Zaufanie i nieufność Polaków wobec instytucji publicznych. Przyczyny, skutki oraz środki zaradcze

• Autorzy: Konrad Maj

Warianty tytułu

Trust and Distrust of Poles Towards Public Institutions. Causes, Effects and Countermeasures

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zaufanie stanowi jedną z głównych składowych kapitału społecznego. Państwo, w którym ludzie sobie ufają działa sprawniej, gdyż koszty szeregu transakcji są niższe, zbędna jest nadmierna kontrola, mniej jest przypadków oszukiwania czy kradzieży a ludzie są skłonni do pomocy i współpracy. Niestety w Polsce zaufanie jest nadal towarem deficytowym. Możliwe przyczyny nieufności w stosunku do instytucji publicznych mają charakter kulturowy, społeczny i psychologiczny. Umacnianie się tego stanu rzeczy ma postać błędnego koła - nieufność powoduje tendencyjny odbiór społeczny, ludzie z kolei chętnie podtrzymują w komunikacji stereotypowe informacje, prowadzi to do szeregu negatywnych reakcji, na nich szczególnie skupiają się media wzmacniając zły wizerunek wielu instytucji. Przywracanie zaufania to proces, który wymaga badań i szkoleń, edukacji, zmiany filozofii działania oraz współpracy. (abstrakt oryginalny)

EN

Trust constitutes one of the main components of social capital. The country in which people trust each other functions more efficiently as transaction costs are lower, the excessive control is unnecessary, there is a smaller number of frauds and robberies, and people are more willing to help and cooperate. Unfortunately, in Poland trust is still a deficit. The possible reasons for distrust towards public institutions are of cultural, social and psychological character. The strengthening of such attitudes is a vicious circle -distrust causes tendentious social perception and people are more likely to distribute stereotypical information during communication process, which leads to a number of negative reactions which mass media mainly draw attention to, and this results in the strengthening of bad image of many institutions. Restoring trust is a process that requires researches and trainings, education, change of philosophy of action, as well as cooperation. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Zaufanie społeczne; Kapitał społeczny; Stereotypy; Instytucje publiczne

EN

Social trust; Social capital; Stereotypes; Public institutions

• Czasopismo: Edukacja Ekonomistów i Menedżerów : problemy, innowacje, projekty
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 1 (19)
• Strony: 25-46

