Społeczeństwo obywatelskie jako kategoria analizy przemian po 1989 roku

• Autorzy: Paweł Woroniecki

Warianty tytułu

'Civil Society' as a Category of Analysis of Transformation in Poland after 1989

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wydaje się, że ponowna regulacja - "heglizacja" treści pojęcia "społeczeństwo obywatelskie" jest niezbędne dla uzyskania narzędzia badania zjawisk określonych przez Jadwigę Staniszkis jako kapitalizm "sektora publicznego". Rozwój hybrydowych form własności oraz komercjalizacja funduszy nienależących już do budżetu stanowi podstawę realizacji wielu interesów partykularnych. Regulacja jest zawsze źródłem dysonansu poznawczego. Nawyk łączenia w jedną kategorię (w rozumieniu Davida Osta) wszystkich zjawisk ocenianych pozytywnie z tej tylko racji, że przyczyniały się do delegitymizacji porządku prawno - politycznego w państwie komunistycznym, nie przystaje już do nowych okoliczności, w których funkcjonowanie instytucji niezależnych od państwa oznacza często rozdzielanie korzyści z komercjalizacji funduszy publicznych między nielicznych. Nasilają się głosy za "mocnym" państwem "prawa", w którym realizacja interesu ponadpartykularnego dominuje nad realizacjami świadomości grupowych odpowiadających interesom bieżącym. Te sprzeczne tendencje dają się uchwycić za pomocą Heglowskiej opozycji: grupy bourgeois (społeczeństwo obywatelskie) - klasa myśląca (państwo). Opozycja ta jest "spotęgowanym" obrazem myślowym obecności treści uniwersalnych (np. interesu teoretycznego) w rządzonym przez partykularyzmy społeczeństwie obywatelskim. (fragment tekstu)

EN

The paper presents a suggestion of including an analytical category of the 'civil society' into modes of the phenomenon of 'transformation'. The author applies so called 'complex way' of construing the notion of the 'civil society'. It involves keeping distance from persuasive, political use of the term 'civil society' and application of the Max Weber's procedure of building 'proper' ideal types. Such a procedure has been used in Poland in theoretically reflexive catholic social thought for more than last ten years. This procedure needs quoting norms, values and maxims which have been typical for ways of thinking of people living in a given epoch, and which are negatively or positively valuated by hierarchical teaching. Rationality implicated by these norms is accounted in terms of non-valuating 'pure' characteristics of the phenomenon inquired. The author believes that tendencies named by Jadwiga Staniszkis' 'public sector capitalism' create a distinct sphere of social reality which can be effectively explored cognitively with the category of the 'civil society' in Hegelian meaning of this term. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Społeczeństwo obywatelskie; Socjologia; Poglądy filozoficzne; Katolicka nauka społeczna

EN

Civic society; Sociology; Philosophical thought; Catholic social teaching

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2005
• Tom: 8
• Numer: nr 2
• Strony: 109-117

Twórcy

autor

Paweł Woroniecki

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Bibliografia

• Ch. Taylor, Kiedy mówimy: społeczeństwo obywatelskie, [w:] M. Król, A. Smolar (red.), Europa i społeczeństwo obywatelskie, Znak, Kraków 1994, s. 54.
• D. Ost, Solidarity and the Politics of Anti - politics: Opposition and Reform in Poland since 1968, Temple University Press, Philadelphia 1990, s. 41.
• I. Kant, Pomysły do ujęcia historii powszechnej w aspekcie światowym, [w:] T. Kroński (red.), Kant, Wiedza Powszechna, Warszawa 1966, s. 180.
• S. Nowak, Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 1985, s. 140.
• J. Szacki, Historia myśli socjologicznej, PWN, Warszaw 2002, s. 203.
• J. Staniszkis, Postkomunizm, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2001, s. 90.
• G.W. Hegel, Zasady filozofii prawa, PWN, Warszawa 1969, s. 27.
• I. Krzemiński, Obywatelski ideał w procesie transformacji, [w:] A. Sułek, J. Styk (red.), Pamiętnik IX Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego, UMCS, Lublin 1995, s. 92.
• J. Kondziela, Tendencje i kierunki rozwoju we współczesnej katolickiej nauce społecznej, "Roczniki nauk społecznych", t XIV, z. 1, s. 5-6.
• F. Kampka, Istota i zadania związków zawodowych w świetle dokumentów społecznych Kościoła, KUL, Lublin 1990, s. 51.
• J. Mariański, Kryzys moralny czy transformacja wartości. Studium socjologiczne, KUL, Lublin 2001, s. 45-119.
• M. Weber, Sens wolnej od wartościowań socjologii i ekonomii, [w:] E. Nowakowska-Sołtan (red.), Problemy socjologii wiedzy, PWN, Warszawa 1985, s. 143.
• Jan Paweł II, Laborem exercens, Wrocławska Księgarnia Archidiecezjalna, Wrocław 1992, s. 7.
• Jan Paweł II, Centesimus Annus, Wrocławska Księgarnia Archidiecezjalna, Wrocław 1991, s. 75.
• P. Woroniecki, Gospodarka rynkowa i zasada solidarności, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn 1999, s. 264.
• P. Woroniecki, Solidarność w gospodarce rynkowej. Próba analizy problemu, "Studia Socjologiczne" 2001, nr 4, s. 46.