Kształtowanie demokracji w Polsce : między europeizacją a wpływem kultury politycznej

• Autorzy: Tomasz Grzegorz Grosse

Warianty tytułu

Polish Membership in the European Union Balance - between Europeanization and the Influence of Political Culture

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest analiza wybranych cech polskiej kultury politycznej oraz wpływu procesów europeizacji na kształtowanie demokracji. Kultura polityczna istniejąca w Polsce nie jest wyłącznie produktem ostatnich lat, a więc nie kształtuje się dopiero od momentu wprowadzenia instytucji demokratycznych po roku 1989. W znacznie większym stopniu, niż to powszechnie się zakłada, jest pozostałością wcześniejszych doświadczeń historycznych. W niniejszym artykule zamierzam przedstawić wzajemne oddziaływanie między lokalną kulturą polityczną (i tradycją administracyjną) a wpływem europeizacji, przez co bilans polskiego członkostwa w Unii Europejskiej musi być traktowany mniej entuzjastycznie niż się powszechnie sądzi. W szczególności zamierzam przedstawić przykłady dotyczące trzech obszarów: (1) kształtowania wizji strategicznych działań; (2) kłopotów implementacyjnych w zakresie polityki europejskiej, (3) trudności podjęcia współdziałania sieciowego w UE. W tych obszarach pozytywny wpływ europeizacji jest blokowany przez zjawiska kulturowe związane z doświadczeniem braku suwerennej państwowości i traktowania państwa jako dobra wspólnego Polaków. Ponadto europeizacja wzmacniała określone poglądy i ugrupowania polityczne, co przyczyniło się do kształtowania polskiej sceny politycznej. (abstrakt oryginalny)

EN

The article is aimed at analyzing some selected features of Polish political culture and the impact of Europeanization processes on the development of democracy. Polish political culture is not exclusively a product of recent years, thus it has not been developed since the introduction of democratic institutions after 1989. It is an outcome of the former historical experiences to a greater extent than it is commonly assumed. In the present article, I am going to present mutual influence of local political culture (and administrative tradition) and Europeanization due to which the Polish membership in the European Union balance must be treated in a less enthusiastic way than it is commonly believed. I am especially going to present examples referring to three areas: 1) the development of a vision of strategic actions; 2) implementation difficulties within the European policy; 3) difficulties in undertaking network co-operation in the European Union. In those areas, the positive influence of Europeanization is blocked by cultural phenomena connected with the experience of a lack of a sovereign state and the treatment of a state as a common good of all the Poles. Moreover, Europeanization strengthened particular ideas and political organizations which contributed to the development of the Polish political arena. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kultura polityczna; Demokracja; Polska w UE; Europeizacja

EN

Culture of politics; Democracy; Poland in EU; Europeanisation

• Czasopismo: Myśl Ekonomiczna i Polityczna
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 1 (28)
• Strony: 93-128

