Godność człowieka jako źródło jego praw i wolności a prawo do wolności sumienia i religii więźniów

• Autorzy: Jerzy Nikołajew

Warianty tytułu

Human Dignity as the Source of Human Rights and Freedoms vs Prisoners' Right to Freedom of Conscience and Religion

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedmiot niniejszego artykułu to kwestie godności osoby ludzkiej w korelacji z wolnością sumienia i religii więźniów. W pierwszej obszernej części autor podjął się analizy związanej z godnością człowieka jako źródłem jego praw. W tym miejscu przywołał odpowiednie akty prawa państwowego a także prawa i nauczania Kościoła katolickiego. Druga zasadnicza część poświęcona została zagadnieniom związanym z realizacją konkretnych uprawnień skazanych dotyczących ich prawa do wolności sumienia i religii, których istota sprowadzona została do uprzedniego uznania podmiotowości (godności) więźniów. W tym miejscu autor wymienił za art. 106 kkw poszczególne uprawnienia dotyczące prawa do praktyk religijnych i korzystania z posług religijnych realizowanych w warunkach zakładu karnego. W ostatniej zamykającej części dokonano raczej krytycznej oceny funkcjonowania całego modelu wykonywania praw religijnych więźniów, w sytuacji niezapewnienia odpowiedniego standardu tych "godnościowych" uprawnień skazanych i tymczasowo aresztowanych. (abstrakt oryginalny)

EN

This article focuses on the issues of human dignity in correlation with the prisoners' freedom of conscience and religion. In the first vast part of the article, the author undertook a comprehensive analysis of human dignity as the source of human rights. At this point, he referred to the relevant the acts of state law as well as the rules and teaching of the Catholic Church. The second essential part of the articles has been devoted to the issues relating to the implementation of specific powers of convicts regarding their right to freedom of conscience and religion, thee essence of which has been reduced to recognition of the subjectivity of prisoners (dignity). At this point, the author referred to individual freedoms and rights to follow religious practices and use religious services in prison conditions, as laid down Article 106 of the Executive Penal Code. The conclusive part of the article contains a rather critical assessment of the entire model of exercising the religious rights by prisoners and points to the failure to provide them with appropriate standard of these "dignity" rights of the convicted and remanded in custody. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Godność człowieka; Prawa człowieka; Ochrona praw człowieka; Wolność; Wolność religijna; Więziennictwo; Religia

EN

Human dignity; Human rights; Human rights protection; Freedom; Religious freedom; Prison system; Religion

• Czasopismo: Przegląd Prawno-Ekonomiczny
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 36
• Strony: 118-167

