Dokument v istorichesko-pravnom aspekte

• Autorzy: Artur Lis

Warianty tytułu

Dokument w aspekcie historyczno-prawnym

• Języki publikacji: RU

Abstrakty

Przez dokument rozumie się pisemne oświadczenie o treści prawnej, wyrażające jakąś czynność prawną, sporządzoną w wymaganej formie. Dokumenty średniowieczne (dyplomy) spisywano w języku łacińskim na pergaminie (tj. specjalnie wyprawionej skórze). Po uformowaniu się państwa i przyjęciu chrześcijaństwa nastąpiło stopniowe przejmowanie różnych elementów kultury. Jako pierwszy o zapisywanie swych spraw dbać zaczął Kościół. Nastąpiła ewolucja od rozbudowanych i opatrzonych pewnymi formułami notycji zapisywanych w księgach ku samodzielnemu dokumentowi spisanemu na osobnej karcie pergaminu. Rozwój dokumentu polskiego odbywał się pod wpływem wzorów czerpanych z zagranicy, głównie z Rzeszy Niemieckiej oraz papiestwa. Następnie pojawił się dokument pieczętny dający uwierzytelnienie czynności prawnych. Właśnie w wieku XII rozpoczyna się ich powolne wprowadzenie do powszechnej praktyki, co zapewne powoduje nie tylko ewolucję ich formy i struktury, ale pociąga za sobą kształtowanie się początków instytucji zwanej kancelarią, a w stuleciu XIII jej szybszy rozwój. Kancelaria kościelna w zakresie funkcji i organizacji nie różniła się zasadniczo od kancelarii świeckich, podlegały one tym samym procesom przemian, wzajemnie na siebie oddziałując, w przeszłości w kancelariach świeckich wiele urzędów powierzano duchownym. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

PL

System zarządzania dokumentami; Dokumentacja; Historia; Historia rachunkowości; Prawo; Historia prawa

EN

Document Management System (DMS); Documentation; History; Accounting history; Law; Legal history

• Czasopismo: Przegląd Prawno-Ekonomiczny
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 36
• Strony: 98-117

Twórcy

autor

Artur Lis

• Wydział Zamiejscowy Prawa i Nauk o Społeczeństwie, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Stalowej Woli

Bibliografia

• Ars scribendi. O sztuce pisania w średniowiecznej Polsce, Гнезно 2008.
• Balzer O., Królestwo Polskie 1295-1370, Краков 2005.
• Dobosz J., Dokument na ziemiach polskich w wiekach średnich, [в:] Ars scribendi. O sztuce pisania w średniowiecznej Polsce. Katalog wystawy, Гнезно 2008.
• Dobosz J., Działalność fundacyjna Kazimierza Sprawiedliwego, Познань 1995.
• Dyplomatyka staropolska, ред. T. Jurek, Варшава 2015.
• Dyplomatyka wieków średnich, разр. K. Maleczyński, M. Bielińska, A. Gąsiorowski, Варшава 1971.
• Giergiel T., Colloquia rycerstwa sandomierskiego. Od wieców dzielnicowych do zjazdu ziem polskich w Chęcinach w 1331 roku, [в:] J. Muszyńska, J. Pielas (ред.), Lokalne społeczności a konstytucje i uchwały sejmowe. Z dziejów parlamentaryzmu między Wisłą a Pilicą, Кельце-Варшава 2008.
• Gieysztor A., Nad statutem łęczyckim 1180 r., odnaleziony oryginał bulli Aleksandra III z 1181 r., [в:] Księga pamiątkowa 150-lecia Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, ред. M. Stebelski, Варшава 1958.
• Kętrzyński S., Zarys nauki o dokumencie polskim wieków średnich, изд. 2, Познань 2008.
• Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski (Codex diplomaticus Maioris Poloniae), т. I, Познань 1877.
• Krzyżanowski S., Początki dyplomatyki polskiej, "Kwartalnik Historyczny" 6(1892).
• Lis A., Dokumenty Mistrza Wincentego. Zarys problematyki, "Cistercium Mater Nostra" Год 2 (2/2008),(Błogosławiony Wincenty Kadłubek. W 800-lecie sakry biskupiej), ред. тома: M. Starzyński, M. Zdanek, Краков 2008.
• Lis A., Najstarsze dokumenty opatowskie, "Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego" т. IV, 2012.
• Maleczyński K.,Studia nad dokumentem polskim, Вроцлав 1971.
• Maleczyński K., Zarys dyplomatyki polskiej wieków średnich, Вроцлав 1951.
• Mieszkowski K., Studia nad dokumentami katedry krakowskiej XIII w. Początki kancelarii biskupiej, Вроцлав 1974.
• Mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem Kronika Polska, изд., комментарий и введение M. Plezia, [в:] Monumenta Poloniae Historica, серия II, т. 11, Краков 1994.
• Olczak S., Kancelaria, [в:] Encyklopedia Katolicka, т. VIII, Люблин 2000, кол. 551.
• Płaza S., Historia prawa w Polsce na tle porównawczym, ч. I: X-XVIII в., Kraków 2002.
• Polski słownik archiwalny, ред. W. Maciejewska, Варшава 1974.
• Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Варшава 2011.
• Vetulani A., Studia nad tekstem i znaczeniem statutu łęczyckiego z r. 1180, [в:] Studia nad historią prawa polskiego, ред. O. Balzer, т. XIII, т. 3, Львов 1932, и отдельная копия.
• Wybór źródeł do historii Polski średniowiecznej (do połowy XV wieku), т. I: Społeczeństwo i państwo polskie do połowy XIII wieku, разр. G. Labuda, B. Miśkiewicz, Познань 1966.
• Zachorowski S., Colloquia w Polsce od w. XII do XIV, [в:] тот же: Studya z historii prawa kościelnego i polskiego, Краков 1917.
• Zientara B., Henryk Brodaty i jego czasy, Варшава 2006.