Twórcy

autor

Tomasz Grzegorz Grosse

• Instytut Studiów Politycznych PAN w Warszawie

Bibliografia

• Ackerman B., The Future of Liberal Revolution, New Haven: Yale University Press 1992.
• Aronoff M.J., Political Culture, [w:] International Encyclopedia of the Social and Behavioral Sciences, (red.) N.J. Smelser, P.B. Baltes, Oxford: Elsevier 2002.
• Almond G.A., Verba S., The Civic Culture, MA: Little, Brown and Company, Boston 1965.
• Bailey D.J., Governance or the crisis of governmentality? Applying critical state theory at the European level, "Journal of European Public Policy" 2006, Vol. 13, nr 1.
• Börzel T.A., Europeanization: How the European Union Interacts with its Member States, [w:] The Member States of the European Union, (red.) S. Bulmer, Ch. Lequesne, Oxford University Press, Oxford - New York 2005.
• Börzel T.A., Risse T., Europeanization: The Domestic Impact of EU Politics, [w:] Handbook of European Union Politics, (red.) K.E. J0rgensen, M.A. Pollack, B.J. Rosamond, Sage, London 2007.
• Börzel T.A., Sedelmeier U., The EU Dimension in European Politics, [w:] Developments in European Politics, (red.) P.M. Heywood, E. Jones, M. Rhodes, U. Sedelmeier, Palgrave Macmillan, Houndmills, Basingstoke, New York 2006.
• Br0dsgaard K.E., State capacity in East Asia - Japan, Taiwan, China, and Vietnam, Oxford University Press, Oxford - New York 2000.
• Cowles M.G., Caporaso J.A., Risse T. (red.), Transforming Europe: Europeanization and Domestic Change, Cornell University Press, Ithaca, NY 2001.
• Duvold K., Jurkynas M., Europeanization without Party Involvement: The Case of Lithuania, [w:] The European Union and Party Politics in Central and Eastern Europe, (red.) P. Lewis, Z. Mansfeldova, Basingstoke: Palgrave MacMillan 2006.
• Eberlein B., Kerwer D., New Governance in the European Union: A Theoretical Perspective, "Journal of Common Market Studies" 2004, Vol. 42, nr 1.
• Fałkowski M., Grosse T.G., Napiątek O., Dialog społeczny i obywatelski w Polsce 2002-2005, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007.
• Featherstone K., Radaelli C.M. (red.), The Politics of Europeanization, Oxford University Press, Oxford - New York 2003.
• Fukuyama F., Budowanie państwa. Władza i ład międzynarodowy w XXI wieku, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2005.
• Goetz K.H., Meyer- Sahling J-H., The Europeanisation of national political systems: Parliaments and executives, "Living Reviews in European Governance" 2008, Vol. 3, nr 2.
• Grosse T.G., Służba cywilna w Polsce u progu XXI wieku, "Studia Polityczne" 2001, Vol. 12.
• Grosse T.G. (red.), Polska wobec nowej polityki spójności Unii Europejskiej, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2004.
• Grosse T.G., Pierwsze miesiące członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Szanse zwiększenia korzyści w odniesieniu do wybranych polityk gospodarczych [w:] Ocena pierwszych miesięcy członkostwa Polski w UE - fakty i mity, Instytut Studiów Strategicznych, Kraków 2005.
• Grosse T.G., New Modes of Governance in New European Union Member States. A report on social dialogue in selected European Union countries, NewGov, Project no. CIT1-CT-2004-506392, ref. No. 17/D08, 2006, http:// www.connex- network.org/eurogov.
• Grosse T.G., Czy polska prezydencja może być sukcesem?, "Polski Przegląd Dyplomatyczny" 2007, nr 4 (38).
• Grosse T.G., Od czego zależy jakość dialogu społecznego? Koncepcja modelu państwa administracyjnego i państwa sieciowego na przykładzie instytucji dialogu społecznego, "Civitas" 2007, nr 10.
• Grosse T.G., Czy Polska potrzebuje Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego?, "Studia Regionalne i Lokalne" 2007, nr 4 (30).
• Grosse T.G., Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego i kontrakty wojewódzkie: czy są jeszcze potrzebne?, "Samorząd Terytorialny" 2007, nr 12.
• Grosse T.G., Save Public Assets. Monitoring Corruption Threats in the Distribution of Structural Funds, The Case of Integrated Regional Operational Programme in Poland, Institute of Public Affairs, Warsaw 2007.
• Grosse T.G., Koncepcja state capacity i jej odniesienie do współczesnej praktyki politycznej, "Studia Polityczne" 2007, nr 20.
