Prawo do bycia artystą - sztuka i prawo autorskie

• Autorzy: Magdalena Wołek

Warianty tytułu

The Right to be an Artist - Art and Author's Rights

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł traktuje o związkach prawa autorskiego i sztuki. Na przy-kładzie literatury i muzyki autorka wskazuje jak kwestie związane z problemami określenia prawa przekładają się na podstawowe zagadnienia sztuki. Prawo autorskie związane jest z techniką druku, która do dziś wpływa na jego kształt. Ze zderzenia prawa konstruowanego w ramach "paradygmatu druku" z twórczością opartą na nowoczesnych technologiach rodzi się wiele problemów, opisywanych w kategoriach kryzysu praw autorskich. Plądrofonia, ściśle związana z techniką samplingu, wywołuje antynomię prawa autorskiego i artystycznej wolności. Utwory plądrofoniczne powstają na bazie twórczości innych, którą "próbkują", "cytują" czy "zawłaszczają". Pojawia się problem legalności tak konstruowanych dzieł, a do różnych historycznych definicji i ujęć sztuki dochodzi nowy jej rodzaj - sztuka kwestionująca zasadność autorskich praw, sztuka nielegalna. (abstrakt oryginalny)

EN

This article discusses the relationship between author's rights and art. Drawing upon examples from literature and music, the author of the article shows how imprecisely drafted law relates to fundamental issues in art. Author's rights and print technology have historically had a mutually influential relationship, a dynamic which continues through present times. The conflict between laws written within the 'print paradigm' and art created with new technology gives rise to various problems which could be described as the crisis of author's rights. Plunderphonics, a style of music that is strictly connected to sampling, creates antinomy between author's rights and artistic freedom. Plunderphonic pieces are based on works of other authors. They sample, quote and appropriate them. Therefore, the problem of the legality of works drawing upon the creation of others emerges. In addition to historical definitions and descriptions of art arises a new definition: art that questions the legitimacy of author's rights - illegal art. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo autorskie; Sztuka; Drukarstwo

EN

Copyright law; Art; Typography

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
• Rocznik: 2016
• Numer: z. 95
• Strony: 553-565

