Próba zastosowania analizy czynnikowej w badaniu zmienności kosztów handlowych

• Autorzy: Aleksandra Witkowska
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Podstawowym narzędziem poznawczym pozwalającym na identyfikację prawidłowości w zakresie kształtowania się zjawisk społeczno-ekonomicznych są metody statystyczne. Metody te są nieodzowne, szczególnie przy ustalaniu przyczynowo-skutkowych uwarunkowań tych zjawisk, co pozwala w konsekwencji określić mechanizm generujący zmienność badanego procesu gospodarczego. Należy je jednak stosować w sposób świadomy, zgodny z ustalonym celem badania. Wymóg ten jest tym bardziej aktualny, że zjawiska społeczno-ekonomiczne jako przedmiot badań ilościowych charakteryzują się swoistą specyfikę, wyznaczającą metody postępowania badawczego. Specyfika ta wynika przede wszystkim z dwóch charakterystycznych cech zjawisk ekonomicznych jakimi są historyczność i złożoność tych zjawisk. Historyczność zjawisk gospodarczych polega na tym, że w miarę ich rozwoju podlegają one nie tylko zmianom ilościowym lecz i jakościowym. Są one po prostu procesami przemień. Chcąc więc poznać jedno ogniwo procesu należy najpierw poznać ogniwo poprzednie. Ponadto zjawiska gospodarcze występują zależnie od miejsca i czasu łącznie z wieloma zazębiającymi się czynnikami, których nie można wyeliminować z kontekstu otoczenia. Stawia to postulat badania zjawisk gospodarczych we wzajemnej zależności i powiązaniu. Okoliczności te powodują, że stosowanie metod statystycznych do analiz przyczynowych w zakresie zagadnień ekonomicznych nie może być mechaniczne, wymaga natomiast ze strony badacza dużej wnikliwości (i inwencji) w wyborze odpowiednich procedur szczegółowych temu celowi służących. W pracy ograniczyliśmy swoje rozważania do problematyki badanie przyczynowo-skutkowych uwarunkowań kosztów działalności przedsiębiorstw handlu detalicznego. Celem tego badania będzie więc określenie stopnia zmienności kosztów względem określonych, ekonomicznie uzasadnionych czynników je determinujących. Nasze zainteresowanie poruszaną problematyką więżę się przede wszystkim z niedorozwojem ilościowych badań w zakresie kształtowania się kosztów handlowych, wskutek czego wszelkie ustalenia i klasyfikacje mają, jak dotychczas, charakter w znacznej mierze intuicyjny, nie poparty pogłębionymi analizami empirycznymi. Ponadto przyczynowy rozwój kosztów w działalności handlowej wykazuje pewną specyfikę wyróżniającą go w sposób zdecydowany od innych elementów działalności handlowej. Chodzi mianowicie o to, że występuje w pewnym sensie sprzężenie zwrotne w zakresie oddziaływanie poszczególnych czynników na koszty. Polega ono najogólniej biorąc na tym, że czynniki oddziaływujące na koszty oddziaływają równocześnie na siebie. Tworzy się więc system, w którym wpływ jednej determinanty na koszty więżą się nierozerwalnie z oddziaływaniem pozostałych. Okoliczności te stwarzają znaczne komplikacje o charakterze metodycznym, wymagają bowiem zastosowania takiej metody badania zmienności kosztów, która by neutralizowała (bądź ograniczała) niekorzystne konsekwencje działania zasygnalizowanego wyżej zjawiska "sprzężenia zwrotnego". Podjęta analiza jest właśnie próbę idącą w tym kierunku. Weryfikacja empiryczna prezentowanej w opracowaniu metody dokonana zostanie w oparciu o autentyczny materiał źródłowy dotyczący kosztów i wyników działalności zbiorowości przedsiębiorstw państwowego handlu detalicznego artykułami spożywczymi działającymi w środowisku miejskim na terenie całego kraju, zawarty w Banku Danych o Kosztach, którym dysponuje Zakład Statystyki i Demografii AE w Poznaniu. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Analiza czynnikowa; Koszty zmienne; Analiza kosztów; Handel

EN

Factor analysis; Variable costs; Cost analysis; Trade

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1984
• Numer: nr 115 Prace Instytutu Cybernetyki Ekonomicznej
• Strony: 111-120

Twórcy

autor

Aleksandra Witkowska

Bibliografia

• Bogacka-Kisiel E., Czynniki kształtujące koszty przedsiębiorstw handlowych. Zeszyty Naukowe WSE Wrocław, Wrocław 1973, z. 67.
• Chojnicki Z., Czyż T., Zmiany struktury regionalnej Polski w świetle przepływów towarowych w latach 1958-1966, PWN, Warszawa 1972.
• Farrar O.E., Glauber R.R., Multicollinearity In Regression Analysis, The Problem Revisited, Review of Economics and Statistics 1967/49.
• Hellwig Z., Zastosowanie przekształcenia ortogonalnego do wyznaczania dopuszczalnych wartości zmiennych objaśniających w modelu ekonometrycznym, Przegląd Statystyczny 1974/3.
• Massy F., Principal Components Regression in Exploratory Statistical Research, Journal of the American Statistical Association 1965/60.
• Peretiatkowicz R., Ekonomika i organizacja przedsiębiorstwa handlowego, PWE, Warszawa 1971.
• Podolec B., Zając K., Ekonometryczne metody ustalania rejonów konsumpcji, PWE, Warszawa 1978.
• Wierzchosławski S., Statystyczne porównanie jako metoda analizy ekonomicznej przedsiębiorstw, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, Poznań 1958, t. XX.
• Wierzchosławski S., Wpływ wielkości miasta na efektywność ekonomiczną sklepów detalicznych, Poznańskie Roczniki Ekonomiczne, Warszawa - Poznań 1975, t. XXVI.
• Zakrzewski Z., Ekonomika handlu wewnętrznego, PWE, Warszawa 1972.
• Zeliaś A., Badanie współliniowości w modelach ekonometrycznych, Przegląd Statystyczny 1977/2.
• Zeliaś A., Teoria prognozy, PWE, Warszawa 1979.