Wybrane problemy jakości rządzenia w Polsce w ujęciu instytucjonalnym

• Autorzy: Gabriela Przesławska
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

I. Perspektywa instytucjonalna włącza do analizy procesów gospodarczych czynniki instytucjonalne, takie jak prawa własności i struktury rządzenia (governance structures). II. W odniesieniu do roli państwa w gospodarce nowa ekonomia instytucjonalna (NEI) używa określenia governance oznaczającego "jakość rządzenia". III. W 2005 r. Bank Światowy opublikował wyniki badań D. Kaufmanna, A. Kraaya i M. Mastruzziego prezentujące dane dotyczące sześciu wymiarów jakości rządzenia (uzyskane od tysięcy respondentów - szefów firm na całym świecie) w 209 krajach w 1. 1996-2004. IV. Prezentowane wskaźniki odnoszą się do następujących wymiarów jakości rządzenia: 1. Demokratycznej kontroli (Voice and Accountability) - wskaźnik dotyczy różnych aspektów procesów politycznych; 2. Stabilności politycznej (Political Stability) - indeks mierzy percepcję prawdopodobieństwa destabilizacji władzy; 3. Efektywności państwa (Government Effectiveness) - wskaźnik obejmuje ocenę jakości świadczenia usług publicznych, jakość biurokracji i.t.p.; 4. Jakości regulacji (Regulatory Quality) - wskaźnik dotyczy oceny polityki nieprzyjaznej rynkowi (kontroli cen, niewłaściwego nadzoru bankowego, nadmiernej regulacji ograniczającej wymianę handlową czy rozwój biznesu; 5. Rządów prawa (Rule of Law) - wskaźnik ocenia efektywność i przewidywalność działań wymiaru sprawiedliwości, jego zdolność do egzekwowania umów i ochrony praw własności; 6. Kontroli korupcji (Control of Corruption) - wskaźnik mierzy percepcję korupcji rozumianą jako wykorzystywanie władzy publicznej do prywatnych celów i zawłaszczanie państwa przez grupy interesu. V. Na tle porównywanych krajów największy spadek jakości rządzenia odnotowano w Polsce. Pogorszenie dotyczy większości wskaźników, tj. stabilności politycznej, efektywności państwa, rządów prawa, jakości regulacji i kontroli korupcji. Poprawiła się jedynie demokratyczna kontrola. VI. Przyczyny obniżenia wartości "governance" to czynniki natury politycznej (upartyjnienie państwa, co skutkuje zawłaszczaniem państwa przez grupy interesu), administracyjnej (niska sprawność aparatu administracyjnego i powszechność korupcji) oraz społecznej (brak zaufania obywateli do polityki, co rodzi niechęć do współdziałania w kwestiach publicznych). VII. Z badań teoretycznych i empirycznych Banku Światowego i EBOiR-u nad jakością rządzenia wynikają następujące wnioski: - tworzeniu dobrych instytucji i ograniczeniu korupcji służy otwartość gospodarki (liberalizacja handlu), - kraje o wysokim stopniu zaawansowania reform (liberalizacja, prywatyzacja) cechuje wyższa jakość rządzenia, - różnice między państwami pod względem jakości rządzenia wynikają ze stopnia "zawładnięcia" (capture) państwa przez silne partykularne grupy interesów. VIII. Sposobem na ograniczenie nadmiernej władzy państwowej (poza dyscyplinującym mechanizmem konkurencji), jak również neutralizowania wpływu grup interesu na politykę gospodarczą jest: konstytucyjny podział władzy i wzajemna kontrola (checks and balances), kontrola sprawowana przez opinię publiczną, niezależne media oraz kontrola zewnętrzna międzynarodowych organizacji (MFW, Unii Europejskiej). (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Ekonomia instytucjonalna; Zarządzanie publiczne; Instytucje państwa; Efektywność; Regulacje prawne

EN

Institutional economics; Public governance; State institutions; Effectiveness; Legal regulations

• Czasopismo: Polityka Gospodarcza
• Rocznik: 2009
• Numer: nr 17-18
• Strony: 171-184

Twórcy

autor

Gabriela Przesławska

• Uniwersytet Wrocławski

Bibliografia

• Godłów-Legiędź J., Transformacja ustrojowa z perspektywy nowej ekonomii instytucjonalnej, Ekonomista 2005, nr 2.
• Godłów-Legiędź J., recenzja pracy: North D.C., Understanding the Process of Economic Change, Princeton University Press, Princeton-Oxford 2005, (w:) Ekonomista 2006, nr 3.
• Hardt Ł., Instytucje a koszty transakcyjne w nowej ekonomii instytucjonalnej. Gospodarka Narodowa 2005, nr 1-2.
• Hockuba Z. Państwo a proces transformacji gospodarki. Aspekty instytucjonalne. Ekonomista 1995, nr 3.
• Lopez-Claros A., The Global Competitiveness Report 2006-2007, www.forum.org
• Kalinowski M., Ekonomiczne przesłanki lobbingu w świetle teorii public choice, Gospodarka Narodowa 2005, nr 7-8.
• Kaufmann D" Kraay A., Mastruzzi M., Governance IV, New Data, New Chalenges, The World Bank, May 2005, www.worldbank.org.
• Meandry instytucjonalizacji. Dostosowanie Polski do Unii Europejskiej. EU - monitoring VI, pod red. M. Marody i J. Wilkina, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej, Fundacja im. Friedricha Eberta, Kraków 2002.
• Meon P.-G., Weill L., Does better governance foster efficiency ? An, aggregate frontier analysis, Economic of Governance 2005, 6.
• North D.C., Prologue ( w:) The Frontiers of the New Institutional Economics 1997.
• North D.C., The New International Economic and Development, Working Paper 1993.
• North D.C., A Neoclassical Theory of the State (w:) Structure and Change in Economic History, New York 1981.
• Płowiec U., Niektóre problemy rozwoju Polski w warunkach członkostwa w Unii Europejskiej, Ekonomista 2004, nr 1.
• Raczyński M., Monopol i nierówności, Gospodarka Narodowa 2003, nr 1-3.
• Williamson O.E., The Institutions of Governance, "American Economic Review 1998", 88(2)75-79, przedruk polski (w:) Gospodarka Narodowa 1999 nr 3 pt. Instytucje kierujące.
• Wojtyna A., Nowe kierunki badań nad ekonomiczną rolą państwa, Ekonomista 2001, nr 1.
• Wojtyna A., Nowe kierunki badań nad rolą instytucji we wzroście i transformacji, Gospodarka Narodowa 2002, nr 10.
• World Development Report: Building Institutions for Markets, Oxford University Press: Oxford 2002.
• Ząbkowicz A., Instytucje i wzrost gospodarki w Chile, Neołiberalizm i sztuka kompromisu, Warszawa, PWN 2001.
• Ząbkowicz A., Współczesna ekonomia instytucjonalna wobec głównego nurtu ekonomii, Ekonomista 2003, nr 6.