Wkład geografii niepełnosprawności w rozwój "turystyki dostępnej"

• Autorzy: Alina Zajadacz

Warianty tytułu

The Contribution of the Geography of Disability to the Development of 'Accessible Tourism'

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest przedstawienie w zarysie ewolucji badań geografii niepełnosprawności (od lat 30. XX w.), z uwzględnieniem zarówno tematyki istotnej dla tworzenia podstaw teoretycznych, jak i działań praktycznych w zakresie "turystyki dostępnej". Opracowanie ma charakter przeglądowy. W oparciu o analizę literatury w pierwszej części przedstawiono definicję "turystyki dostępnej" oraz rozwój geografii niepełnosprawności, którego efektem jest m.in. geograficzny model niepełnosprawności. W części drugiej syntetycznie ukazano wkład wyników badań geograficznych w rozwój podstaw teoretycznych koncepcji "turystyki dostępnej" oraz ich implikacje w działaniach praktycznych. We wnioskach końcowych zwrócono m.in. uwagę na potrzebę określenia poziomu szczegółowości zasad uniwersalnego projektowania obiektów, przestrzeni, usług, które mają spełniać kryteria dostępności dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. (abstrakt oryginalny)

EN

The article presents an outline of the evolution of the geography of disability (since the 1930s) taking into account significant issues in the creation of theoretical foundations as well as practical action in 'accessible tourism'. It may be considered a review. Based on an analysis of literature, the first section presents a definition of 'accessible tourism' and the development of the geography of disability, the result of which is the geographical model of disability. The second section is a synthetic presentation of the effect of geographical research on the development of theoretical accessible tourism concepts and their implications in practice. The final conclusions highlight the need to identify the level of detail in universal design principles applied to buildings, spaces, services, which are to fulfil the criteria of accessibility for people with various types of disability. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Turystyka; Osoby niepełnosprawne; Geografia turystyczna