• Grosse T.G., Legitymizacja demokratyczna czy technokratyczna dla Unii Europejskiej?, "Nowa Europa" 2008, nr 1 (6).
• Grosse T.G., Europa na rozdrożu, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2008.
• Grosse T.G., Europeizacja a lokalne uwarunkowania administracyjne, "Zarządzanie Publiczne" 2008, nr 1 (3).
• Grosse T.G., Deficyt demokratyczny w UE i metody jego przezwyciężania, [w:] Deficyt demokracji w Unii Europejskiej a europejskie grupy interesów, (red.) U. Kurczewska, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.
• Grosse T.G., Hybrydowy ustrój Unii Europejskiej: dwie logiki zmian w projekcie traktatu konstytucyjnego, "Analizy Natolińskie" 2008, nr 3 (26).
• Grosse T.G., Nowe metody zarządzania, [w:] Administracja publiczna. Wyzwania w dobie integracji europejskiej, (red.) J. Czaputowicz, PWN, Warszawa 2008.
• Grosse T.G., Polska Prezydencja w Unii Europejskiej, "Międzynarodowy Przegląd Polityczny" 2008, nr 23.
• Grosse T.G., Europeizacja administracji: Nowe metody zarządzania w trzech nowych państwach członkowskich, [w:] Nowe Metody Zarządzania, (red.) L. Kolarska-Bobińska, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2009.
• Grosse T.G., Europeizacja, [w:] Modernizacja Polski. Struktury, agencje, instytucje, (red.) W. Morawski, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010.
• Grosse T.G., Wpływ kultury politycznej na kształtowanie polityki europejskiej w Polsce, "Międzynarodowy Przegląd Polityczny" 2010, nr 1 (25).
• Haughton T., Malova D., Emerging Patterns of EU Membership: Drawing Lessons from Slovakia's First Two Years as a Member State, "Politics" 2007, Vol. 27, nr 2.
• Hausner J., Zarządzanie publiczne, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2008.
• Hellman J., Kaufmann D., Confronting the Challenge of State Capture in Transition Economies, Finance & Development, International Monetary Fund, September 2001, Vol. 38, nr 3.
• Hellman J.S., Jones G., Kaufmann D., "Seize the State, Seize the Day". State capture, Corruption, and Influence in Transition, Policy Research Working Paper, 2444 Synthesis, World Bank Institute 2000.
• Ihnatowicz I., Mączak A., Zientara B., Żarnowski J., Społeczeństwo polskie od X do XX wieku, Książka i Wiedza, Warszawa 1988.
• Kamiński A.Z., Kamiński B., Korupcja rządów. Państwa postkomunistyczne wobec globalizacji, ISP PAN, Trio, Warszawa 2004.
• Kamiński A., Stracony moment konstytucyjny w pokomunistycznej Polsce: skutki dla jakości rządzenia dwadzieścia lat później, [w:] Modernizacja Polski. Struktury, agencje, instytucje, (red.) W. Morawski, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010.
• Kooiman J., Findings, Speculations and Recommendations, [w:] Modern Governance. New Government-Society Interactions, Sage Publications, (red.) J. Kooiman, London 1993.
• Koszel B., Francja i Niemcy w procesie integracji Polski ze Wspólnotami Europejskimi/Unią Europejską, Instytut Zachodni, Poznań 2003.
• Kurczewska U. (red.), Deficyt demokracji w Unii Europejskiej a europejskie grupy interesów, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.
• Lijphard A., Electoral Systems and Party Systems: A Study of Twenty Seven Democracies, 1945-1990, Oxford University Press, Oxford - New York 1994.
• Linz J.J., Stepan A., Problems of Democratic Transition and Consolidation. Southern Europe, South America, and Post- Communist Europe, The Johns Hopkins University Press, Baltimore - London 1996.
• Mahoney Ch., The Power of Institutions, State and Interest Group Activity in the European Union, "European Union Politics" 2004, Vol. 5, nr 4.
• Mair P., The Europeanization dimension (Review), "Journal of European Public Policy" 2004, nr 11 (2).
• Majone G., Everson M., Institutional reform: independent agencies, oversight, coordination and procedural control, [w:] Governance in the European Union, (red.) O. De Schutter, N. Lebessis, J. Paterson, Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities 2001.
• Majone G., Nonmajoritarian Institutions and the Limits of democratic Governance: A Political Transaction-Cost Approach, "Journal of Institutional and Theoretical Economics" 2001, Vol. 157, nr 1.
• Majone G., Two logics of delegation: agency and fiduciary relations in EU governance, "European Union Politics" 2001, Vol. 2, nr 1.
