Nauka o organizacji i zarządzaniu a nauka o przedsiębiorstwie w Niemczech

• Autorzy: Kazimierz Zimniewicz

Warianty tytułu

The Development of the Science of Organization in Germany

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Opracowania dotyczące rozwoju nauki o organizacji w niemieckim obszarze językowym, a głównie w Niemczech, nie są szerzej znane w polskiej literaturze naukowej. Istnieje zaledwie kilka opracowań współczesnych autorów niemieckich, tłumaczonych na język polski, w których przedstawiono wybrane problemy rozwoju tej nauki w Republice Federalnej Niemiec. Przyczyny słabej znajomości nauki o organizacji naszego zachodniego sąsiada, są, jak się wydaje, następujące. Po pierwsze, brak zainteresowania ze strony polskiej nauką o organizacji w niemieckim obszarze językowym, mający, być może, podłoże polityczne. Świadczyłby o tym fakt, że po pierwszej wojnie światowej przetłumaczono na język polski dzieła F. Taylora, H. Fayola czy H. Emersona, a więc z angielskiego i francuskiego obszaru językowego, natomiast autorów niemieckich praktycznie nie cytowano z wyjątkiem M. Webera. Po drugie, nauka o organizacji w niemieckim obszarze językowym rozwijała się prawie cały czas w łonie nauki o przedsiębiorstwie. Nie była więc ona traktowana jako odrębna dyscyplina naukowa. Stąd w literaturze niemieckiej, występowały raczej sporadyczne próby, autonomicznego traktowania organizacji. Po trzecie, po drugiej wojnie światowej odrodzenie się badań nad organizacją w Polsce, nastąpiło dopiero pod koniec lat pięćdziesiątych. Równocześnie otwarto swobodną wymianę myśli naukowej z Zachodem. Wtedy to uwaga polskich przedstawicieli nauk o organizacji, skierowała się w stronę dynamicznie rozwijającej się nauki amerykańskiej, co oczywiście odbiło się negatywnie na kontaktach z niemiecką nauką o organizacji. Do tego dochodziły z pewnością czynniki natury politycznej, a więc sytuacja była podobna do tej, jaka wystąpiła po pierwszej wojnie światowej. Po czwarte, coraz to większa "amerykanizacja" nauki niemieckiej sprawiła, że w praktyce stawiano znak równości między naukami o organizacji uprawianymi w niemieckim obszarze językowym, a nauką występującą pod nazwą "Management". Ten znak równości wynikał raczej ze słabej znajomości odrębności rozwoju nauk o organizacji w niemieckim obszarze językowym, aniżeli z realiów. Niniejszy artykuł jest próbą przybliżenia niemieckiego dorobku z dziedziny organizacji i zarządzania. Artykuł ma charakter zarysu, gdyż niemożliwe było szczegółowe zreferowanie ogółu osiągnięć niemieckich, które godne są szerszego zainteresowania. (fragment tekstu)

EN

The article presents the traditions of research in organization in Germany beginning in the XIX th century. This research existed in the framework of the science of economics of enterprise. Later this research developed a degree of autonomy which was demonstrated in the name economic science of organization of general science of organization. After the Second World War there was an attempt to incorporate into German science of economics of enterprises and science of organization the achievements of American science. These attempts were successful to a degree but there are still some differences between German science of economic enterprises and of organization and that which is studied under the name management. These differences are demonstrated above all in the subject matter of research. On the other hand it must be emphasized that in the German science there is a full range of trends in the science of organization such as sociology of organization and psychology of organization etc. The leading German theoreticians see the need and the possibility of separating the sciences of organization as well as emphasizing the need for their integration and also a closer connection between these sciences and practice. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Nauki o zarządzaniu; Organizacja; Przedsiębiorstwo; Teoria przedsiębiorstwa; Teoria organizacji; Teoria organizacji i zarządzania; Zarządzanie; Przegląd dorobku naukowego

EN

Management sciences; Organisation; Enterprises; Enterprise theory; Organisation theory; Theory of organization and management; Management; Overview of scientific achievements

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1990
• Numer: nr 185 Nauki o organizacji i zarządzaniu w systemie nauk społecznych i ich rola w praktyce
• Strony: 20-33