EN

Tourism; Disabled people; Tourist geography

• Czasopismo: Turyzm
• Rocznik: 2015
• Tom: 25
• Numer: z. 1
• Strony: 19-28

Twórcy

autor

Alina Zajadacz

• Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Aitchison C., 2009, Exclusive discourses: leisure studies and disability, Leisure Studies, 28, 4, pp. 375-389.
• Americans with Disabilities Act, 1990, http://finduslaw.com/americans-disabilities-act-1990-ada-42-us-code-chapter-12-6990.
• Andrews S.K., 1988, Applications of a cartographic communication model to tactual map design, The American Cartographer, 15(2), pp. 183-195.
• Bain S. M., 1971, The Geographical Distribution of Psychiatric Disorders in The North East Region of Scotland, Geographia Medica: International Journal of Medical Geography, 2, pp. 84-108.
• Buhalis D., Darcy S. (ed.) 2011, Accessible tourism. Concepts and Issues, Aspects of tourism, Channel View Publications, Bristol.
• Buhalis D., Darcy S., Ambrose I. (ed.) 2012, Best practice in accessible tourism. Inclusion, Disability, Ageing Population and Tourism, Channel View Publications, Bristol.
• Butler R., 1994, Geography and Vision-Impaired and Blind Populations, Transactions of The Institute of British Geographers, 19(3), pp. 366-369.
• Butler R., Bowlby S., 1997, Bodies and spaces: an exploration of disabled people's experiences on public space, Environment and Planning D: Society and Space, 15, pp. 411-433.
• Butler R., Parr H., 1999, Mind and Body Spaces: Geographies of illness, impairment and disability, Routledge, London.
• Chouinard V., 1994, Reinventing radical geography: is all that's left right?, Environment and Planning D: Society and Space, 12, pp. 2-6.
• Chouinard V., 1997, Making space for disabling differences: challenging ableist geographies, Environment and Planning D: Society and Space, 15, pp. 379-387.
• Chouinard V., Hall E., Wilton R., 2010, Towards Enabling Geographies: "Disabled" Bodies and Minds in Society and Space, Ashgate Publishing Ltd. Surrey.
• Church R.L., Marston J.R., 2003, Measuring accessibility for people with a disability, Geographical Analysis, 35, 1, pp. 83-96.
• Darcy S., Pegg S., 2011, Towards strategic intent: Perceptions of disability service provision amongst hotel accommodation managers, International Journal of Hospitality Management, 30, pp. 468-476.
• Dean K. G., James H. D., 1981, Social factors and admission to psychiatric hospital: schizophrenia in Plymouth, Transactions of The Institute of British Geographers, New Series 6, pp. 39-52.
• Dear M., 1977a, Locational factors in the demand for mental health care, Economic Geography 53(3), pp. 223-240.
• Dear M., 1977b, Psychiatric patients and the inner city, Annals of The Association of American Geographers 67, pp. 588-594.
• Dorn M.L., 1994, 'Disability as spatial dissidence: a cultural geography of the stigmatized body,' unpublished M.S. thesis in Geography, The Pennsylvania State University, University Park, Pennsylvania.
• Dorn M., 2001, Symposium on disability geography: commonalities in a world of differences, Disability Studies Quarterly 21 (4), pp. 2-5.
• Faris, R.E.L., Dunham H., W., 1939, Mental Disorders in Urban Areas: An Ecological Study of Schizophrenia and other Psychoses, University of Chicago Press, Chicago.
• Forrester B., Davis D., 2011, An Economic Model of Disability, Travability Pty. Ltd., Occasional Paper, 4, http://travability.travel/blogs/economic_model.html; 20.03.2015.
• Fry C., 1988, Maps For The Physically Disabled, The Cartographic Journal, 25, pp. 20-28.
• Furmanek M., Urbańska K., 2011, Motivations and directions of travel for tourists with disabilities in the light of Krakow's research, [in:] J. Wyrzykowski, J. Marak (eds.) Tourism Role in the Regional Economy. Social, Health-Related, Economic and Spatial Conditions of Disabled People´s Tourism Development. University of Business in Wroclaw, Wroclaw, pp. 369-380.
• Gaines, D., 2004, Geographical perspectives on disability: a sociospatial analysis of the mentally disabled population in Russia, Middle States Geographer, 37, pp. 80-89.
• Gant R., 1992, Transport for the disabled, Geography, 77(1), pp. 88-91.
• GfK Belgien/University of Surrey/NeumannConsult/ProAsolutions, 2014: Economic impact and travel patterns of accessible tourism in Europe, Eine Studie im Auftrag der EU-Kommission. Brüssel.
