Porządki chaosu : chaos jako pojęcie i zjawisko empiryczne w Warszawie po 1989 r.

• Autorzy: Joanna Kusiak

Warianty tytułu

The Orders of Chaos : "Chaos" in Post-socialist Warsaw as a Concept and as an Empirical Phenomenon

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Na tle przemian Warszawy po 1989 r. autorka analizuje pojęcie chaosu, odtwarzając to, co Hegel nazywa "pracą pojęcia", a zarazem wpisując to pojęcie w teoretyczne ramy odniesienia. Tekst proponuje swoistą typologię miejskiego chaosu, wskazując na konteksty, w jakich to określenie było używane w debacie publicznej dotyczącej miasta przez ostatnich dwadzieścia lat. W ramach tak wydzielonych obszarów autorka stara się ustalić, jakie zjawiska i zależności władzy skrywały się za tym, co nazywano "chaosem". Stawia tezę, że z empirycznego punktu widzenia miejski chaos nigdy nie jest czystą przygodnością. Jest raczej konglomeratem wielu mniejszych porządków, pomiędzy którymi panują nieprzejrzyste i niestabilne zależności władzy, sprawiające wrażenie arbitralności. Analogicznie do heglowskiej "chytrości rozumu", autorka proponuje poję-cie "chytrości chaosu". Kluczem do jego zrozumienia jest różnica pomiędzy słowem "chaos", tak jak jest ono używane w debacie publicznej, a samym chaosem jako sytuacją strukturalną, opartą na zależnościach siły pomiędzy wieloma mniejszymi porządkami. (abstrakt oryginalny)

EN

The paper describes the "chaotic" transformation of Warsaw after 1989, and aims to analyze what Hegel calls "the work of the concept" of (urban) "chaos", and to embed it in a theoretical framework. The author proposes a typology of urban chaos. The text analyzes the use of the term "chaos" in Poland and singles out particular contexts in Warsaw's public discourse during the years of post-socialist transformation. Within these contexts, the author reconstructs the distinct social phenomena and power relations hidden beneath the superficial impression of chaos. Empirically, urban chaos is never mere randomness but rather a conglomerate of multiple pockets of order regulated by non-transparent power relations that only appear to be arbitrary. Using Hegelian language, one can argue that chaos is cunning. The key to understanding this cunning is the difference between "chaos" as a term used in public discourse and chaos as a structural condition of power relations between distinct pockets of order. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Teoria chaosu; Miasto

EN

Chaos theory; City

• Czasopismo: Studia Regionalne i Lokalne
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 1
• Strony: 28-50