Twórcy

autor

Kazimierz Zimniewicz

Bibliografia

• A. Eschermann, Die Geschichte der betriebswirtschaftlichen Organisationslehre von ihrer Entstehung bis zur integrierten Organisationslehre, Munchen 1971.
• A. Kieser, Der Einfluss der Umwelt die Organisationsstruktur der Unternehmung, Zeitschrift fur Organisation 1974.
• A. Kieser, Einflussgrossen der Unternehmungsorganisation. Der Stand der empirischen Forschung und Ergebnisse einer Erhebung, Koln 1973.
• B. Bessai, Eine Analyse des Begriffs Management in der Deutsprachigen betriebswirtschaftlichen Literatur, Zeitschrift fur betriebswirtschaftliche Forschung 1974.
• D. Budaus, Entscheidungsprozesse und Mitbestimmung, Wiesbaden 1975.
• E. Frese, Grundlagen der Organisation. Die Organisationsstruktur der Unternehmung, Wiesbaden 1980.
• E. Frese, Kontrolle und Unternehmensführung, Wiesbaden 1968.
• E. Grochla, Die Betriebswirtschaftliche Organisationslehre an der Uniwersitat zu Koln, Zeitschrift fur Organisation 1971.
• E. Grochla, Entwicklung und gegenwartiger Stand der Organisationstheorie, in: Organisationstheorie, 1. Teilband, Stuttgart 1975.
• E. Grochla, Rozwój i stan obecny teorii organizacji, Organizacja i Kierowanie 1980, nr 3-4.
• E. Grochla, Unternehmungsorganisation. Neue Ansatze und Konzeptionen, Reinbek bei Hamburg 1972.
• E. Gutenberg, Grundlagen der Betriebswirtschaftslehre, Band 1, Die Produktion, Berlin-Gottingen-Heidelberg 1951.
• E. Heinen, Grundfragen der entscheidungsorientierten Betriebswirtschaftslehre, Munchen 1976.
• E. Kosiol, Die Unternehmung als wirtschaftliches Aktionszentrum. Einfuhrung in die Betriebswirtschaftslehre, Reinbek bei Hamburg 1966.
• E. Kosiol, Grundlagen und Methoden der Organisationsforschung, Berlin 1968.
• E. Kosiol, Organisation der Unternehmung, Wiesbaden 1962.
• E. Leitherer, Zur neueren Entwicklung der Managementlehre, Zeitschrift fur handelswissenschaftliche Forschung 1962.
• E. Ruhli, Unternehmensfuhrung und Unternehmenspolitik, Bern-Stuttgart, Band 1 - 1973, Band 2 - 1978.
• E. Schmalenbach, Preteile Wirtschaftslenkung, Band 1 und 2, Bern-Horn 1948.
• F. Bieding, K. Scholz, Methoden des modernen Managements, Koln 1975.
• F. Furstenberg, Grundfragen der Betriebssozologie, Koln - Opladen 1964.
• F. Hanssahann, Optimierung der Organisationsstruktur. Ein erster Versuch am Beispiel einer Vertriebsorganisation, Zeitschrift fur Betriebswirtschaft 1970.
• F. Nordsieck, Grundlagen der Organisationslehre, Stuttgart 1934.
• F. Nordsieck, Rationalisierung der Betriebsorganisation, Stuttgart 1955.
• G. Briefs, Betriebssoziologie. In: Handworterbuch der Soziologie, Stuttgart 1959.
• G. Briefs, Uber das Organisationsproblem, Berlin 1918.
• G. Pohlmann, Der Prozess der Unternehmensfuhrung, Berlin 1964.
• G. Simmel, Soziologie, Untersuchungen uber die Formen der Vergesellschaftung, Berlin 1958 (wyd. 4).
• H. Arnold, H. Borchert, J. Schmidt, Ekonomik der sozialistischen Industrie in der Deutschen Demokratischen Republik, Berlin 1961 (wyd. 7).
• H. Blohm, W. Seppeier, Neue Impulse durch Sparten- und Matrixorganisation, Zeitschrift fur Organisation 1976.
• H. Borchert, Die soziallistische Rekonstruktion im Maschinenbau, Wittenberg 1960.
• H. Borchert, H. Dietrich, J. Picht, Der Meister und die Produktionsorganisation, Berlin 1965.
• H. Frank, Kybernetische Analyse subiektiver Sachverhalte, Quickborn bei Hamburg 1964.
• H. Lehmann, Organisationslehre I (Entwicklung im deutschsprachigen Raum). W: Handworterbuch der Organisation, Stuttgart 1973.
• H. Lehmann, Rozwój zintegrowanej teorii organizacji. Przyczynek do naukowej analizy ponaddyscyplinarności, Problemy Organizacji 1983, nr 3-4.
• H. Lehmann, Rozwój zintegrowanej teorii organizacji.
