Przemiany w strukturze zagranicznych inwestycji bezpośrednich

• Autorzy: Eugeniusz Czerwieniec

Warianty tytułu

Changes in the Structure of Foreign Direct Investments

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Dokonujące się w ostatnich latach przemiany strukturalne w zakresie międzynarodowego ruchu kapitałowego w postaci inwestycji bezpośrednich są wyrazem przemian w strukturze ekspansji zagranicznej wielkich kapitalistycznych przedsiębiorstw wielonarodowych. Z tego też względu zamieszczona w niniejszym opracowaniu analiza kształtowania się strumieni bezpośrednich inwestycji zagranicznych polega na prześledzeniu zmian w charakterze i kierunkach ekspansji zagranicznej współczesnych korporacji multinarodowych. Przeprowadzenie takiej analizy wymaga oparcia się na stosunkowo dokładnych i wiarogodnych danych statystycznych. Niestety, międzynarodowy ruch kapitałów nie znajduje tak dokładnego odzwierciedlenia w publikacjach statystycznych, jak na przykład, międzynarodowe przepływy towarów i usług. W tej sytuacji poniżej zamieszczone rozważania oparto w dużej mierze na statystykach publikowanych przez Komisję d/s Korporacji Multinarodowych Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz przez Departament Handlu Rządu Stanów Zjednoczonych. W znacznym stopniu statystyki te odzwierciedlają przemiany w amerykańskich inwestycjach bezpośrednich za granicą. Ponieważ jednak gros światowych lokat kapitałowych w formie inwestycji bezpośrednich stanowią lokaty amerykańskie, toteż formułowanie wniosków ogólnych w oparciu o dostrzeżone prawidłowości w procesie migracji kapitałów amerykańskich, wydaje się całkowicie uzasadnione. Statystyki pochodzące nawet z tak wiarogodnych źródeł, jak wyżej wymienione nie dają pełnego obrazu analizowanego zjawiska i wykazują pewne braki. Przede wszystkim, odczuwa się poważną szczupłość danych statystycznych, które odzwierciedlałyby wieloraką rolę przedsiębiorstwa wielonarodowego w gospodarce światowej. Statystyki gromadzone przez rzędy i organizacje międzynarodowe maję na celu ilustrację transakcji bilansu płatniczego tj. przepływów towarowych, przepływu usług i kapitałów oraz pieniądza pomiędzy danym krajem a resztę świata. W rachunku zaś dochodu narodowego nie dokonuje się rozróżnienia między produkcję pochodzącą z własnych przedsiębiorstw a produkcją pochodzącą z obcych przedsiębiorstw ulokowanych w danym kraju. W statystykach handlu zagranicznego nie odróżnia się, z kolei, transakcji dokonujących się między spółkami macierzystymi a ich filiami, ani transakcji dokonujących się między filiami (transakcje wewnętrzne) od transakcji dokonujących się między niezależnymi eksporterami i importerami. W konsekwencji nie dysponujemy wiarogodnymi statystykami, które dokładnie ilustrowałyby kierunki lokat kapitałowych oraz rozmiary i strukturę produkcji zagranicznej przedsiębiorstw wielonarodowych, jak również rozmiary importu i eksportu związanego z tą produkcją. Z powodu zasygnalizowanej szczupłości statystyk rządy krajów zarówno przyjmujących jak i wywożących kapitał mogą jedynie domniemywać w jakim stopniu, decyzje przedsiębiorstw wielonarodowych wywierają wpływ na ich produkcję, zatrudnienie, podaż pieniądza, ceny, eksport, import i bilans płatniczy. Nie są więc one w stanie wypracować racjonalnych metod polityki gospodarczej wobec towarzystw wielonarodowych. Najpowszechniejszym zatem sposobem pomiaru aktywności gospodarczej towarzystw wielonarodowych jest wykorzystanie dostępnych danych statystycznych, tj. danych ilustrujących proces dokonywania zagranicznych inwestycji bezpośrednich przez te towarzystwa. I w tym jednak przypadku tylko kilka krajów (szczególnie Stany Zjednoczone) publikuje stosunkowo obszerne dane o zagranicznych inwestycjach bezpośrednich. Z tego powodu rozważania zawarte w niniejszym opracowaniu są w znacznej mierze oparte - jak już wyżej wspomniano - na danych statystycznych ilustrujących zagraniczne inwestycje bezpośrednie towarzystw amerykańskich oraz inwestycje bezpośrednie towarzystw zagranicznych w Stanach Zjednoczonych. Wykorzystano w pewnym stopniu również statystyki ilustrujące eksport tego rodzaju kapitału dokonywany przez inne wysoko rozwinięte kraje kapitalistyczne. (fragment tekstu)

EN

Changes in the structure of foreign direct investments observed in recent years are a reflection of changes in the forms and directions of foreign expansion of big multinational corporations. An analysis of capital flows in the form of direct investments presented in the paper, consists in investigating the above mentioned changes (in the character and directions of the foreign expansion of contemporary multinational enterprises. The analysis was mostly based on statistics illustrating the changes in American foreign direct investments. F6rmulating general conclusions on the basis of such an analysis seems to be Justified since most: of the world capital investments in the form of direct investments are American investments. The analysts concerns the following questions: Firstly, general tendencies of foreign expansion of multinational companies were pointed out. It can be seen that contemporary big multinational corporations seek new ways of development, withdrawing from some forms of economic activity and undertaking new ones. The degree of concentration of capital and of production was reduced in some respects. More and more companies from a bigger number of countries invest in more numerous branches of industry. Secondly, changes in the geographic structure of direct investments were investigated. It has been observed that big multinational corporations which have their headquarters in the developed countries aim at developing their foreign economic activity in other developed countries. The share of the less developed countries in total world Investments has been decreasing for some years. Thirdly, changes in the branch structure of foreign direct investments have been noted. Direct investments in manufacturing industry constitute a half of the present world investment resources, nearly 1/4 of these resources is invested in extractive industry and 1/4 in the service sector. However, further decline of investments in the extractive sector is observed in favour of the manufacturing sector and the service sector. Fourthly, new features of contemporary foreign expansion of multinational corporations were pointed out. These are the growing importance of intra-firm transactions diversification of production and new directions of capital flows. The last one concerns the growth of investment activity of enterprises which have their headquarters in the developing countries and state enterprises of the socialist countries. On the basis of the observed tendencies, a suggestion can be put forward that the significance of direct investments as one of the forms of foreign investment will be growing and simultaneously the importance of portfolio investments and long term financial credits will decrease. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Inwestycje zagraniczne; Inwestycje bezpośrednie; Struktura inwestycji; Korporacje międzynarodowe; Lokata kapitałowa; Dywersyfikacja produkcji; Przepływy kapitałowe

EN

Foreign investment; Direct investments; Structure of the investment; International corporation; Capital deposit; Production diversification; Capital flows

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1988
• Numer: nr 161 Studia nad strukturą współczesnej gospodarki kapitalistycznej
• Strony: 55-67

Twórcy

autor

Eugeniusz Czerwieniec

Bibliografia

• Cyrson E., Korporacje wielonarodowe. Prawidłowości ekspansji zagranicznej. Warszawa 1981.
• Root F.R., International Trade and Investment. South-Western Publishing Co., Cincinnati 1984.
• Transnational Corporations in World Development: A Re-Examination, United Nations Commission on Transnational Corporations, New York 1978.