• Mann M., The Sources of Social Power. The Rise of Classes and Nation States 1760-1914, Cambridge University Press, Cambridge 1993.
• Markiewicz W., Kultura polityczna jako przedmiot badań naukowych, "Kultura i Społeczeństwo" 1976, nr 4.
• Moravcsik A., Vachudova M.A., National Interests, State Power, and EU Enlargement, "East European Politics and Societies" 2003, nr 17(1).
• Olsen J.P., The many faces of Europeanization, "Journal of Common Market Studies" 2002, nr 40 (5).
• Orenstein M.A., Out-liberalizing the EU: pension privatization In Central and Eastern Europe, Journal of European Public Policy 2008, Vol. 15, nr 6.
• Orenstein M.A., Bloom S., Lindstrom N. (red.), Transnational Actors in Central and East European Transitions, Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
• Osiatyński W., Kilka uwag na temat trybu uchwalania Konstytucji III Rzeczpospolitej, [w:] Tryby uchwalania polskich konstytucji, (red.) M. Wyrzykowski, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 1998.
• Ost D., Defeat of Solidarity, Cornell University Press, Ithaca, NY 2005.
• Parsons C., Puzzling out the EU role in national politics, "Journal of European Public Policy" 2007, Vol. 14, nr 7.
• Peterson J., Policy Networks, [w:] European Integration Theory, (red.) A. Wiener and T. Diez, Oxford University Press, Oxford - New York 2003.
• Pierson P., Politics in Time. History, Institutions, and Social Analysis, Princeton, Oxford: Princeton University Press 2004.
• Putnam R.D., Leonardi R., Nanetti R.Y., Making Democracy Work, Princeton, Oxford: Princeton University Press 1993.
• Radaelli C.M., The Europeanization of Public Policy, [w:] The Politics of Europeanization, (red.) K. Featherstone, C.M. Radaelli, Oxford University Press, Oxford - New York 2003.
• Radaelli C., Policy Transfer in the European Union, "Governance" 2000, Vol. 13, nr 1.
• Rhodes R.A.W., Understanding Governance, Buckingham: Open University Press 1997.
• Ripsman N.M., False Dichotomies: Why Economics Is High Politics, [w:] Guns and Butter. The Political Economy of International Security, (red.) P. Dom-browski, Lynne Rienner Publishers, Boulder - London 2005.
• Scharpf F.W., Problem-Solving Effectiveness and Democratic Accountability in the EU, "MPIfG Working Paper" 2003, nr 1.
• Schimmelfennig F., Scholtz H., EU Democracy Promotion in the European Neighborhood, "European Union Politics" 2008, Vol. 9, nr 2.
• Schmidt V.A., Democracy in Europe. The EU and National Polities, Oxford University Press, Oxford - New York 2006.
• Sedelmeier U., Europeanisation in new member and candidate states, Living Reviews in European Governance, lreg-2006-3, 2006, http://european governance.livingreviews.org/Articles/index.html.
• Staniszkis J., Postkomunizm, Wydawnictwo Słowo/Obraz/Terytoria, Gdańsk 2001.
• Stoian C., The Benefits and Limitations of European Union Membership as a Security Mechanism, "Journal of European Integration" 2007, Vol. 29, nr 2.
• Sztompka P., Socjologia, Wydawnictwo Znak, Kraków 2002.
• Tazbir J., Kultura szlachecka w Polsce, Poznańskie Wydawnictwo, Poznań 2002.
• Thatcher M., Delegation to Independent Regulatory Agencies: Pressures, Functions and Contextual Mediation, "West European Politics" 2002, Vol. 25, nr 1.
• Thatcher M., Stone Sweet A., Theory and Practice of Delegation to Non-Majoritarian Institutions, "West European Politics" 2002, Vol. 25, nr 1.
• Wilson R.W., The Many Voices of Political Culture: Assessing Different Approaches, "World Politics" 2000, Vol. 52, nr 1 (January).
• Winczorek P., Dobre państwo - spojrzenie prawnika, [w:] Dobre państwo, (red.) W. Kierzuń, J. Kubin, Wyd. Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego, Warszawa 2004.
• Wnuk-Lipiński E., Die Burgergesellschaft und die politische Kultur im neuen Polen, [w:] Das neue Polen in Europa, (red.) F. Merli, G. Wagner, StudienVerlag, Innsbruck - Wien - Bozen 2006.
• Zakrzewska J., Spór o konstytucję, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1993.
• Ziltener P., The economic effects of the European Single Market Project: projections, simulations - and the reality, "Review of International Political Economy" 2004, Vol. 11, nr 5.