. (Eds.), Współczesne zabezpieczenie emerytalne. Wybrane aspekty ekonomiczne, finansowe i demograficzne, Monografie Politechniki Łódzkiej, Łódź.
• Ratajczak M., 2014, Ekonomia i edukacja ekonomiczna w dobie finansyzacji gospodarki, "Ekonomista", 2, pp. 207-219.
• Willis L. E., 2011, The Financial Education Fallacy, "American Economic Review", 3, pp. 429-434.
• Zdanowska M., 2012, Financial capability - zdolność zarządzania finansami osobistymi. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu, 21, pp. 251-260.
• Zottel S., Perotti V., Bolaji-Adio A., 2013, Financial Capability Surveys around the World. Why Financial Capability is important and how surveys can help, The World Bank, http://documents.worldbank.org/curated/en/693871468340173654/Financial-capability-surveys-around-the-World-why-financial-capability-is-important-and-how-surveys-can-help (access 25.07.2017).
• http://www.citibank.pl/poland/kronenberg/polish/10199.htm (access 13.10.2017).
• http://www.psychologia.net.pl/slownik.php?level=29 (access 31.10.2016).