Twórcy

autor

Jerzy Nikołajew

• Wyższa Szkoła Stosunków Międzynarodowych i Komunikacji Społecznej w Chełmie

Bibliografia

• Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty , Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 z późn. zm.
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy, Dz. U. Nr 90, poz. 557, z późn. zm.
• Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 10 grudnia 1944 r., (w:) Prawa człowieka. Dokumenty międzynarodowe (przekład i oprac. B. Gronowska, T. Jasudowicz, C. Mik), Toruń 1997, s. 18 - 24.
• Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej z 7 marca 1966 r. (Dz. U. z 1969 r., Nr 25, poz. 187).
• Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet z 18 grudnia 1979 r. (Dz. U. z 1982 r., Nr 10, poz. 71).
• Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Helsinki, 1 sierpnia 1975, Warszawa 1980.
• Konwencja o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub karaniu z 26 listopada 1987 r., (w:) Prawa człowieka. Dokumenty międzynarodowe.
• Konwencja o prawach dziecka z 20 listopada 1989 r. (Dz.U. z 2000 r. Nr 2, poz. 11).
• Traktat o Unii Europejskiej, wersja skonsolidowana, Dz. Urz. UE C 115 z 9 maja 2008 r. Zob. C. Mik, Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Zagadnienia podstawowe, (w:) A. Podraza (red.), Traktat nicejski, Lublin 2001.
• Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, podpisany w Lizbonie dnia 13 grudnia 2007 r. , Dz. Urz. UE C 306 z 17 grudnia 2007 r.
• Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 20 czerwca 1931 r. w sprawie regulaminu więziennego (Dz.U. Nr 71, poz. 577).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz. U. Nr 36, poz. 155 z późn. zm.).
• Rozporządzenie Ministrów Pracy i Polityki Socjalnej i Edukacji Narodowej z 11 marca 1999 r. w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do Kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych nie będących dniami ustawowo wolnymi od pracy (Dz. U. nr 26, poz. 235).
• Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz.U. Nr 15, poz. 142 z późn. zm.).
• Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 14 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobów prowadzenia oddziaływań penitencjarnych w zakładach karnych i aresztach śledczych - Dz. U. nr 151, poz. 1468).
• Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno -porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności, (Dz.U. Nr 152, poz. 1493).
• Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z 17 września 1981 r. w sprawie szczegółowych zasad wykonywania praktyk religijnych, korzystania posług religijnych w zakładach karnych, aresztach śledczych i ośrodkach przystosowania społecznego (Dz.Urz. MS Nr 5, poz. 27).
• Decyzja Europejskiej Komisji Praw Człowieka w sprawie X p-ko Zjednoczonemu Królestwu z 20 grudnia 1974 r., skarga nr 5442/72, DR 1/41.
• Decyzja Europejskiej Komisji Praw Człowieka w sprawie X p-ko Zjednoczonemu Królestwu z 18 maja 1976 r., skarga nr 6886/75, DR 5/100.
• Decyzja Europejskiej Komisji Praw Człowieka w sprawie X p-ko Zjednoczonemu Królestwu z 12 marca 1981 r., skarga nr 8160/78, DR 22/27.
• Decyzja Europejskiej Komisji Praw Człowieka w sprawie Knudsen p-ko Norwegii z 8 marca 1985, skarga nr 11045/84, DR 42/247.
• Wyrok w sprawie Kokkinakis p-ko Grecji z 25 maja 1993 r., skarga nr 14307/98, A 260 - A).
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Poltoratskiy p-ko Ukrainie z 29 kwietnia 2003 r., sekcja IV, skarga nr 38812/97, ECHR 2003/5.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Supreme Holy Council of Muslim Community (Najwyższa Święta Rada Wspólnoty Muzułmańskiej) p-ko Bułgarii z 16 grudnia 2004 r., Sekcja I, skarga nr 39023/97, ECHR 2004/4.
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Kuznetsov i inni p-ko Rosji z 11 stycznia 2007r., Sekcja I, skarga nr 184/02, http://www.unhcr.org/refworld/docid/46b1cea02.html [dostęp: 1. 09. 2015 r.].
• Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Svyato - Mykhaylivska Parafiya p-ko Ukrainie z 14 czerwca 2007 r., Sekcja V, skarga nr 77703/01, http://www.strasbourgconsortium.org/document.php?DocumentID=4101 [dostęp: 1. 09. 2015 r.].
• Jan XXIII, encyklika "Mater et magistra" z 15 maja 1961 r., Watykan 1961.
• Jan Paweł II, Nauczanie społeczne, Warszawa 1985, t. 3.
• Jan Paweł II, Przemówienie do więźniów w Brukseli, "L'Osservatore Romano", wyd. polskie, 1985 nr nadzwyczajny II.
• Jan Paweł II, Wsłuchajcie się w głos Boga, który przemawia jako Ojciec. Przemówienie do zakonów klauzurowych, rodziców księży i do więźniów, "L'Osservatore Romano", wyd. polskie, 1985 nr nadzwyczajny II.
