Idea katolickiego modernizmu w filozoficznych poszukiwaniach Mariana Zdziechowskiego

• Autorzy: Justyna Stecko

Warianty tytułu

The Idea of Catholic Modernism in the Marian Zdziechowski's Philosophical Quests

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł ten jest już kolejnym z cyklu tekstów podejmujących problematykę zagadnień etycznych, które pojawiają się w filozofii polskiej. Również po raz kolejny inspiracją jest koncepcja Mariana Zdziechowskiego, tym razem jednak przedstawione zostanie zagadnienie rzadko podejmowane w analizach i opracowaniach - problematyka inspiracji modernizmem katolickim w filozofii wileńskiego myśliciela. Marian Zdziechowski jest rodzajem pomostu między dwoma stuleciami, między romantyzmem i pozytywizmem, między racjonalizmem i idealizmem, między ideami wschodu i zachodu, między logicznym pojmowaniem świata i ujęciem metafizycznym, między pascalowską wiarą i rozumem. W swych rozważaniach jednak podążał indywidualną drogą, nie pasował do żadnych mód filozoficznych, konsekwentnie trwając przy własnych pryncypiach światopoglądowych. Marian Zdziechowski próbował uzasadnić możliwość i konieczność wiary w Boga w obliczu wszechogarniającego zła świata. Podejmując polemikę ze świętym Augustynem i ulegając kolejnym fascynacjom myślicieli, takich jak Schopenhauer, Sołowjow czy Schopenhauer, próbował odnaleźć odpowiedź na - chyba dla myśliciela najważniejsze - pytania dotyczące przyczyn i możliwości przezwyciężenia zła. Budując swój filozoficzny światopogląd w książce Pesymizm, romantyzm i podstawy chrześcijaństwa, Zdziechowski włączał także idee modernizmu katolickiego do swoich intelektualnych poszukiwań. Zadawał podstawowe pytania o modernizm jako wyzwania dla współczesnej wiary oraz o możliwość dialogu z nowymi trendami. Poszukując odpowiedzi na różnych płaszczyznach, także takich, które służyły pogłębionej refleksji religijnej, przyjmował postawę intelektualisty zaangażowanego w myśl chrześcijańską, jednak wolną od uprzedzeń i lęków przed kreatywnym poszukiwaniem. Celem opracowania jest próba przybliżenia idei modernizmu katolickiego w ujęciu Mariana Zdziechowskiego, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki zła i związanego z nią pesymizmu. (abstrakt oryginalny)

EN

This article is another one in the series, which discusses the ethical issues that arise in the Polish philosophy. Once again we are inspired by the concept of Marian Zdziechowski, but this time it is a question rarely undertaken in the analyzes and studies - the issues of being inspired by catholic modernism in the philosophy of Vilnius thinker. Marian Zdziechowski is a kind of a bridge - between two centuries, between romanticism and positivism, rationalism and idealism, between the ideas of East and West, between logical understanding of the world and the metaphysical conceptualization, between the pascal faith and reason. But Zdziechowski followed his own way, did not fit into any philosophical fashions, consistently clinging to his ideological principles. Marian Zdziechowski tried to justify the possibility and necessity of faith in God in the face of overwhelming evil of the world. Taking polemic against St. Augustine and yielding to another fascination with such thinkers as Soloviev and Schopenhauer, he tried to find the answers to questions about the causes and possibilities to overcome evil, which seem to be the most important for the thinker. When constructing his philosophical belief in the book "Pessimism, romanticism and the foundations of Christianity", Zdziechowski also turn on the ideas of catholic modernism in his intellectual pursuits. He asked basic questions about modernism as a challenge for contemporary faith and the possibility of dialogue with the new trends. Searching for answers at various levels, including those that serve in-depth of religious reflection, he took an attitude f an intellectualist involved in Christian thought, however, free from the prejudices and fears of creative exploration. The aim of this paper is an attempt to familiarize the idea of catholic modernism in terms of Marian Zdziechowski, with special focus on the evil and the pessimism associated with it. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Etyka chrześcijańska; Filozofia moralna; Kościół katolicki

EN

Christian ethics; Moral philosophy; Roman Catholic Church

• Czasopismo: Humanities and Social Sciences
• Rocznik: 2014
• Tom: 19 (XIX)
• Numer: nr 21 (3)
• Strony: 223-231

Twórcy

autor

Justyna Stecko

• Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza

Bibliografia

• Jedynak S., Etyka polska w latach 1863-1918, Warszawa 1977.
• Kłoczowski P., Liberalizm kardynała Newmana, "Znak" 1983/8.
• Kołakowski L., Uwaga o modernizmie, "Znak" 2002/7.
• Kracik J., Antymodernistyczna kampania, "Znak" 2002/7, http://www.znak.com.pl/ znak/kracik566.html.
• Krasicki J., Eschatologia i mesjanizm. Studium światopoglądu Mariana Zdziechowskiego, Kraków 1994.
• Padoł R., Filozofia religii polskiego modernizmu, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1982.
• Skoczyński J., Pesymizm filozoficzny Mariana Zdziechowskiego, Kraków 1983.
• Skoczyński J., Sympatyk modernizmu religijnego, "Znak" 1983/8.
• Skoczyński J., Wartość pesymizmu, Kraków 1994.
• Stecko J., Próba współczesnej interpretacji koncepcji diabła jako metafory zła na przykładzie myśli Leszka Kołakowskiego, [w:] Etyka a zło, red. D. Probucka, Kraków 2013.
• Stomma S., Oczyma świadka, [w:] J. Skoczyński, Wartość pesymizmu, Kraków 1994.
• Wesołowska E.N., Działać przed katastrofą, Warszawa 1994.
• Zdziechowski M., Pesymizm, romantyzm a podstawy chrześcijaństwa, t. II, Warszawa 1993.
• Zdziechowski M., Szkice literackie, Warszawa 1900.

Identyfikatory

DOI

10.7862/rz.2014.hss.49