Próby odnowienia radzieckiego państwa federacyjnego

• Autorzy: Jacek Zieliński

Warianty tytułu

Attempts of the Soviet Federal State Revival

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Próby utrzymania ZSRR nie tylko zakończyły się niepowodzeniem, ale przyspieszyły proces. Zdecydował o tym imperialny model budowy i funkcjonowania państwa radzieckiego. Wraz z rozpoczęciem procesów znanych jako pieriestrojka nawet ścisłe kierownictwo było świadome, że partia traci inicjatywę w kierowaniu społeczeństwem. Powstało pytanie: kontynuacja polityki czy powrót do dotychczasowych metod. Opowiedziano się za kontynuacją przy zachowaniu elementów systemotwórczych dla państwa radzieckiego. Rozwiązaniem miało być zawarcie nowego układu związkowego. W okresie od 1990 do rozpadu ZSRR w 1991 r. opublikowano pięć projektów. Zmiany dotyczyć miały m.in. katalogu podmiotów układu i mechanizmów realizacji ich interesów oraz ekonomicznych podstaw funkcjonowania nowego związku oraz podmiotów. Przy istniejącej różnorodności narodów, narodowości i ludów, na obszarze całego kraju uruchomiono ruchy odśrodkowe. Osłabiły one strukturę narodowo-państwową i stworzyły nowe konflikty. Wzajemne oczekiwania doprowadziły do delegitymizacji władzy związkowej, roli partii i jedności państwa, a więc tego, co było elementem scalającym obszary imperium znajdujące się pod wpływami kultury zachodniej, prawosławnej i muzułmańskiej.(abstrakt oryginalny)

EN

The attempts of maintaining the USSR not only resulted in failure, but even accelerated the process of its collapse. That was determined by the imperial structure and functioning system of the Soviet state. Along with the initiation of perestroika even the strict executives were conscious that the party had been losing the initiative to lead the nation. The question arose: to continue the policy or to return to the current methods? The continuation was opted for with the maintenance of system-forming elements characteristic for the Soviet state. The conclusion of a new union treaty was to be a solution. Between 1990 and 1991, the year of the dissolution, five drafts had been published. The changes were to concern, among others, the catalogue of the treaty entities and mechanisms of implementation of their interests, as well as economic functioning of the new union and entities. With existing variety of nations, nationalities and peoples, decentralizing actions were initiated all over the country. They weakened the national and state structure and created new conflicts. Mutual expectations led to the delegitimization of union authority, the party's role and state unity, and consequently the element consolidating the territories of the empire being under the influence of the Western, Orthodox and Muslim cultures.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przekształcenia systemowe; Odbudowa gospodarcza; Kryzys gospodarczy

EN

Systemic transformation; Economic reconstruction; Economic crisis

• Czasopismo: Doctrina. Studia społeczno-polityczne
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 9
• Strony: 317-352

Twórcy

autor

Jacek Zieliński

Bibliografia

• R. Jones, The Soviet Concept of Limited Sovereigny from Lenin to Gorbachev: the Brezhnev Doctrine, Basingstocke 1990.
• A. Usjagin, Politiczeskoje uprawlienije i jego tierritorialnyje aspekty. Rossijskij opyt, Niznij Nowgorod 2005, s.98 i nast.
• Prawda" nr 308 z 3 XI 1987 r.
• W. Lenin, W związku z zagadnieniem narodowości czyli o autonomizacji, w: W. Lenin, Dzieła wszystkie, t. 45, s. 355.
• Szerzej: J. Zieliński, Instytucjonalizacja przemian ustrojowych na Litwie, Łotwie i w Estonii, Warszawa 2004, s. 68 i nast.
• I. Rozenfeld, Narodnyj Front Estonii: mify i riealnost, "Obszestwiennyje Nauki", nr 3/1989, s.63.
• "Prawda", nr 148 z 27 V 1988 r.
• "Prawda", nr 267 z 24 IX 1989 r.
• W. Lenina, w: Sprawocznyj tom PSS W. I. Lenina, t.1, Moskwa 1969, s. 409, 410, 415, 416, 486.
• J.Stalin, Referat w kwestii narodowej, 15 stycznia (sprawozdanie prasowe), w: J.Stalin, Dzieła, t. 4, Warszawa 1951, s. 43-44.
• S. Alieksiejew, Sowietskij fiedieralizm, "Obszczestwiennyje Nauki i Sowriemiennost", nr 2/1992, s. 117.
• Priebywanije M. Gorbaczowa w Litowskoj SSR. Naszi obszczije problemy wmiestie i rieszat, "Prawda" nr 13, 13 I 1990 r.
• W.Kriuczkowa, Nawodit porjadok wmiestie, "Prawda" nr 347 z 13 XII 1990 r.
• Ukaz Priezidienta SSSR Ob oswobożdienii Towariszcza Bakatina W.W. ot objazannostiej Ministra wnutriennych dieł SSSR ot 1 diekabrja 1990 g., "Wiedomosti Sjezda narodnych dieputatow i Wierchownogo Sowieta SSSR", nr 10/1990, st. 331
• R. Niszanow, Odpowiedzi na pytania korespondenta dziennika "Prawdy", Iskat puti zbliżenija, "Prawda", nr 249 z 6 IX 1990 r.
• A. Sacharow, Projekt Konstitucii Sojuza Sowietskich Riespublik Jewropy i Azji, w: Triewoga i nadieżda, Moskwa 1990, s.269.
• Konstitucionnyje idei Andrieja Sacharowa, Moskwa 1990.
• Platforma KPZR: Polityka narodowościowa partii we współczesnych warunkach. "Prawda", nr 145, 25 V 1988 r.
• Czetwiortyj Sjezd Narodnych Dieputatow SSSR, "Biulleten", nr 6, 19 XII 1990 r.
• L.Bajatienkowa, Mieżnacionalnyje otnoszenija w perspiektiwie (subiektywnyj wzglad jurista), Moskwa 1989, s. 33.
• Projekt. Dogowor o Sojuzje Suwieriennych Gosudarstw,"Izwiestija", nr 152, 27 VI 1991.
• Projekt. Dogowor o Sojuzje Suwieriennych Gosudarstw. Sogłasowano 23 ijulja 1991 goda, "Izwiestija", nr 194, 15 VIII 1991.
• Projekt. Dogowor o Sojuzie Suwieriennych Gosudarstw, "Izwiestija", nr 280, 25 XI 1991.
• A.Salmin, Sojuz poslje Sojuza. Problemy w bywszem SSSR, "Polis", nr 1-2, 1992, s.40.
• W.Danilienko, Na puti k nowomu Sojuzu, "Izwiestija", nr 151, 26 VI 1991
• N.Nazarbajew, My stroim nowoje gosudarstwo, Moskwa 2000, s. 205
• Z. Stankiewicz, Istorija kruszenija SSSR:polityko-prawowyje aspiekty, Moskwa 2000, s. 306
• M. Gorbaczow, Przebudowa i nowe myślenie dla naszego kraju i dla całego świata, Warszawa 1988
• E.Piwiwar, Posstowietskoje prostranstwo. Alternatiwy integracji, Moskwa 2008, s.36.
• S. Awakjan, Konstitucija Rossii: priroda, ewolucija, sowriemiennost, Moskwa 2000, s. 114.
• W. Kuzniecow, B. Tuzmuchamiedow, Mieżdunarodnoje prawo. Uczebnik, Moskwa 2007, s.920.