Żywieniowe tradycje świąteczne - dawniej i współcześnie

• Autorzy: Ewa Ołubiec-Opatowska , Ewa Czarniecka-Skubina

Warianty tytułu

Dietary Festive Traditions - before and in Our Times

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem pracy było przedstawienie dawnych oraz współczesnych świątecznych zwyczajów i tradycji żywieniowych w Polsce. Analizy dokonano na podstawie literatury i własnych badań ankietowych. Stwierdzono, że większość respondentów przystępuje do wieczerzy wigilijnej oraz śniadania wielkanocnego, zasiadając w gronie rodzinnym. Wśród najbardziej popularnych dań na wigilię wymieniano: barszcz z uszkami, kapustę z grzybami, pierogi z kapustą i grzybami, makowiec i piernik, smażonego karpia i śledzie w oleju oraz tradycyjny kompot z suszu. Ankietowani znali i rozumieli zwyczaje związane z wieczerzą wigilijną, jednak symbolika wigilijnych potraw była znana i rozumiana przez niewiele osób. Na wielkanocne śniadanie ankietowani spożywali: żurek, białą kiełbasę, ćwikłę, chrzan oraz babę. Znaczny odsetek respondentów znał symbolikę Świąt Wielkanocnych. Znajomość dań regionalnych wśród badanych jest lokalna i nieznana przez wielu respondentów. Podsumowując, żywieniowe tradycje świąteczne są nadal stosowane, za wyjątkiem niektórych dań i napojów, które dawniej stosowano często z powodów braku dostępu do innych surowców lub biedy.(abstrakt oryginalny)

EN

The purpose of the article was to show former and present feeding festival traditions in Poland. The analyses were made on the basis of literature and own surveys. It was found that the majority of respondents acceded to Christmas Eve and Easter breakfast, sitting in the family circle. Among the most popular dishes on the Christmas Eve there were mentioned: beetroot soup with dumplings, cabbage with mushrooms, dumplings filled with sauerkraut and mushrooms, poppy seed cake, gingerbread, fried carp, herring in oil and a traditional compote of dried fruits. Respondents recognized and understood customs associated with Christmas Eve supper, but the symbolism of Christmas Eve dishes was known and understood by very few people. On Easter breakfast respondents ate: sour soup, white sausage, red-beet-and-horseradish sauce, horseradish and an Easter cake. Knowledge of regional dishes among respondents is local and unknown by many interviewees. In conclusion, feeding festival traditions are still observed, except in certain foods and beverages, which formerly were often used for reasons of lack of access to other components or because of poverty. This is the research article.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Dziedzictwo kulturowe; Religia; Żywność; Produkty regionalne

EN

Cultural heritage; Religion; Food; Regional product

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula
• Rocznik: 2017
• Numer: nr 54(3)
• Strony: 74-89

Twórcy

autor

Ewa Ołubiec-Opatowska

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

autor

Ewa Czarniecka-Skubina

• Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Bibliografia

• Bernardyn M. (1997), Gulasz ze śledzi od święta, "Przegląd Gastronomiczny", nr 5(8).
• Bockenheim K. (1998), Przy polskim stole, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
• Chętnik A. (1936), Pożywienie Kurpiów: jadło i napoje zwykłe, obrzędowe i głodowe, Polska Akademia Umiejętności, Kraków.
• Czarniecka-Skubina E., Połowińska K. (2008), Kuchnia łódzka. Na styku wielu kultur, "Przegląd Gastronomiczny", nr LXII, 5.
• Dunin-Karwicka T. (2000), Rola tradycji w kulturze wsi kujawskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Gawęcki J., Szydło J. (2003), Tradycyjne potrawy wielkopolskie, P.W.INTERFUND, Poznań.
• Gloger Z. (1900), Rok polski w życiu, tradycji i pieśni, Warszawa.
• Gorgol Z. (1998), Lubelska kuchnia regionalna, WODR w Końskowoli, Końskowola.
• Kolberg O. (1961-1983), Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce, Dzieła wszystkie, t. 1-66, Wrocław.
• Lemnis M., Vitry H. (1979), W staropolskiej kuchni i przy polskim stole, Interpress, Warszawa.
• Łabońska E. (1990), Śląska kucharka doskonała, Fundacja dla Śląskiego Instytutu Naukowego i Fundacja dla Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Łozińscy M.J. (2012), Historia polskiego smaku. Kuchnia. Stół. Obyczaje, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Markuza-Bieniecka B., Dekowski J.P. (1976), Kuchnia regionalna wczoraj i dziś, WARTA, Warszawa.
• Nicowski L. (1998), Wigilia, http://www.elknet.pl/egt/nowa3/wigilia.htm [dostęp: 15.02.2016].
• Ogrodowska B. (1997), Krągły rok, WSiP, Warszawa.
• Ogrodowska B. (2000), Boże Narodzenie w tradycji polskiej, Centrum Animacji Kultury, Warszawa.
• Staszewska E. (2014), O Święconym Baranku, pisankach i Turkach, "Przegląd Piekarski i Cukierniczy", nr 4(34).
• Szromba-Rysowa Z. (1999), Śląski smak. Z refleksji nad tożsamością, (w:) Smolińska T. (red.), Folklorystyczne i antropologiczne opisanie świata, Uniwersytet Opolski, Opole.
• Sztabowa W. (1995), Kuchnia śląska czyli krupnioki, makówki, moczka, WIDEOGRAF, Katowice.
• Szymanderska H. (2003), Polskie tradycje świąteczne, Świat Książki, Warszawa.
• Szymanderska H. (2004), Kuchnia polska - potrawy regionalne, Świat Książki, Warszawa.
• Śledzińska M. (2004), Co kraina to obyczaj świąteczny, http://www.infor.pl/pisma/?P180=m 58. 2002.052.000001100 [dostęp: 15.02.2016].
• Zadrożyńska A., Światy, zaświaty. O tradycji świętowań w Polsce, Wydawnictwo Twój Styl, Warszawa