• Jan Paweł II, Przemówienie do uczestników pielgrzymki Krajowego Duszpasterstwa Prawników. By w każdych warunkach człowiek czuł się broniony i miłowany, "L'Osservatore Romano", wyd. polskie, 1986 nr 3.
• Jan Paweł II, Przemówienie radiowe do więźniów we Francji, "L'Osservatore Romano", wyd. polskie, 1986 nr 24.
• Jan Paweł II, Przemówienie do więźniów w Kolumbii, "L'Osservatore Romano", wyd. polskie, 1986 nr 3; Przemówienie do więźniów na Madagaskarze, "L'Osservatore Romano", wyd. polskie, 1989 nr 4.
• Jan Paweł II, Przemówienie do więźniów Zakładu Karnego w Caltanissetta, "L'Osservatore Romano", wyd. polskie, 1993 nr 7.
• Jan Paweł II, Od praw człowieka do praw narodów, "L'Osservatore Romano", wyd. polskie, 1995 nr 16.
• Jan Paweł II, Od praw człowieka do praw narodów, "L'Osservatore Romano", wyd. polskie, 1995 nr 11 -12.
• Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym "Gaudium et spes", (w:) Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 1996.
• Jan Paweł II, Kościół jest z wami. Przesłanie do więźniów zakładu penitencjarnego Frei Caneca w Rio de Janeiro z 4.10.1997r. "L'Osservatore Romano", wyd. polskie, 1997 nr 12.
• Jan Paweł II, Przemówienie na jubileusz w więzieniach. Więzienie ma sens, gdy służy odnowie człowieka, "L'Osservatore Romano", wyd. polskie, 2000 nr 9.
• Jan Paweł II, Przemówienie do uczestników międzynarodowej konferencji dyrektorów zarządów zakładów karnych. Wspólna troska o ochronę praw osoby ludzkiej, Rzym 26 listopada 2004 r., "L'Osservatore Romano", wyd. polskie, 2005 nr 1.
• Antonowicz L., Ochrona godności człowieka w prawie międzynarodowym, "Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska", 1990, Nr 1.
• Badowska-Hodyr M., Duszpasterstwo więzienne w polskiej i szwedzkiej rzeczywistości penitencjarnej, [w:] J. Świtka, M. Kuć (red.), Duszpasterstwo więzienne w pracy penitencjarnej, Lublin 2007.
• Bar W. , Prawo wyznań religijnych do posiadania własnych i korzystania z publicznych środków przekazu, (w:) H. Misztal, P. Stanisz (red.) Prawo wyznaniowe, Lublin 2003.
• Coleman J., Chaplains: God's partners in prison - http://www.thefreelibrary.com/Chaplains%3a+Gode+Partner+in+prison.-a0121935484.
• Dudek D., Konstytucyjna wolność człowieka a tymczasowe aresztowanie Lublin 1999.
• Fink-Finowicki T., Misja więzienna - doświadczenia, Kalisz 2000.
• Fox J. G., Organizational and racial conflict in maximum security prison, New York 1982.
• Gałkowski J. W., Jan Paweł II o godności człowieka, (w:) J. Czerkawski (red.), Zagadnienie wolności człowieka, Lublin 1994.
• Gibbs J. J., Disruption and distress, Going from the street to jail, (w:) N. Parisi, (red.), Coping with imprisonment, 1982.
• Głowik T., Raport o duszpasterstwie więziennym, "Materiały CZSW", Warszawa 2008.
• Granat M., Granice wolności religijnej w społeczeństwie pluralistycznym, (w:) J. Krukowski, O. Theisen (red.), Kultura i prawo. Materiały III Międzynarodowej Konferencji nt. Religia i wolność religijna w Unii Europejskiej, Warszawa, 2 - 4 września 2002, Lublin 2003.
• Granat W., Godność człowieka i jej współczesne uzasadnienia, (w:) O człowieku dziś, Warszawa 1974.
• Hambura S., Muszyński M., Traktat o Unii Europejskiej z komentarzem, Bielsko-Biała 2001 oraz D. Kornobis - Romanowska, Europejska Konwencja Praw Człowieka w systemie prawa wspólnot europejskich, Warszawa 2001.
• Herranz J., Moralna struktura wolności, "Ethos" 1999 nr 1-2.
• Johann W., Lewaszkiewicz-Petrykowska B., Wolność sumienia i wyznania w orzecznictwie konstytucyjnym - status jednostki, "Biuletyn Trybunału Konstytucyjnego" 1999 (numer specjalny).
• Jurzyk M., Prawna ochrona tajemnicy spowiedzi w Stanach Zjednoczonych, "Studia z Prawa Wyznaniowego" 2001 t. 3.
• Kuć M., Gałązka M., Prawo karne wykonawcze, Warszawa 2009.
• Krukowski J., Konstytucyjny model stosunków między państwem a Kościołem w III Rzeczypospolitej, (w:) A. Mezglewski (red.), Prawo wyznaniowe w systemie prawa polskiego, Lublin 2004.
• Krukowski J., Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2005.
• Kupny J., Antropologiczne podstawy nauczania społecznego Jana Pawła II, Opole 1994.
• Lasocik Z., Praktyki religijne więźniów, Warszawa 1993.
• Leszczyński P. A., Zagadnienia wyznaniowe w Konstytucji RP, Warszawa 2001.
• Malec J., Posługi religijne w zakładach karnych, "Przegląd Penitencjarny i Kryminologiczny" 1989, nr 14-15.
• Marek Z., Program nauczania religii Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski, (w:) S. Dziekoński (red.), Przesłanie dokumentów katechetycznych Kościoła w Polsce, Warszawa 2003.
• Mazurek F. J., Godność człowieka a prawa człowieka, "Roczniki Nauk Społecznych" 1982, t. 10.