• Gilman H.F. 1987, Territorial concepts among Tampa's deaf community, Florida Geographer, 21, pp. 20-26.
• Gleeson B., 1996, A geography for disabled people?, Transactions of The Institute of British Geographers, 21, pp. 387-396.
• Gleeson B., 1997, Community care and disability: the limits to justice, Progress in Human Geography, 21(2), pp. 199-224.
• Gleeson B., 1999, Geographies of Disability, Routledge, London.
• Gleeson B., 2001, Disability and the open city, Urban Studies, 38(2), pp. 251-265.
• Golledge R. G., 1993, Geography and the disabled: a survey with special reference to vision impaired and blind populations, Transactions of the Institute of British Geographers, 18, pp. 63-85.
• Gudgin G., 1975, The distribution of schizophrenics in Nottingham: A comment, Transactions of The Institute of British Geographers, 64, pp. 148-149.
• Hansen N., Philo Ch., 2007, The normality of doing things differently: bodies, spaces and disability geography, Tijdschrift voor Economische en Sociale Geographie, 98, 4, pp. 493-506.
• Hawkesworth M., 2001, Disabling spatialities and the regulation of a visible secret, Urban Studies, 38 (2), pp. 299-318.
• ICF, 2002, Towards a Common Language for Functioning, Disability and Health, WHO, Geneva.
• Imrie R., 2012, Accessible Housing: Quality, Disability and Design, Routledge, London.
• Imrie R., Hall P., 2001, Inclusive design, Spon Press, London.
• Imrie R., Edwards C., 2007, The geographies of disability: Reflections on the development of a sub-discipline, Geography Compass, 1/3, pp. 623-640.
• Jacobson R.D., 1992, Spatial cognition through tactile mapping, Swansea Geographer, 29, pp. 79-88.
• Jacobson R.D., 1994a, GIS and the visually disabled: The spatial contribution to mobility, Mapping Awareness, 8(6), pp. 37-39.
• Jacobson R.D., 1994b, Navigation for the visually impaired: Going beyond tactile cartography, Swansea Geographer, 31, pp. 53-59.
• Jacobson D., 2013, Geography of disability, http://www.oxfordbibliographies.com; 20.03.2015.
• Józefowicz I., 2006, Bydgoszcz - przyjazne miasto? Dostępność przestrzenna wybranych funkcji dla potrzeb osób niepełnosprawnych, [in:] H. Ochonczenko, M.A. Paszkowicz (eds.), Potrzeby osób niepełnosprawnych w warunkach globalnych przemian społeczno-gospodarczych, vol. II, Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków.
• Józefowicz I., 2007, Sport dla wszystkich... Możliwości rekreacji ruchowej niepełnosprawnych mieszkańców Bydgoszczy, J. Kistowski (ed.), Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, XIII, Wydział Ekonomii Uniwersytetu Rzeszowskiego, Warszawa-Rzeszów, pp. 281-291.
• Józefowicz I., 2010, Codzienna ruchliwość osób niepełnosprawnych w Bydgoszczy, unpublished Dr. thesis, IGiPZ PAN, Warszawa.
• Kitchin R., 1999, Ethics and morals in geographical studies of disability, [in:] J. Proctor, D. Smith (eds.), Geography and Ethics: Journeys through a Moral Terrain, Routledge, pp. 223-236.
• Kitchin R., 2000, The researched opinions on research: Disabled people and disability research, Disability and Society, 15(1), pp. 25-48.
• Kitchin R., Blades M., Golledge R.G., 1997, Understanding spatial concepts at the geographic scale without the use of vision, Progress in Human Geography, 21(2), pp. 225-242.
• Kitchin R., Jacobson R.D., Golledge R.G., Blades M., 1998, Belfast without sight: Exploring geographies of blindness, Irish Geography 31, pp. 34-46.
• Kitchin R., Wilton R. (eds.), 2000, Geography, disability and ethics, Ethics, Place and Environment, 3(1), pp. 61-102.
• Lin G., Zimmer Z., 2002. A geographical analysis of spatial differentials in mobility and self-care limitations among older Americans, International Journal of Population Geography, 8(6), pp. 395-408.
• Kołodziejczak A., Zajadacz A., 2008, Dostępność infrastruktury i informacji turystycznej warunkiem poznawania obiektów krajoznawczych Wielkopolski przez osoby niepełnosprawne, [in:] A. Stasiak (ed.), Rola krajoznawstwa i turystyki w życiu osób niepełnosprawnych, Wyd. PTTK "Kraj", Warszawa, pp. 193-202.
• Lisowski A., 2008, Geografia społeczna, [in:] Historia geografii polskiej, A. Jackowski, S. Liszewski, A. Richling A. (eds.), Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, pp. 195-205.
• Manual on Accessible Tourism for All - Public-Private Partnerships and Good Practices, 2015, World Tourism Organization (UN WTO) and Fundación ACS.