Twórcy

autor

Joanna Kusiak

• Uniwersytet Warszawski; Technische Universität Darmstadt

Bibliografia

• "Burmistrz: Śródmieście nie może być tanie i przaśne", 2011, Gazeta Wyborcza, Warszawa, 22.12.
• Collier S., 2011, Post-Soviet Social: Neoliberalism, Social Modernity, Biopolitics, Princeton: Princeton University Press.
• Comaroff J., Comaroff J.L., 2011, Theory from the South. Or, How Euro-America is Evolving Toward Africa, Boulder/CO: Paradigm Publishers.
• Crowley D., 2003, Warsaw, London: Reaktion Books.
• Davis M., 2004, "The urbanization of empire: Megacities and the laws of chaos", Social Text, t. 22, nr 4, s. 9-15.
• Elster J., Offe C., Preuss U.K., 1998, Institutional Design in Post-Communist Societies: Rebuilding the Ship at Sea, Cambridge: Cambridge University Press.
• Gandy M., 2005, "Learning from Lagos", New Left Review, nr 33, s. 37-52.
• Harvey D., 2008. "The Right to the City", New Left Review, nr 53, s. 23-40.
• Harvey D., 2012, Rebel Cities: From the Right to the City to the Urban Revolution, New York: Verso.
• Hegel G.W.F., 1958, Wykłady z filozofii dziejów (tłum. A. Landman), Warszawa: PWN.
• Holloway J., 2002, Change the World without Taking the Power: The Meaning of Revolution Today, London: Pluto Press.
• Hou J., 2010, Insurgent Public Space: Guerilla Urbanism and the Remaking of Contemporary Cities. London-New York: Routledge.
• Iveson K., 2012, "Cities within the city: Do-it-yourself urbanism and the right to the city", manuskrypt zaprezentowany w The Center for Place, Culture and Politics na The City University of New York, 2.03.
• Kerez C., 2012, "Przeżyłem w Polsce wspaniałą przygodę", wywiad z C. Kerez, Gazeta Stołeczna, 10.05.
• Klein N., 2002, The Shock Doctrine. The Rise of Disaster Capitalism, New York: Metropolitan Books.
• Koolhaas R., 2002, "Junkspace", October, nr 100, s. 175-190.
• Lefebvre H., 1996, Writing on Cities, Oxford-Cambridge/MA: Blackwell.
• Lefebvre H., 2003 [1970], The Urban Revolution, Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Maciejewska B., 2012, "Ustąpmy trochę ze swojej wolności", Gazeta Wyborcza, Wrocław, 23.04.
• Marcuse P., 1996, "Privatization and its discontents: Property rights in land and housing in the transition in Eastern Europe", w: G. Andrusz i in. (red.), Cities after Socialism: Urban and Regional Change and Conflict in Post-Socialist Societes, Oxford-Cambridge/MA: Blackwell, s. 119-191.
• Mbembe A., Roitman J., 2003, "Figures of the subject in a time of crisis", w: O. Enwezor i in. (red.), Under Siege, Four African Cities: Freetown, Johannesburg, Kinshasa, Lagos, Ostfildern: Hatje Cantz, s. 99-126.
• Mitchell D., 2003, The Right to the City: Social Justice and the Fight for Public Space, New York: Guildford Press.
• Nazpary J., 2002. Post-Soviet chaos. Violence and Dispossession in Kazakhstan, London: Pluto Press.
• Pawlik W., 1992, "Intimate commerce", w: J.R. Wedel (red.), The Unplanned Society: Poland during and after Communism. New York: Columbia University Press, s. 78-94.
• Povinelli E.A., 2002. The Cunning of Recognition. Indigenous Alterities and the Making of Australian Multiculturalism, Durham-London: Duke University Press.
• Rose D., 1984. "Rethinking gentrification: Beyond the uneven development of Marxist urban theory", Environment and Planning D: Society and Space, nr 2, s. 47-74.
• Rotbard S., 2009, "The parachute architecture. A talk at the Museum of Modern Art in Warsaw", 09 October, http://www.artmuseum.pl/wideo.phpid=WarsawUnderConstructionTalksTheParachuteArchitectureSharonRotbard&l=0 (dostęp: 25.06.2012).
• Roy A., 2009, "The 21st-century metropolis: New geographies of theory", Regional Studies, t. 43, nr 6, s. 819-830.
• Sayer A., 1982, "Explanation in economic geography: Abstraction versus generalization", Progress in Human Geography, nr 6, s. 68-88.
• Simone A.M., 2004, "People as infrastructure: Intersecting fragments in Johannesburg", Public Culture, t. 16, nr 3, s. 407-429.
• Simone A.M., 2006, "Pirate towns: Reworking social and symbolic infrastructures in Johannesburg and Douala", Urban Studies, t. 43, nr 2, s. 357-370.
• Smith N., 1996, The New Urban Frontier: Gentrification and the Revanchist City, London-New York: Routledge.
• Smith N., 2008, "Cities after neoliberalism?" Paper presented on a seminar After Neoliberalism: Cities and Systemic Chaos at the Modern Art Museum of Barcelona in November 2008. http://neil-smith.net/wp-content/uploads/2011/06/Neil.Smith_.AfterNeoliberalism.pdf (dostęp: 25.06.2012).
• Stanilov K. (red.), 2007, The Post-Socialist City. Urban Form and Space Transformations in Central and Eastern Europe after Socialism, Dordrecht: Springer.
• Staniszkis J., 1991, "Political capitalism in Poland", East European Politics and Societies, t. 5, nr 1, s. 127-141.
• Stark D., 1996, "Recombinant property in East European capitalism", The American Journal of Sociology, t. 101, nr 4, s. 993-1027.
• Szczygieł M. (red.) 2011, 20 lat nowej Polski w reportażach według Mariusza Szczygła, Wołowiec: Czarne.
• Verdery K., 1999, "Fuzzy property. Rights, power, and identity in Transylvania's decollectivization", w: M. Burawoy, K. Verdery (red.), Uncertain Transition. Ethnographies of Change in the Postsocialist Word. Lanham: Rowman & Littlefield, s. 53-81.
• Wedel J.R. (red.) 1992, The Unplanned Society: Poland during and after Communism, New York: Columbia University Press.
• Wyganowski S., 2006, "Samorząd Warszawy w latach 1990-2005. Próba oceny", Rocznik Warszawski 2006, s. 373-382.
• Wyka K., 1992, "The excluded economy", w: J.R. Wedel (red.), The Unplanned Society: Poland During and After Communism, New York: Columbia University Press, s. 23-62.
• ZSP (Związek Syndykalistów Polskich), 2011, Housing activist found dead in Warsaw. http://zspwawa.blogspot.com/2011/03/housing-activist-found-dead-in-warsaw.html (dostęp: 25.06.2012).
• Piskorski P., 2011, "Wywiad z Pawłem Piskorskim, prezydentem Warszawy w latach 1999-2002", przeprowadzony w jego biurze przez J. Kusiak, dn. 06.07.2011.
• Wyganowski S., 2011, "Wywiad ze Stanisławem Wyganowskim, prezydentem Warszawy w latach 1990-1994", przeprowadzony w jego domu przez J. Kusiak, dn. 08.07.2011.
• Lagos / Koolhaas (2003), scenariusz i reżyseria B. van der Haak.