Zależności pomiędzy doświadczanym poziomem bezpieczeństwa a aktywnością obywatelską z uwzględnieniem modyfikującej roli płci

• Autorzy: Ryszard Klamut

Warianty tytułu

Security Experience and Civic Activity in the Context of Sex

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Bezpieczeństwo jest jedną z podstawowych kategorii pozwalających człowiekowi na prawidłowe funkcjonowanie. Może być rozumiane obiektywnie oraz subiektywnie. Prezentowany artykuł odnosi się do subiektywnego, psychologicznego aspektu doświadczania bezpieczeństwa i zakłada, że doświadczanie bezpieczeństwa ma związek z ogólnie rozumianą aktywnością człowieka, a więc także ze specyficznym rodzajem działań - nastawionym na rzecz zadbania o interes społeczny. Artykuł wskazuje na podstawowe zależności między dwiema zmiennymi - doświadczaniem bezpieczeństwem a aktywnością obywatelską i stawia pytania o specyfikę związku, uwzględniając także zróżnicowanie dotyczące płci. Obie zmienne traktowane są jako złożone zjawiska. Doświadczenie bezpieczeństwa składa się z aspektu emocjonalnego (poczucie bezpieczeństwa) oraz poznawczego (refleksja nad bezpieczeństwem). Aktywność obywatelska zaś opisana jest przez cztery rodzaje działań: społecznikostwo, partycypacja społeczna, indywidualna aktywność polityczna oraz partycypacja polityczna. Model ten opiera się na dwóch kryteriach: obszar zaangażowania oraz sposób odniesienia do innych ludzi. Badania empiryczne przeprowadzono na grupie 314 osób z zastosowaniem autorskich narzędzi Skali Doświadczanego Bezpieczeństwa (SDB) oraz Kwestionariusza Aktywności Obywatelskiej (KAO). Uzyskane wyniki wskazują, że zakładana zależność istnieje, choć nie jest wysoka, i dotyczy właściwie aktywności realizowanej indywidualnie (działania wspólnotowe nie wiążą się z kontekstem doświadczania bezpieczeństwa). Płeć stanowi czynnik różnicujący badaną podstawową zależność w taki sposób, że dla mężczyzn w wyjaśnianiu aktywności obywatelskiej większe znaczenie odgrywa refleksja nad bezpieczeństwem, dla kobiet zaś istotne jest poczucie bezpieczeństwa oraz refleksja nad nim. (abstrakt oryginalny)

EN

Security is one of the main categories that allows the proper functioning of a man. It can be understood objectively and subjectively. In the paper we refer to the subjective, psychological aspect of security and assume that the experience of security influences human activity, in general, and thus also influences a specific action - oriented to public interest. This paper discusses the fundamental relationship between two variables - experience of security and civic activity and poses a question about the nature of this relationship, also taking into account sex differences. Both variables are treated as complex phenomena. Security experience consists of the emotional aspect (sense of security) and cognitive one (reflection on security). Whereas, an active citizenship is characterized by four types of activities: social commitment, social participation, individual political activity and political participation. This model is based on two criteria: field of involvement and attitude of an individual towards a group. The study has been conducted on a group of 314 people using two measures: the Experienced Security Scale and the Civic Activity Questionnaire. The results indicate that the assumed relationship does exist (although is not strong) and actually relates to the activity being performed individually (not in community). Sex differences are an important factor modifying basic relationship in such way that in men reflection on security plays more important role as a predictor of civic activity, while in women both aspects of security are important: sense of security and reflection on it. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Bezpieczeństwo; Społeczeństwo obywatelskie; Psychologia społeczna; Zachowania obywatelskie w organizacji

EN

Security; Civic society; Social psychology; Organizational Citizenship Behavior (OCB)

• Czasopismo: Humanities and Social Sciences
• Rocznik: 2014
• Tom: 19 (XIX)
• Numer: nr 21 (4)
• Strony: 67-81