• H. Linhardt, Grundlagen der Betriebsorganisation. Essen 1954.
• H. Muller-Merbach, Operations Research. Metoden und Modelle der Optimalplanung, Berlin-Frankfurt/M 1969.
• H. Muller-Merbach, OR-Ansatze zur optimalen Abteilungsgliederung in Institutionen, in: Unternehmensfuhrung und Organisation. Bericht von der wissenschaftlichen Tagung in Innsbruck, Wiesbaden 1973.
• H. Nicklisch, Der Weg aufwarts! Organisation, Stuttgart 1920.
• H. Spitschka, H.K. Joschke, Praktisches Lehrbuch der Organisation, Munchen 1975.
• H. Ulrich, Betriebswirtschaftliche Organisationslehre, Bern 1949.
• H. Ulrich, Entwicklungstendenzen der Managementlehre. In: Entwicklungstendenzen des Management in Europa, Bern-Stuttgart 1971.
• H.R. Lehmann, Grundsatze und Methoden der Organisationsarbeit in sozialistischen Industriebetrieben, Berlin 1963.
• J. Krink, Organisationsplanung, Darmstadt 1983.
• J. Krink, Przyczynek do analizy wpływu organizacji na rozmiary niepewności w decyzjach przedsiębiorstw, Problemy Organizaęji 1984, nr 3-4.
• J. Plenge, Drei Vorlesungen uber die allgemeine Organisationslehre, Essen 1919.
• J. Wild, Betriebswirtschaftliche Organisationslehre: iegenwartsstand und Zukunftsperspektiven, Zeitschrift fur Organisation 1969.
• J. Wild, Grundlagen und Probleme der betriebswirtschaftlichen Organisationslehre. Entwurf eines Wissenschaftsprogramms, Berlin 1966.
• J. Wild, Neure Organisationsforschung in betriebswirtschaftlicher Sicht. Internationale Forschungsansatze und-ergebnisse zur formalen Problematik der Aufbauorganisation, Berlin 1967.
• J. Wild, Produkt-Management. Ziele, Kompetenzen und Arbeitstechniken des Produkt-Managements, Munchen 1972.
• J. Wild, Zur praktischen Bedeutung der Organisationstheorie, Zeitschrift fur Betriebswirtschaft 1967.
• K. Barteike, Methodologische Bemerkungen zum Problem der I Betriebsorganisation, Betriebswirtschaftliche Forschung und Praxis 1967.
• K. Bleicher, E. Meyer, Fuhrung in der Unternehmung: Formen und Modelle, Reinbek bei Hamburg 1976.
• K. Mellerowicz, Allgemaine Betriebswirtschaftlehre der Unternehmung, Berlin 1929.
• K. Stefanić-Allmayer, Allgemeine Organisationslehre. Ein Grundriss, Wien-Stuttgart 1950.
• K.W. Henning, Einführung in die betriebswirtschaftliche Organisationslehre, Berlin 1934.
• M. Irle, Lehrbuch der Sozialpsychologie, Gottingen 1975.
• M. Irle, Macht und Entscheidung in Organisationen: Studie gegen das Linie-Stab-Prinzip, Frankfurt/M 1971.
• M. Schweitzer, Metodologische und entscheidungstheoretische Grundfragen der betriebswirtschaftlichen Prozesstrukturierung, Zeitschrift fur betriebswirtschaftliche Forschung 1967.
• M. Weber, Wirtschaft und Gesellschaft. Tubingen 1921.
• M.K. Welge, Profit-Center-Organisation, Wiesbaden 1974.
• O.R. Schnutenhaus, Allgemaine Organisationslehre. Sinn, Zweck und Ziel der Organisation, Berlin 1951.
• R. Erdmann, Grundlagen einer Organisationslehre, Leipzig 1921.
• R. Mayntz, Die soziale Organisation des Industriebetriebes, Stuttgart 1958.
• R. Mayntz, Soziologie der Organisation, Reinbek bei Hamburg 1963.
• S. Hundt, Zur Theoriegeschichte der Betriebswirtschaftslehre, Koln 1977.
• W. Hill, Das betriebswirtschaftliche Institut im Spannungsfeld von Wissenschaft und Praxis, Die Unternehmung 1985.
• W. Kirsch, Entscheidungsprozesse, Wiesbaden 1979.
• W. Kruger, Organisationsstruktur und Machtstruktur, Zeitschrift für Organisation 1977.
• W. le Coutre, Betriebsorganisation. W: Die Handelshochschule, Berlin 1928.
• W. Riester, Die Organisation. W: W. Piron, Die Lehre vom Wirtschaftsbetrieb, 3. Buch, Berlin 1936.
• W. Schramm, Die betrieblichen Funktionen und ihre Organisation, Berlin-Leipzig 1936.
• W.H. Staehle, Management. Eine verhaltenswissenschaftliche Einfuhrung, Munchen 1980.