Twórcy

autor

Magdalena Wołek

• Uniwersytet Śląski

Bibliografia

• 1. Barta J., Markiewicz R.: Internet a prawo. Universitas, Kraków 1998.
• 2. Barta J., Markiewicz R.: Przedmiot prawa autorskiego, [w:] Barta J., Czajkowska-Dąbrowska M., Ćwiąkalski Z., Markiewicz R., Traple E.: Komentarz do Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Warszawa 1995.
• 3. Bieszczad L.: Kryzys pojęcia sztuki. Filozoficzno-estetyczne koncepcje sztuki Th.W. Adorna, H.G. Gadamera, A.C. Danto. Uniwersytet Jagielloński, Kraków 2003.
• 4. Briggs A., Burke P.: Społeczna historia mediów. Od Gutenberga do Internetu. PWN, Warszawa 2010.
• 5. Cascone K.: Estetyka błędu: "postcyfrowe" tendencje we współczesnej muzyce komputerowej, [w:] Cox Ch., Warner D. (red.): Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej. Słowo, obraz, terytoria. Gdańsk 2010.
• 6. Cutler Ch.: Plądrofonia, [w:]. Cox Ch., Warner D. (red.): Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej. Słowo, obraz, terytoria. Gdańsk 2010.
• 7. Eisenstein E.: Rewolucja Gutenberga. Prószyński i S-ka, Warszawa 2004.
• 8. Gancarczyk P.: Muzyka wobec rewolucji druku. Przemiany w kulturze muzycznej XVI wieku. Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 2011.
• 9. Górnicki L.: Rozwój idei praw autorskich: od starożytności do II wojny światowej. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa, Wrocław 2013, http://www.biblioteka cyfrowa.pl/Content/42471/Rozwoj_idei_praw_autorskich.pdf, 3.05.206.
• 10. Jones A.: Plunderphonics, Pataphysics & Pop Mechanics: An Introduction to Musique Actuelle (Experimental Music). SAF Publishing Ltd., 1995.
• 11. Holm-Hudson K.W.: Quotation and Context: Sampling and John Oswald's Plunderphonics. "Leonardo Music Journal", No. 7, 1997.
• 12. http://www.jstor.org/stable/1513241, 1.06.2016.
• 13. Lessig L.: Wolna kultura. WSiP, Warszawa 2005.
• 14. Manovich L.: Język nowych mediów. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2006.
• 15. Manovich L.: Kim jest autor? Modele autorstwa w nowych mediach. "Kultura popularna", nr 1, 2003.
• 16. Negativeland: Fair Use: The Story of the Letter U & the Numeral 2. Seeland, 1995.
• 17. Ong W.: Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii. KUL, Lublin 1992.
• 18. Oswald J.: Plunderphonics, or Audio Piracy as a Compositional Prerogative. "Musicworks", No. 34, 1986.
• 19. Oswald J.: Ulepszone przez pożyczającego: etyka muzycznego długu, [w:] Cox Ch., Warner D. (red.): Kultura dźwięku. Teksty o muzyce nowoczesnej. Słowo, obraz, terytoria. Gdańsk 2010.
• 20. Piesiewicz P.F.: Utwór muzyczny i jego twórca. Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2009.
• 21. Tatarkiewicz W.: Dzieje sześciu pojęć. Sztuka, piękno, forma, twórczość, odtwórczość, przeżycia estetyczne. PWN, Warszawa 1988.
• 22. Traple E.: Ustawowe konstrukcje w zakresie majątkowych praw autorskich i obrotu nimi w dobie kryzysu prawa autorskiego. Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1990.
• 23. Wołek M.: Revolution Bringing the Bygones Back. New Technologies in the Music of the 20th Century, [in:] Banse G., Rothkegel A. (Hg.): Aneignungs- und Nutzungsweisen Neuer Medien durch Kreativität und Kompetenz. Trafo, Berlin 2015.
• 24. Wójtowicz E.: Jak bardzo "wszystko już̇ było"? Od apriopriacji w dobie postmodernizmu do post-aprocjacji w kulturze cyfrowej, [w:] Nowak A., Dolata D., Markowski M. (red.): Czy wszystko już̇ było? Miedzy repetycją a nowością̨ w sztukach wizualnych. E-naukowiec, Lublin 2014.
• 25. Konwencja berneńska o ochronie dzieł literackich i artystycznych z dnia 9 września 1886 r., przejrzana w Berlinie dnia 13 listopada 1908 r. i w Rzymie dnia 2 czerwca 1928 r., Dz.U. z dnia 21 listopada 1935 r., nr 84, poz. 515, ratyfikowana zgodnie z ustawą z dn. 5 marca 1934 r. Dz.U. nr 27, poz. 213.
• 26. http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19350840515, 13.05.2016.
• 27. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. (Dz.U. Nr 24, poz. 83), http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19940240083, 13.05.2016.
• 28. Ustawa z dnia 10 lipca 1952 r. o prawie autorskim, Dz.U. 1952 Nr 34, poz. 234, http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19520340234, 13.05.2016.
• 29. Jarvis v. A&M Records 827 F. Supp. 282 (D.N.J.1993), http://mcir.usc.edu/cases/1990-1999/Pages/jarvisamrecords.html, 3.06.2016.
• 30. http://www.negativland.com/news/?page_id=10, 24.05.2016.
• 31. http://plunderphonics.com, 6.06.2016.
• 32. http://www.zaiks.org.pl/264,158.st_2, 6.06.2016.
• 33. http://www.zaiks.org.pl/264,158.st_3, 6.06.2016.
• 34. http://www.zaiks.org.pl/241, 6.06.2016.