• Mazurek F. J., Godność osoby ludzkiej podstawą praw człowieka, Lublin 2001.
• Mazurek F. J., Prawa człowieka w nauczaniu społecznym Kościoła (od papieża Leona XIII do papieża Jana Pawła II), Lublin 1991.
• Meler S., Prawo więźniów do wolności religijnej, "Przegląd Więziennictwa Polskiego" 2003, nr 38-39.
• Mezglewski A., Działalność własna Kościołów i innych związków wyznaniowych, (w:) A. Mezglewski, H. Misztal, P. Stanisz, Prawo wyznaniowe, Lublin 2003.
• Mezglewski A., Przepisy kształtujące rozwiązania systemowe w zakresie nauczania religii w szkołach publicznych w Polsce na tle standardów międzynarodowych, (w:) W. Janiga, A. Mezglewski (red.), Katecheza dzisiaj. Problemy prawne i teologiczne, Krosno - Sandomierz 2000.
• Migdał J., Polski system penitencjarny w latach 1956 - 2008 w ujęciu doktrynalnym, normatywnym i funkcjonalnym. Kontynuacja czy zmiana?, Gdańsk 2008.
• Misztal H., Idea wolności religijnej, (w:) H. Misztal, P. Stanisz (red.), Prawo wyznaniowe, Lublin 2003.
• Misztal H., Kościelne pojęcie wolności religijne a ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, Kościół i Prawo" 1993, t.11.
• Niewiadomska I., Osobowościowe uwarunkowania skuteczności kary pozbawienia wolności, Lublin 2007.
• Nikołajew J., Duszpasterstwo wśród internowanych na Lubelszczyźnie, (w:) J. Świtka, M. Kuć (red.), Więziennictwo na Lubelszczyźnie w okresie stanu wojennego, Lublin 2008.
• Nikołajew J., Miejsce duszpasterstwa więziennego we francuskim systemie penitencjarnym, "Studia z Prawa Wyznaniowego", 2008 t. 11.
• Nikołajew J., Wolność sumienia i religii skazanych i tymczasowo aresztowanych, Lublin 2012.
• Ніколаєв Є. , Становище в`язничного капелана в польській і українській в`язничній систємах на прикладі послуги отця Григорія Драуса, "Волання з Волині", 2008 Nr 4.
• Pawluk T., Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II .Tom II. Lud Boży, jego nauczanie i uświęcenie, Olsztyn 1986.
• Piechowiak M., Filozofia praw człowieka, Lublin 1999.
• Piechowiak M., Karta praw i wolności. Między prawami człowieka a ideologią, "Materiały Poznańskiego Centrum Praw Człowieka, Karta Praw i Wolności", 1993, Nr 2.
• Piechowiak M., Pojęcie praw człowieka, (w:) Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa ochrona, L. Wiśniewski (red.), Warszawa 1997.
• Płoski T., Prawo do wolności sumienia i religii w Polsce, "Prawo Kanoniczne" 2004, nr 3 - 4.
• Robbers G., Religia i wolność religijna w Niemczech - Bóg w ustawie zasadniczej, (w:) J. Krukowski (red.), Kultura i prawo. Materiały IV Konferencji nt.: Religia i wolność religijna w państwach Europy Środkowo-Wschodniej w perspektywie integracji europejskiej, Lublin, 1 - 2 września 2003, Lublin 2004.
• Rozner M., Prawo do wolności religijnej w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka z 1950 r., "Studia z Prawa Wyznaniowego" 2002 t. 5.
• Stanisz P., Wolność religijna w porządku prawnym, s. 420 - 421 oraz K. Warchałowski, Ochrona prawa do wolności religijnej w prawie traktatowym Unii Europejskiej, "Studia z Prawa Wyznaniowego" 2004, t. 7.
• Stelmachowski A., Regulacja stosunków prawnych między państwem a Kościołem (1980 - 1998), (w:) A. Kawecki, K. Kowalczyk, A. Kubaj (red.), Społeczeństwo - Państwo - Kościół (1945 - 2000). Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej, Szczecin, 15 - 16.VI. 2000 r., Szczecin 2000.
• Stola K., Nabożeństwo, (w:) Encyklopedia katolicka, t. XIII, Lublin 2009.
• Szymanowski T., Polityka karna i penitencjarna w Polsce w okresie przemian prawa karnego, Warszawa 2004.
• Ślipko T., Godność osoby ludzkiej, "Ateneum Kapłańskie", 1970, t. 74, z. 2.
• Świątkiewicz W., Praktyki religijne, (w:) M. Libiszowska - Żółtkowska, J. Mariański, (red.), Leksykon socjologii, Warszawa 2004.
• Thomas J., Zaitzow B. H., Conning of Conversion? The Role of Religion in Prison Coping, "The Prison Journal" 2006, nr 86.
• Warchałowski K., Prawo do wolności myśli, sumienia i religii w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Lublin 2004.
• Waśkiewicz H., Prawa człowieka, pojęcie, historia, "Chrześcijanin w Świecie" 1978, z. 63-64.
• Winiarczyk - Kossakowska M , Państwowe prawo wyznaniowe w praktyce administracji, Warszawa 1999.
• Wojtyła K., Człowiek jest osobą,, (w:) T. Styczeń, Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne, Lublin 1994.
• Zieliński T. J., Pojęcie religii, wyznania, związku wyznaniowego i Kościoła w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, "Prawo i Religia", 2007 t. 1.
• Zoll A., Głos w dyskusji, (w:) J. Zagórski (red.), Udział osób duchownych w realizacji sprawiedliwości naprawczej i wykonywaniu kar kryminalnych, Warszawa 2004.