Twórcy

autor

Ryszard Klamut

• Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza

Bibliografia

• Aronson E., Wilson T., Akert E., Psychologia społeczna- serce i umysł, Zysk i Ska, Poznań 2007.
• Bańka A., Społeczna psychologia środowiskowa, Scholar, Warszawa 2002.
• Bar-Tal D., Israel-Palestinian conflict: A cognitive analysis, "International Journal of Intercultural Relations" 1990/14.
• Bar-Tal D., Contents and origins of the Israelis' beliefs about security, "International Journal of Group Tensions" 1991/21.
• Bar-Tal D., Jacobson D., A Psychological Perspective on Security, "Applied Psychology: An International Review" 47/1 (1998).
• Bar-Tal D., Magal T., Halperin E., The paradox of security views in Israel. A social-psychological explanation, [w:] Existential threats and civil-security relations, red. O. Barak, G. Sheffer, Lexington Books, Lanham 2009.
• Brzozowski P., Uniwersalność struktury wartości: Koncepcja Shaloma H. Schwartza, "Roczniki Psychologiczne" 2002/5.
• Cieciuch J., Nadzieja jako moderator związku poczucia koherencji z preferencjami wartości, "Fides et ratio" 2010/2.
• Czapiński J., Indywidualna jakość i styl życia. Diagnoza Społeczna 2013 Warunki i Jakość Życia Polaków - Raport, "Contemporary Economics" [Special issue] 2013/7.
• Caprara G.V., Schwartz S., Capanna C., Vecchione M., Barbaranelli C., Personality and politics: Values, traits, and political choice, "Political Psychology" 2006/27.
• Epstein S., Cognitive-Experiential Self-Theory, [w:] Handbook of Personality: Theory and Research, red. L. Pervin, Guilford Press, New York 1990.
• Grzelak J., Czy stajemy się lepsi? O nieoczekiwanym uspołecznieniu Polaków, [w:] Jak Polacy przegrywają? Jak Polacy wygrywają?, red. M. Drogosz, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005.
• Grzelak J., Zinserling I., Aktywność społeczna a wartości i orientacje społeczne, "Studia Psychologiczne" 41/3 (2003).
• Jacobson D., Bar-Tal D., Structure of Security Beliefs among Israeli Students, "Political Psychology" 16/3 (1995).
• Klamut R., Bezpieczeństwo jako pojęcie psychologiczne, "Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej: Ekonomia i Nauki Humanistyczne" 19/4 (2012).
• Klamut R., Aktywność obywatelska jako rodzaj aktywności społecznej - perspektywa psychologiczna, "Studia Socjologiczne" 208/1 (2013).
• Klamut R., Kwestionariusz Aktywności Obywatelskiej - narzędzie do badania różnych rodzajów aktywności obywatelskiej, "Psychologia Społeczna" (2015, w druku).
• Korzeniowski L., Zarządzanie bezpieczeństwem. Rynek, ryzyko, zagrożenie, ochrona, [w:] Zarządzanie bezpieczeństwem, red. P. Tyrała, PSB, Kraków 2000.
• Korzeniowski L., Potrzeby i wartości a poczucie bezpieczeństwa menedżerów, "Acta Universitatis Wratislaviensis. Socjologia" 2006.
• Krzemiński I., Społeczeństwo obywatelskie i symbole wspólnoty, [w:] Jak Polacy przegrywają? Jak Polacy wygrywają?, red. M. Drogosz, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005.
• Lewicka M., Kup Pan książkę... Mechanizmy aktywności obywatelskiej Polaków, "Studia Psychologiczne" 42/4 (2004).
• Lewicka M., Dwuścieżkowy model aktywności społecznej: kapitał społeczny czy kulturowy?, [w:] Różne oblicza altruizmu, red. D. Rutkowska, A. Szuster, Scholar, Warszawa 2008.
• Maruszewski T., Psychologia poznania, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2001.
• Maslow A., Motywacja i osobowość, PAX, Warszawa 1990.
• Nęcka E., Orzechowski J., Szymura B., Psychologia poznawcza, PWN, Warszawa 2006.
• Nyćkowiak J., Political Activity: Is Trust in Democratic Institutions Really a Relevant Determinant?, "International Journal of Sociology" 39/1 (2009).
• Omoto A. M., Snyder M., Hackett J. D., Personality and Motivational Antecedents of Activism and Civic Engagement, "Journal of Personality" 78/6 (2010).
• Pomykała M., Bezpieczeństwo - w poszukiwaniu definicji, "Zeszyty Naukowe Politechniki Rzeszowskiej: Zarządzanie i Marketing" 2010/17.
• Radkiewicz P., Skarżyńska K., Dobro bliskich czy ogółu? Dobroć i uniwersalizm jako determinanty aktywności obywatelskiej w Polsce i innych krajach Europy, "Studia Psychologiczne" 44/3 (2006).
• Schwartz S.H., A Proposal for Measuring Value Orientations across Nations. Chapter 7 in the Questionnaire Development Package of the European Social Survey, 2003, www.Europeansocialsurvey.org.
• Skarżyńska K., Człowiek a polityka. Zarys psychologii politycznej, Scholar, Warszawa 2005.
• Sułek A., Stan społeczeństwa obywatelskiego. Doświadczenie, działania dla społeczności i kompetencje obywatelskie. Diagnoza Społeczna 2013 Warunki i Jakość Życia Polaków - Raport, "Contemporary Economics" [Special issue] 2013/7.
• Wojciszke B., Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej, Scholar, Warszawa 2009.
• Zalewska A.M., Krzywosz-Rynkiewicz B., Psychologiczne portrety młodych Polaków. Rozwojowe i podmiotowe uwarunkowania aktywności obywatelskiej młodzieży, Wydawnictwo SWPS, Warszawa 2011.

Identyfikatory

DOI

10.7862/rz.2014.hss.57