Jeńcy wojenni zmarli w obozach: kozielskim, starobielskim, ostaszkowskim i griazowieckim w latach 1939-1941

• Autorzy: Maryla Fałdowska

Warianty tytułu

The Prisoners who Died in Kozielsk, Starobielsk, Ostashkov and Griazowiec Camps in the Period from 1939 to 1941

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł jest poświęcony zmarłym jeńcom, którzy po 17 września 1939 r. trafili do niewoli radzieckiej bezpośrednio lub po zaanektowaniu przez ZSSR Litwy i Łotwy latem 1940 r. Obrazuje lokalizację obozów w Kozielsku, Starobielsku, Ostaszkowie i Griazowcu. Ukazuje liczbę umieszczonych tam jeńców wojennych i wielki pośpiech, jaki towarzyszył ich przemieszczaniu między obozami na podstawie decyzji podejmowanych przez najwyższe gremia Związku Radzieckiego, a realizowanych przez władze obozowe. Przedstawienie z jednej strony ogromnej liczby osadzonych jeńców, a z drugiej liczby zmarłych jest dowodem, że - mimo panującej ciasnoty - w obozach nie wybuchła epidemia, mogąca przynieść nie setki, a tysiące ofiar. Imienny wykaz zmarłych w poszczególnych obozach, na tle liczby osadzonych, pozwala zobrazować, jaka była śmiertelność wśród jeńców. Przybliża miejsca pochówku zmarłych lub ich brak.(abstrakt oryginalny)

EN

The article is devoted to the deceased prisoners who, after September 17th, 1939 were imprisoned by Soviets, immediately after USSR annexing Lithuania and Latvia, in the summer of 1940. It presents the location of Kozielsk, Starobielsk, Ostaszków and Griazowiec camps. It shows the number of POWs placed in these camps and the haste that accompanied their transfer between these camps based on decisions taken top-down by the highest authorities of the Soviet Union and carried out by the camp authorities. The list of names of the deceased in individual camps compared with the number of prisoners allows us to depict the mortality of the prisoners. It approximates the places of the burial of the deceased or the lack thereof. Presenting the great number of the prisoners placed in the camps, on the one hand, and the number of the deceased, on the other hand, proves that despite the cramped conditions there was no epidemic outbreak in the camps, which might have caused not hundreds but thousands of casualties.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wojna Światowa II; Zbrodnie wojenne; Badania historyczne

EN

World War II; War crimes; Historical research

• Czasopismo: Doctrina. Studia społeczno-polityczne
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 10
• Strony: 61-83

