Spór o prawo naturalne - koncepcja personalistyczna i biologistyczna

• Autorzy: Beata Petrecka , Urszula Pietrzyk , Justyna Stecko

Warianty tytułu

Dispute about Natural Law - Personalistic and Biologistic Concept

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule podejmuje się problematykę prawa naturalnego, na tle sporu, jaki wywołała publikacja encykliki Humanae vitae Pawła VI. Zaprezentowano dwie koncepcje prawa naturalnego: personalistyczną (neotomistyczną), na której opiera się encyklika, oraz jedną z jej kontrpropozycji sformułowanej przez filozofującego biologa Wolfganga Wicklera. Pierwsza odwołuje się do koncepcji człowieka jako bytu osobowego, w którym natura jest "zintegrowana w osobie", bytu istniejącego w ciągłym rozwoju, poprzez istotowe ukierunkowanie na dobro osobowe jako ostateczny cel i motyw działania. Prawo naturalne interpretuje jako odbicie w rozumnej naturze człowieka odwiecznego (niezmiennego) porządku, rozumną inklinację ludzkiej natury do dobra współmiernego dla osobowego bytowania. Druga - tworzona przez Wicklera z pozycji krytyki wobec koncepcji "tradycyjnej" - uznaje fizyczno-duchową jedność ludzkiej natury, jednak fundamentalną dla osobowego życia sferę moralności opiera w istotnej mierze na gruncie biologicznych inklinacji, które stanowią jednocześnie swego rodzaju kryterium dobra moralnego. Rezultatem takiego rozumienia człowieka jest koncepcja prawa naturalnego o zmiennej treści (odpowiednio do ewoluującej natury biologicznej człowieka) oraz pewnego rodzaju biologizm etyczny (ugruntowanie prawa moralnego w prawie natury rozumianej biologicznie). Problem prawa naturalnego, w sposób bardziej lub mniej uwyraźniony, jest wciąż obecny, zwłaszcza w społecznych i politycznych debatach dotyczących stanowienia prawa, przy czym stałym jednym z ich stałych punktów odniesienia jest jego "tradycyjna" koncepcja. W tym kontekście zadaniem artykułu jest jej przypomnienie, a jednocześnie przedstawienie jednej z kontrpropozycji, wpisującej się we współczesną argumentację za "nowoczesnym" rozumieniem prawa naturalnego. (abstrakt oryginalny)

EN

The article takes up the issue of natural law, against the background of the dispute caused by the publication of the encyclical Humanae Vitae by Pope Paul VI. Two concepts of natural law were presented: the personalistic (neo-thomistic), upon which the encyclical is based, and one of its counterproposal formulated by the philosophizing biologist Wolfgang Wickler. The first refers to the concept of man as a personal being, in which nature is "integrated in the person", the being that exists in continuous development by the substantial focus on personal well-being as the ultimate goal and motive. Natural law is interpreted as a reflection of the spiritual nature of man's eternal (unchanging) order, rational inclination of human nature into a good commensurate for personal existence. The second conceptcreated by Wickler from the position of the criticism to the "traditional" concept - recognizes the physical and the spiritual unity of human nature, but the realm of morality, which is fundamental in personal life, and is based largely on the basis of biological inclinations, which are a kind of criterion of moral good. The result of such human understanding is the concept of the natural law of variable content (according to the evolving biological nature of human) and some kind of ethical biologism (strengthening the moral law in the law of nature understood biologically). The problem of natural law, in a more or less visible form, is still present, especially in social and political debates about law, and one of the repeated point is the "traditional" concept. In this context, the objective of this article is to present one of its counter form which is in favor of the contemporary arguments for the "modern" understanding of natural law. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo naturalne; Filozofia człowieka; Etyka; Doktryny prawne

EN

Natural law; Human philosophy; Ethics; Legal doctrines

• Czasopismo: Humanities and Social Sciences
• Rocznik: 2014
• Tom: 19 (XIX)
• Numer: nr 21 (4)
• Strony: 163-172

Twórcy

autor

Beata Petrecka

• Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno Ekonomiczna im. ks. B. Markiewicza w Jarosławiu

autor

Urszula Pietrzyk

• Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno Ekonomiczna im. ks. B. Markiewicza w Jarosławiu

autor

Justyna Stecko

• Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza

Bibliografia

• Krąpiec M., Człowiek i prawo naturalne, Lublin 1975 oraz Lublin 2009.
• Krąpiec M., O tomistyczną koncepcję prawa naturalnego, [w:] W nurcie zagadnień posoborowych, red. B. Bejze, t. 2, Warszawa 1995.
• Ślipko T., Zarys etyki ogólnej, Kraków 1974.
• Św. Tomasz, Summa theologica, I-II, q. 91.
• Wickler W., Czy jesteśmy grzesznikami? Prawa naturalne małżeństwa, Warszawa 1974.
• Wickler W., Ethologie Und Ethik - Normenfindung oder Normenkritik?, [w:] Naturgesetz und christliche Ethik. Zur wissenschaftlichen Disskusion nach Humanae vitae, Munchen 1970.
• Wojtyła K., Elementarz etyczny, Lublin 1999.
• Wojtyła K., Osoba i czyn, Kraków 1985.
• Wojtyła K., Osoba ludzka a prawo naturalne, "Roczniki Filozoficzne" XVIII/2 (1970).
• Zięba M., Jestem z Wami: kompendium twórczości i nauczania Karola Wojtyły - Jana Pawła II, Kraków 2010.

Identyfikatory

DOI

10.7862/rz.2014.hss.64