Twórcy

autor

Konrad Maj

• Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej w Warszawie

Bibliografia

• Ajzen I., Fishbein M., Understanding attitudes and predicting social behavior, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, NJ 1980.
• Brauer M., Judd C.M., Jacquelin V., The communication of social stereotypes: The effects of group discussion and information distribution on stereotypic appraisals, "Journal of Personality and Social Psychology" 2001, Vol. 81.
• Brehm J., Rahn W.M., Individual-Level Evidence for the Causes and Consequences of Social Capital, "American Journal of Political Science" 1997, Vol. 4.
• CBOS, Raport z badania "Zaufanie społeczne", Pozyskano ze strony: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2010/K_029_10. PDF, Warszawa 2010.
• CBOS, Raport z badania "Oceny instytucji publicznych". Pozyskano ze strony: http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2009/K_042_09. PDF, Warszawa 2009. Coleman J.C., Social capital in the creation of human capital, "American Journal of Sociology" 1988, Vol. 94.
• Czapiński J., Panek, T. (red.), Diagnoza społeczna 2005, Vizja Press & IT, Warszawa 2006.
• Doliński D., O tym, co pozytywnego może wyniknąć z narzekania, w: Jak Polacy przegrywają, jak Polacy wygrywają, red. M. Drogosz, GWP, Sopot 2005.
• Edelman Polska, Edelman Trust Barometer 2001, pozyskano ze strony: http:// www.edelman.pl/trust/, Warszawa 2011
• European Social Survey, ESS Round 4. 2008. Pozyskano ze strony: http://ess.nsd. uib.no/ess/round4/
• Fukuyama F., Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu, PWN, Warszawa 1997.
• Goldberg J., Markoczy L., Zahn G.L., Symmetry and the Illusion of Control as Bases for Cooperative Behavior, "Rationality and Society" 2005, Vol. 17.
• Grzelak, J. Czy stajemy się lepsi? O nieoczekiwanym uspołecznieniu Polaków, w: Jak Polacy przegrywają, jak Polacy wygrywają, red. M. Drogosz, GWP, Sopot 2005.
• Greitemeyer T., Schultz-Hardt T., S., Preference-Consistent Evaluation of Information in Hidden Profile Paradigm: beyond group-level explanations for the dominance of shared information in group decisions, "Journal of Personality and Social Psychology" 2003, Vol. 84.
• Griffin R.W., Podstawy zarządzania organizacjami, PWN, Warszawa 2001.
• Grondona M., Kulturowa typologia rozwoju gospodarczego, w: Kultura ma znaczenie, red. S. Harrisom Zysk i S-ka, Poznań 2003.
• Growiec K., Związek między sieciami społecznymi a zaufaniem społecznym - mechanizm wzajemnego wzmacniania? "Psychologia Społeczna" 2009, Vol. 4 (nr 1-2).
• Inglehart R., Kultura a demokracja, w: Kultura ma znaczenie, red. S. Harrisom, Zysk i S-ka, Poznań 2003.
• Inglehart R., Modernization and Post-modernization. Cultural, Economic, and Political Change in 43 Societies. Princeton University Press, Princeton, New Jersey 1997.
• Inglehart R., Baker W., Modernization, Cultural Change and the Persistent of Traditional Values, "American Sociological Review" 2000, Vol. 65.
• Jasińska-Kania, K. Skarżyńska, Zaufanie do ludzi i instytucji w Polsce: uwarunkowania psychologiczne i społeczno-polityczne, w: Wartości, polityka, społeczeństwo, red. M. Zahorska, E. Nasalska, Scholar, Warszawa 2009.
• Kabzińska I., Trauma kulturovQa. Doświadczanie zmian systemowych w postsoc- jalistycznej Polsce, w: Antropologiczne badania zmiany kulturowej. Społeczno- -kulturowe aspekty transformacji systemowej w Polsce, red. K. Górny, M. Marczyk, Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2009.
• Kowalski R.M., Complaints and complaining: functions, antecedents, and consequences, "Psychological Bulletin" 1996, Vol. 119.
• Maj K., Resler-Mąj A., A. Twój sukces jest moim sukcesem, "Psychologia w szkole" 2008, Vol. 17.
• Maj K., Kooperacja w zespole decyzyjnym a Efekt Wspólnej Wiedzy. Nieopublikowana praca doktorska. Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej w Warszawie, Warszawa 2009.
• Marody M., Psychologiczne nastawienia w zmieniającej się rzeczywistości, w: Oswajanie rzeczywistości. Między realnym socjalizmem a realną demokracją, ISS UW, Warszawa 1996.
• Minkina P., Falujące zaufanie, "Bank" 2010, nr 6.
• Putnam R.D., Bowling Alone: America's Declining Social Capital, "Journal of Democracy" 1995, Vol. 6.
• Ratajczak Z., Zaufanie interpersonalne, w: Człowiek jako podmiot życia społecznego, red. X. Gliszczyńska, Ossolineum, Wrocław 1983.
• Rotter J.B., Interpersonal trust, trustworthiness, and. gullibility, "American Psychologist" 1980, Vol. 1.
• Skarżyńska K., Radkiewicz, P., Zakres zaufania do ludzi a przekonania o świecie i doświadczenia społeczne. Dwa typy zaufania i ich rola w kapitale społecznym, "Kolokwia Psychologiczne" 2007, 16.
• Skarżyńska K., Czy jesteśmy prorozwojowi? Wartości i przekonania Polaków a dobrobyt i demokratyzacja kraju, w: Jak Polacy przegrywają, jak Polacy wygrywają, red. M. Drogosz, GWP, Gdańsk 2005.
• Skarżyńska TC., Zaufanie, więzi społeczne i poczucie skuteczności a życie w demokracji, "Kolokwia Psychologiczne" 2002, Vol. 10.
• Stewart D.D., Stereotypes, negativity bias, and the discussion of unshared information in decision-making groups, "Small Group Research" 1998, Vol. 29.
• Sztompka P., Zaufanie. Fundament społeczeństwa, Znak, Kraków 2007.
• Stiles W.B., "I have to talk to somebody": A fever model of disclosure, In: Selfdisclosure: Theory, research, and therapy, eds. V.J. Derlega, J.H. Berg, Plenum Press, New York 1987.
• Wasilewski J., Bralczyk J." Wizerunek sądów i sędziów. Opinie, przyczyny, perspektywy, w: Media i sądy pro bono et mało, red. B. Godlewska-Michalak, Materiały z konferencji KRS 13.06.2008. Warszawa 2008.
• Wojciszke B., Człowiek wśród ludzi, Scholar, Warszawa 2002.
• Wojciszke B., Baryła W., Kultura narzekania, czyli o psychicznych pułapkach ekspresji niezadowołenia, w: Jak Połacy przegrywają, jak Polacy wygrywają, red. M. Drogosz, GWP, Sopot 2005.