Twórcy

autor

Maryla Fałdowska

• Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach

Bibliografia

• Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Kolekcja Andersa, Hower Institution (HI) -IV-mikrofilm (mf.)109, HI-IV-mf. 34.
• Archiwum Wschodnie w Warszawie, ZS, sygn. 121, sygn. I/293, sygn. II/2608.
• Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, Kolekcja (Kol.) 12/3, Kol.12/5/3, Kol. 12/15a, Kol. 12/5/4, Kol. 12/5F, Kol. 13/3.
• Konwencja dotycząca praw i zwyczajów wojny lądowej, (DzU RP 1927, nr 21, poz. 161.).
• Adamska J., Katyń, Miednoje 1940-2000, [w:] Zbrodnia katyńska. Próba bilansu, Warszawa 2001 ("Zeszyty Katyńskie" nr 13).
• Bator F., Pamiętnik, Część I: 28 sierpnia 1939-29 kwietnia 1940, [w:] Losy policjantów polskich po 1 września 1939. Studia i materiały, pod red. Majera P. Majera i A. Misiuka, Szczytno 1996.
• Cieślik I., Kozielsk czy Pustelnia Optyńska, "Więź" 1995, nr 5.
• Czapski J., Wspomnienia starobielskie, Rzym 1944.
• Derecki M., Chłopiec z obozu w Kozielsku, "Wojskowy Przegląd Historyczny", 1992, nr 1.
• Dokumenty katyńskie, oprac. M. Tarczyński, "Wojskowy Przegląd Historyczny", 1990, nr 3-4.
• Fałdowska M., Obóz polskich jeńców wojennych w Kozielsku (wrzesień 1939 - maj 1940), Siedlce 2013.
• Fałdowska M., Ponojska "odyseja" polskich jeńców na Wschodzie, [w:] Wojskowość - Bezpieczeństwo - Wychowanie. Księga Jubileuszowa Profesora Lecha Wyszczelskiego w 70. rocznicę Urodzin, t. 2, red. nauk. M. Wiśniewska, Siedlce 2012.
• Gajowniczek Z., Tucholski J., Polscy jeńcy zmarli w Ostaszkowie i Starobielsku, "Wojskowy Przegląd Historyczny", 1992, cz. 2.
• Gruner-Żarnoch E., Starobielsk w oczach ocalałych jeńców, Warszawa 2008.
• Indeks Represjonowanych, t. IX, Jeńcy zmarli i zaginieni. Alfabetyczne wykazy 457 jeńców wojennych z 1939 roku - Polaków i obywateli polskich - zmarłych w obozach jenieckich NKWD w latach 1939 - 41 oraz 1328 zaginionych w czasie ewakuacji obozu lwowskiego latem 1941, Warszawa 1999.
• Indeks represjonowanych, t. V. Jeńcy w Griazowcu i Suzdalu. Alfabetyczne wykazy 3640 jeńców wojennych z 1939 r. - Polaków i przedwojennych obywateli polskich innych narodowości - przetrzymywanych w sowieckich obozach w Griazowcu i Suzdalu, wprowadzenie S. Jaczyński, Warszawa 1998.
• Jaczyński S., Jeniecki obóz oficerski w Kozielsku, [w:] Obozy jenieckie NKWD IX 1939- -VIII 1941, red. nauk. S. Jaczyński, Warszawa 1995.
• Jaczyński S., Ocaleni od zagłady. Losy oficerów polskich ocalałych z masakry katyńskiej, Warszawa 2012.
• Jaczyński S., Z internowania w niewolę. Polscy oficerowie przejęci przez NKWD z obozów na Litwie i Łotwie (czerwiec 1940 - lipiec 1941), "Przegląd Historyczno-Wojskowy", 2007, nr 4.
• Jaczyński S., Zagłada oficerów Wojska Polskiego na Wschodzie: wrzesień 1939-maj 1940, Warszawa 2006.
• Jēkabsons Ē., Internowanie żołnierzy polskich na Łotwie 1939-1940, [w:] Internowanie żołnierzy w latach II wojny światowej, red. nauk. T. Dubicki, T. Panecki, Tar-nowskie Góry 2004.
• Katyń. Dokumenty zbrodni, t. 1, Jeńcy niewypowiedzianej wojny, sierpień 1939-marzec 1940, Warszawa 1995.
• Katyń. Dokumenty zbrodni, t. 2, Zagłada, marzec-czerwiec 1940, Warszawa 1998.
• Katyń. Dokumenty zbrodni, t. 3, Losy ocalałych, lipiec 1940-marzec 1943, Warszawa 2001.
• Katyń. Relacje, wspomnienia, publicystyka, wstęp i oprac. A.L. Szcześniak, Warszawa 1989.
• Lebiediewa N., Katyń: zbrodnia przeciwko ludzkości, wstęp A. Ajnenkiel, Warszawa 1997.
• Miednoje. Księga cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego, t. 2, Warszawa 2006.
• Młynarski B., W niewoli sowieckiej, Londyn 1974.
• Odziemczyk J., Śladami ludobójstwa. Katyń, Charków, Twer - powiat Sokołów Podlaski 1940-2011, Sokołów Podlaski 2011.
• Ostaszków-Kalinin-Miednoje, oprac. Z. J. Peszkowski, S. Z. Zdrojewski, Łódź-Warszawa-Orchard Lake 1999.
• Peszkowski Z., Wspomnienia jeńca z Kozielska, Wrocław 1989.
• Peszkowski Z.J., Zdrojewski S.Z., Kozielsk - Kosogory - Katyń, Łódź-Orchard Lake 1999.
• Rutkowski J., Wspomnienia byłego jeńca wojennego 1939-1940, "Łambinowicki Rocznik Muzealny" 1996, t. 19.
• Siemienas J., Byłem jeńcem Ostaszkowa, "WPH" 1991, nr 1.
• Słowa tęsknoty: zachowane listy jeńców Kozielska, Ostaszkowa i Starobielska, oprac. E. Gruner-Żarnoch, M. D. Wołągiewicz, Szczecin 1996.
• Swianiewicz S., W cieniu Katynia, Warszawa 1990.
• Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów, z przedmową W. Andersa, Londyn 1982.
• Żaroń P., Obozy jeńców polskich w ZSRR w latach 1939-1941, Warszawa 1994.