Oceny moralne w rozumowaniu sędziowskim

• Autorzy: Teresa Chirkowska-Smolak , Marek Smolak

Warianty tytułu

Moral Assessments in Judicial Reasoning

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule stawiamy dwa pytania: czy formułowanie przez sędziów ocen moralnych wymaga od nich posiadania szczególnych kompetencji moralnych oraz czy rozumowanie moralne ma charakter rozumowania racjonalnego? Odpowiadając na pierwsze pytanie, uważamy, że w sytuacji formułowania ocen moralnych sędziowie nie posiadają jakichś szczególnych kompetencji moralnych do rozstrzygania dylematów moralnych. Nie ma podstaw, by sądzić, że moralne eksperymenty myślowe, które nieodłącznie pojawiają się w pracy umysłowej sędziego, pozwalają przyjąć, iż rozumowanie sędziów jest bardziej moralne/ lepsze moralnie aniżeli rozumowanie innych podmiotów działających w sferze publicznej. Odpowiadając na drugie pytanie, uważamy, że skoro zazwyczaj ludzie są nieświadomi tego, co wpływa na ich oceny moralne, można przyjąć, że również sędziowie mogą być nieświadomi tego, co powoduje ich osądy moralne, błędnie przy tym przyjmując, że racjonalnie podejmują decyzje. Intuicje pełnią ważną rolę w dokonywaniu ocen moralnych również w przypadku osób wykonujących zawody prawnicze, od których to oczekuje się, by opierały się na racjonalnym rozumowaniu oraz obiektywnym rozpatrywaniu różnych argumentów. (abstrakt oryginalny)

EN

There are two questions posed in this text: (i) does the formulation of moral assessments by judges require from them any special moral competences and (ii) does the moral reasoning have a character of rational reasoning. Answering the first question we claim that when it comes to formulating moral assessments, judges do not have any special moral competences to adjudicate in difficult moral dilemmas. Thus there is no reason to state that moral thinking experiments which are an inseparable element of a judge's reasoning process, allow to adopt a thesis that the reasoning of judges is morally better or more moral than the reasoning of other entities operating in the public sphere. Answering the second question, we believe that since people are generally unaware of what influences their moral judgements, it may also be so that the judges may not know what makes them adopt and pursue certain moral judgements, when they believe, erroneously, that their decisions have been rationally made. Intuition plays an important role in the making of moral judgements, also when it comes to the legal profession, since the latter are expected to base their attitudes on rational reasoning and an objective consideration of differing arguments. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Moralność; Racjonalizm; Sądownictwo; Prawo; Zawód prawnik

EN

Morality; Rationalism; Judicature; Law; Legal profession

• Czasopismo: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 2
• Strony: 31-46

Twórcy

autor

Teresa Chirkowska-Smolak

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

autor

Marek Smolak

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• A. Moore, B. Clark, M. Kane, Who shalt not kill? Individual differences in working memory capacity, executive control, and moral judgment, "Psychological Science" 19(6), 2008.
• C. Sunstein, Moral heuristics, "Behavioral and Brain Sciences" 28(4), 2005.
• D. Bartels, D. Pizarro, The mismeasure of morals: antisocial personality traits predict utilitarian responses to moral dilemmas, "Cognition" 121, 2011.
• D. Bartels, Principled moral sentiment and the flexibility of moral judgment in decision making, "Cognition" 108, 2008.
• D. Cummins, R. Cummins, Emotion and deliberative reasoning in moral judgment, "Frontiers in Psychology" 3, 2012.
• D. Kahneman, A. Tversky, Subjective probability: a judgment of representativeness, "Cognitive Psychology" 3, 1972.
• D.A. Redelmeier, D. Kahneman, Patient's memories of painful medical treatments: real-time and retrospective evaluations of two minimally invasive procedures, "Pain" 66(1), 1996.
• H. Margolis, Patterns, Thinking and Cognition. A Theory of Judgment, Chicago 1990.
• H. Mercier, D. Sperber, Why do humans reason? Arguments for an argumentative theory, "Behavioral and Brain Sciences" 34(2), 2011.
• J. Baron, I. Ritov, Protected values and omission bias as deontological judgments, "Psychology of Learning and Motivation" 50, 2009.
• J. Greene, L. Nystrom, A. Engell, J. Darley, J. Cohen, The neural bases of cognitive conflict and control in moral judgment, "Neuron" 44(2), 2004.
• J. Greene, R. Sommerville, L. Nystrom, J. Darley, J. Cohen, An fMRI investigation of emotional engagement in moral judgment, "Science" 293(5537), 2001.
• J. Greene, S. Morelli, K. Lowenberg, L. Nystrom, J. Cohen, Cognitive load selectively interferes with utilitarian moral judgment, "Cognition" 107, 2008.
• J. Haidt, Prawy umysł. Dlaczego dobrych ludzi dzieli religia i polityka?, Sopot 2014.
• J. Mikhail, Universal moral grammar: theory, evidence and the future, "Trends in Cognitive Science" 11(4), 2007.
• J. Waldron, Judges as moral reasoners, "International Journal of Constitutional Law" 7(1), 2009.
• J. Wróblewski, Presupozycje rozumowania prawniczego, "Studia Prawno-Ekonomiczne" 37, 1986.
• L. Kohlberg, The child as a moral philosopher, "Psychology Today" 1968, September.
• M. Koenigs, L. Young, R. Adolphs, D. Tranel, F. Cushman, M. Hauser, A. Damasio, Damage to prefrontal cortex increases utilitarian moral judgmnets, "Nature" 446(7138), 2007.
• M. Smolak, Społeczeństwo sprawiedliwe według Lawrence'a Kohlberga, "Problemy Rozwoju Edukacji" 1992, z. 1.
• M. Smolak, The method of reflective equilibrium in moral reasoning, "Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej" 2015, nr 1.
• S. Mancini, M. Rosenfeld, The Judge as Moral Arbiter? The Case of Abortion (January 7, 2010), w: A. Sajó, R. Uitz (eds.), Constitutional Topography: Values and Constitutions, Boom Eleven International, 2010. Dostępne na stronie internetowej, SSRN: https://ssrn.com/abstract=1721644.
• T. Pietrzykowski, Intuicja prawnicza. W stronę zewnętrznej integracji teorii prawa, Warszawa 2012.
• T. Tyszka, Decyzje - perspektywa psychologiczna i ekonomiczna, Warszawa 2010.
• T. Tyszka, Psychologiczne pułapki oceniania i podejmowania decyzji, Gdańsk 1999.
• V. LoBue, T. Nishida, C. Chiong, J.S. DeLoache, J. Haidt, When getting something good is bad: even three-year-olds react to inequality, "Social Development" 20(1), 2011.
• W. Sadurski, Rights and moral reasoning: an unstated assumption - a comment on Jeremy Waldron's "Judges as moral reasoners", "International Journal of Constitutional Law" 7(1), 2009.

Identyfikatory

DOI

10.14746/rpeis.2017.79.2.4