• Marston J.R., Golledge R.G., Costanzo C.M., 1997, Investigating travel behavior of nondriving blind and vision impaired people: The role of public transit, The Professional Geographer, 49(2), pp. 235-245.
• McEwan C., Butler R., 2007, Disability and development: Different models, different places, Geography Compass, 1, 3, pp. 448-466.
• NeumannConsult, 2014, Tourismus für Alle in Osnabrück und im Osnabrücker Land. Ein Leitfaden für die Praxis. Herausgegeben von Osnabrück Marketing und Tourismus GmbH/Tourismusverband Osnabrücker Land e.V. Osnabrück.
• NeumannConsult/ProjectM/DSFT, 2014, Praktikerleitfaden Barrierefreier Tourismus in NRW. Herausgegeben vom Tourismus NRW e.V. Düsseldorf.
• Nutley S.D., 1980, Accessibility, Mobility and Transport-Related Welfare: The Case of Rural Wales, Geoforum, 11, pp. 335-352.
• Oliver M., 1996, Understanding Disability: From Theory to Practice, Macmillan, Basingstoke, Houndmills.
• Park D., Radford J., Vickers M., 1998, Disability studies in human geography, Progress in Human Geography, 22 (3), pp. 208-233.
• Parsons T., 1951, The social system, Routlage & Kegan Paul, London.
• Parr H., Philo Ch., Burns N., 2004, Social geographies of rural mental health: experiencing inclusions and exclusions, Transactions of the Institute of British Geographers, 29, 4, pp. 401-419.
• Parysek J., 1990, Czy i jak geografia pełni funkcje praktyczne - dwugłos nauki i praktyki, Przegląd Geograficzny, 62, 1-2, pp. 3-21.
• Parysek J., 2002, Funkcje praktyczne geografii medycznej, [in:] Zróżnicowanie przestrzenne sytuacji zdrowotnej, systemu bezpieczeństwa i usług medycznych w województwie pomorskim, ser. "Regiony Nadmorskie" 5, Katedra Geografii Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Gdański, Gdańsk, pp. 7-14.
• Pfeifer D. (ed.), 2001, Disability geography: commonalities in a world of differences, Disability Studies Quarterly, 21 (4), pp. 2-5.
• Recommendations on Accessible Tourism, 2013, World Tourism Organization (UNWTO).
• San Marino Declaration on Accessible Tourism, 2014, UNWTO, Republik of San Mariono, http://media.unwto.org/press-release/2014-12-03/san-marino-declaration-calls-universal-accessibility-tourism.
• Skelton T., Valentine G., 2003, It feels like being deaf is normal: an exploration into the complexities of defining D/deafness and young D/deaf peoples' identities, Canadian Geographer, 47(4), pp. 451-466.
• Stasiak A., Śledzińska J., (eds.) 2008, Rola krajoznawstwa i turystyki w życiu osób niepełnosprawnych, Wyd. PTTK "Kraj", Warszawa.
• The Disability Discrimination Act, DDA, 1995, http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1995/50/contents.
• Taylor Z., Józefowicz I., 2012, Geograficzne badania niepełnosprawności ze szczególnym uwzględnieniem codziennej ruchliwości osób niepełnosprawnych w przestrzeni miasta - część I, Przegląd Geograficzny, 84, 2, pp. s. 261-278.
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, Dz.U. 1997, nr 123, poz. 776.
• Union of Physically Impaired People Against Segregation, 1976.
• World Report on Disability, 2011, WHO, http://www.who.int/disabilities/world_report/2011/report.pdf; 20.02.2015.
• Wiedel J.W., 1966, Tactual maps for the visually handicapped. Professional Geographer, 18, pp. 132-139.
• Wyrzykowski J., Marak J. (eds.), 2011. Tourism Role in the Regional Economy. Social, Health-Related, Economic and Spatial Conditions of Disabled People´s Tourism Development, University of Business in Wroclaw, Wrocław.
• Zajadacz A., 2012a, Turystyka osób niesłyszących - ujęcie geograficzne, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Zajadacz A., 2012b, Badania geograficzne a niepełnosprawność, [in:] Turystyka, moda na sukces, "Warsztaty z Geografii Turyzmu", vol. 2, B. Włodarczyk, J. Kowalczyk-Anioł, M. Makowska-Iskierka (eds.), Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, pp. 181-203.
• Zajadacz A., 2014, Sources of tourist information used by deaf people. Case study: The Polish Deaf Community, Current Issues in Tourism, 17, 5, pp. 434-454.
• Zajadacz A., Śniadek J., 2014, Modele niepełnosprawności jako determinanty przeobrażeń struktury podażowej rynku turystycznego dostępnego dla osób niepełnosprawnych, [in:] Wyzwania społeczno-ekonomiczne współczesnej turystyki, Wyższa Szkoła Turystyki i Ekologii w Suchej Beskidzkiej, pp. 208-230.

Identyfikatory

DOI

10.2478/tour-2014-0016