Zmiany powierzchni jezior Pojezierza Dobrzyńskiego w świetle materiałów kartograficznych

• Autorzy: Adam Piasecki

Warianty tytułu

Changes in Lake Surface Areas in the Dobrzyń Lake District in the Ligth of Cartographic Materials

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Przedstawiono wyniki analizy zmian powierzchni i liczebności wszystkich jezior Pojezierza Dobrzyńskiego w ciągu ostatnich 110 lat. W analizie wykorzystano materiały kartograficzne pochodzące z trzech okresów: 1900 - 1915, 1980 - 1985 oraz 2009, dzięki czemu możliwe było wychwycenie zmian powierzchni jezior i określenie ich tendencji. Otrzymane wyniki wskazują na zmniejszanie się powierzchni badanych jezior w analizowanym okresie. Największe zmiany zaszły w przypadku jezior najmniejszych, o powierzchni poniżej 5 ha. Zwrócono uwagę na nierównomierne zmniejszanie się jezior w poszczególnych obszarach pojezierza. Największe spadki powierzchni wystąpiły w południowej, północno-wschodniej, a zwłaszcza południowo-wschodniej jego części. Zmiany powierzchni poszczególnych jezior zawierały się w przedziale od kilku do kilkudziesięciu procent (w przypadku zaniku jeziora było to sto procent). Najczęstszą konsekwencją omawianych zmian był wzrost długości linii brzegowej jezior, wskutek powstania półwyspów i zatok. W kilku przypadkach zaobserwowano także wyłonienie się niewielkich wysp. Wskazana w opracowaniu tendencja zmniejszania się jezior pozostaje w zgodzie z wynikami uzyskanymi przez innych autorów w innych częściach Polski. (abstrakt oryginalny)

EN

This paper presents the results of the analysis of changes in the surface area and number of lakes in the Dobrzyń Lake District over the past 110 years. In the analysis cartographic materials from three periods were used: 1900 - 1915, 1980 - 1985 and 2009, making it possible to capture changes in the surface area of lakes and determine their trend. The results indicate a decrease in the surface area of the studied lakes in the mentioned period of time. The biggest changes occurred in the case of the smallest lakes of surface area less than 5 hectares. It was found out that the decrease in lake surface area in specific parts of the Lake District was uneven. The largest decrease occurred in the southern, north-eastern and particularly south-eastern parts of it. Changes in the surface area of individual lakes ranged from a few to several tens of percent (in the case of lake disappearance it was one hundred percent). The most common consequence of these changes was an increase in the lakeshore length due to the creation of peninsulas and bays. In several cases, the emergence of small islands was also observed. The trend of lake surface area decreasing indicated in the paper is consistent with the results obtained by other authors in other parts of Poland. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Zbiorniki wodne; Geografia; Środowisko przyrodnicze

EN

Water container; Geography; Natural environment

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2013
• Numer: z. 132
• Strony: 39-57

Twórcy

autor

Adam Piasecki

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• Broda J. 2006a, Gospodarka leśna na okupowanych terenach Polski w okresie wojny [w:] A. Szujecki (red.), Z dziejów Lasów Państwowych i leśnictwa polskiego : 1924 - 2004. T. 2, Lata wojny i okupacji, Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa, 87 - 134.
• Broda J. 2006b, Leśne dziedzictwo po okresie zaborów i powojenne uwarunkowania [w:] A. Szujecki (red.), Z dziejów Lasów Państwowych i leśnictwa polskiego : 1924 - 2004. T. 1, Okres międzywojenny, Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa, 27 - 60.
• Celmer T., 1956, Monografia hydrograficzna dorzecza Mieni, maszynopis, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Choiński A., 1991, Katalog jezior Polski. Cz. II : Pojezierze Mazurskie, Uniwersytet A dama Mickiewicza, Poznań.
• Choiński A., 1997, Zmiany ilości i powierzchni jezior w dorzeczu Parsęty od schyłku XIX wieku [w:] A. Choiński (red.), Wpływ antropopresji na jeziora, Wyd. Homini, Poznań - Bydgoszcz, 18 - 22.
• Choiński A. 2006, Katalog jezior Polski, Uniwersytet Adama Mickiewicza, Poznań.
• Churska A., 1958, Wybrane zagadnienia hydrograficzne na arkuszu Czernikowo, Dokumentacja Geograficzna, 6, Warszawa, 153 - 161.
• Dziewulski E., 1880, Jeziora Rypińskie i Firlejowskie, Pamiętnik Fizjograficzny, 1, Warszawa.
• Kalinowska K., 1961, Zanikanie jezior polodowcowych w Polsce, Przegląd Geograficzny, 33(3), 511 - 518.
• Kaniecki A., 1997, Wpływ XIX wiecznych melioracji na zmiany poziomu wód [w:] A. Choiński (red.), Wpływ antropopresji na jeziora, Wyd. Homini, Poznań - Bydgoszcz, 67 - 71.
• Katalog jezior Polski, 1954, PAN, Instytut Geografii, Dokumentacja Geograficzna, V, Warszawa.
• Kopczyński K., 1958, Batymetria i fizyczne właściwości wód Jezior Skępskich, Studia Scientarum Torunensis, Sectio C, III, 4 - 7.
• Kwiatkowska E., 1963, Osadnictwo wiejskie Ziemi Dobrzyńskiej w świetle planów z XVIII i XIX wieku i jego przemiany pod wpływem uwłaszczenia i parcelacji, Studia Societais Scientarum Torunensis, Vol. IV, Nr 3, Sectio C, Toruń.
• Marszelewski W., 1996, Charakterystyka morfometryczna i warunki termiczne jezior na Pojezierzu Dobrzyńskim w okresie stagnacji letniej, AUNC, Geografia XXVIII, Toruń, 89 - 105.
• Marszelewski W., 2001, Jeziora Pojezierza Dobrzyńskiego, Wyd. UMK, Toruń.
• Marszelewski W., Adamczyk A., 2004, Changes in the area of the mazurian lakes in the light of the cartographic materials at scale 1:25 000, Limnological Review, 4, 167 - 176.
• Nechay W., 1932, Studia nad genezą jezior dobrzyńskich, Przegląd Geograficzny, 12, 124 - 177.
• Ptak M., 2010, Zmiany powierzchni jezior na tle zmian lesistości w środkowym i dolnym dorzeczu Warty od końca XIX wieku [w:] T. Ciupa, R. Suligowski (red.), Woda w badaniach geograficznych, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego, Instytut Geografii, Kielce, 151 - 159.
• Sakowicz S., 1953, Próba obliczenia powierzchni jezior w Polsce i ich charakterystyka rybacka, Przegląd Geograficzny, XXIII, 147 - 156.
• http : / / www.geoportal.gov.pl / (dostęp: sierpień 2012).

Identyfikatory

DOI

10.4467/20833113PG.13.003.1093