"Państwo, którego nikt nie chciał" : tożsamość austriacka w okresie międzywojennym

• Autorzy: Paweł Kaźmierczak

Warianty tytułu

"The State that Nobody Wanted" : Austrian Identity in the Interwar Period

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł poświęcony jest problematyce kształtowania się poczucia odrębnej narodowości austriackiej po rozpadzie monarchii austrowęgierskiej w roku 1918. Kryterium wyodrębnienia republiki austriackiej była przynależność ludności do narodowości niemieckiej. Przeważające początkowo dążenie do przyłączenia do Niemiec uniemożliwiał Traktat z Saint-Germain z 1919 roku. Stopniowo zyskiwała jednak na sile "idea austriacka", propagowana głównie przez obóz katolicki i monarchistyczny. Po 1933 roku dążenie do Anschlussu zostało zmonopolizowane przez austriackich narodowych socjalistów, przeciwstawiali mu się zaś przedstawiciele chrześcijańskiego państwa korporacyjnego. Brak widocznego oporu przeciw przyłączeniu Austrii do hitlerowskiej III Rzeszy w 1938 dowodzi, że patriotyzm austriacki nie zapuścił wystarczająco głębokich korzeni w całym społeczeństwie. Dopiero klęska Hitlera w II wojnie światowej sprawiła, że Austriacy zaczęli postrzegać swoją tożsamość narodową w opozycji do Niemców. (abstrakt oryginalny)

EN

The subject of the article is the formation of the sense of separate Austrian nationality in the aftermath of the breakdown of the Austro-Hungarian Empire in 1918. The new republic was created to encompass people of German nationality. The idea of the Anschluss, although predominant in the early phase of the republic, was ruled out by the Treaty of Saint-Germain of 1919. Gradually, the "Austrian idea", propagated mainly by the Catholic and monarchist camp, gathered momentum. After 1933 the Anschluss tendency was monopolized by the Austrian National Socialists, and opposed by the representatives of the Christian corporative state. The lack of visible resistance to the annexation of Austria by Hitler's Third Reich in 1938 proved that Austrian patriotism had not struck deep enough roots in the entire society. It was only after the defeat of Hitler in World War II that the Austrians began to perceive their national identity in opposition to the Germans. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia polityczna; Narodowość; Tożsamość narodowa

EN

Political history; Nationality; National identity

• Czasopismo: Horyzonty Polityki
• Rocznik: 2010
• Tom: 1
• Numer: nr 1 Polityczna natura człowieka
• Strony: 221-235

Twórcy

autor

Paweł Kaźmierczak

Bibliografia

• E. Zollner, Der Österreichbegriff. Formen und Wandlungen in der Geschichte, R. Oldenbourg Verlag, München 1988, s. 9.
• F. Heer, Der Kampf um Österreichs Identität, Böh- lau, Wien, 1996, s. 10, 17, 86n, 92, 182
• G. Bischof, Introduction, [w:] Austrian Historical Memory and National Identity, red. G. Bischof, A. Pelinka, Transactions Publishers, New Brunswick, London 1997, s. 1.
• F. Mathis, 1000 Years of Austria and Austrian Identity: Founding Myths, [w:] Austrian Historical Memory and National Identity, red. G. Bischof, A. Pelinka, Transactions Publishers, New Brunswick, London 1997, s. 20-21.
• E. Hoor, Österreich 1918-1938. Staat ohne Nation. Republik ohne Republikaner, Österreichischer Bundesverlag, Wien 1966, s. 10-11.
• G. Stourzh, Erschütterung und Konsolidierung des Österreichsbewusstseins vom Zusammenbruch der Monarchie zur Zweiten Republik, [w:] R.G. Plaschka, G. Stourzh, J. P. Niederkorn, Was heißt Österreich? Inhalt und Umfang des Österreichsbegriffs vom 10. Jahrhundert bis heute, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 1995, s. 289.
• О. Bauer, Die österreichische Revolution (1923), Neuauflage, Wien 1965, s. 115.
• D. von Hildebrand, Österreichs grosse deutsche Stunde, "Reichspost" 1933, nr 231,20 sierpnia
• D. von Hildebrand, Memoiren und Aufsätze gegen den Nationalsozialismus 1933-1938. Mit Alice von Hildebrand und Rudolf Ebneth herausgegeben von Ernst Wenisch, Matthias-Grünewald Verlag, Mainz 1994, s. 161.
• E.K. Biikey, How Revolutionary Was Nazi Austria?, [w:] Österreichs Umgang mit dem Nationalsozialismus. Die Folgen für die naturwissenschaftliche und humanistische Lehre, red. F. Stadler, Springer-Verlag, Wien 2004, s. 59.
• H. Andics, Der Staat, den keiner wollte. Österreich 1918-1938, Herder Verlag, Wien 1962.
• D.A. Binder, E. Bruckmüller, Essay über Österreich. Grundfragen von Identität und Geschichte 1918-2000, Verlag für Geschichte und Politik Wien, Oldenbourg Wissenschaftsverlag München, 2005, s. 101.
• О. Bauer, Acht Monate auswärtiger Politik, Wiener Bolfsbuchhandlung, Wien 1919, s. 5.
• К. Breuning, Die Vision des Reiches. Deutsche Katholizismus zwischen Demokratie und Diktatur (1929-1934), München 1969, s. 29
• W. Schmid, Die österreichische Jugend, [w:] Die österreichische Aktion. Programmatische Studien, red. A.M. Knoll, Wien 1927, s. 282.
• P. Berger, The League of Nations and Interwar Austria: Critical Assessment of a Partnership in Economic Reconstruction, [w:] Contemporary Austrian Studies, vol. 11, 2003, s. 73.
• О. Schmitz, Der österreichische Mensch. Zum Anschauungsunterricht für Europäer, insbesondere für Reichsdeutsche, Wien 1924, s. 26.
• M. Steinberg, The Meaning of the Salzburg Festival: Austria as Theater and Ideology, 1890-1938, Cornell University Press, Ithaca, NY 1990.
• A. Reiterer, Vom Scheitern eines politischen Entwurfes. "Der Österreichische Mensch" - ein konservatives Nationalprojekt der Zwischenkriegszeit, ÖGL 30 (1986), s. 23, przyp. 30,31.
• R. Ebneth, Die Österreichische Wochenschrift "Der Christliche Ständestaat". Deutsche Emigration in Österreich 1933-1938, Matthias-Grünewald-Verlag, Mainz 1976, s. 131.
• E. Talos, W. Manoschek, Politische Struktur des Austrofaschismus (1934-1938), [w:] E. Talos, W. Neugebauer, "Austrofaschismus" Beiträge über Politik, Ökonomie und Kultur 1934-1938, Verlag für Gesellschaftskritik, Wien 1984, s. 75-119.
• A. von Hildebrand, Dusza lwa. Biografia Dietricha von Hildebranda (1889-1977), Fronda, Apostolicum, Warszawa - Ząbki 2008, s. 193, przyp. 3
• "Der Christliche Ständestaat" 1937, nr 20,23 maja, s. 485.
• Was wir wollen, "Der christliche Ständestaat" 1933, nr 1,3 grudnia, s. 3.
• L. Zahn, Österreichtum und "lateinisches" Deutschtum, "Der christliche Ständestaat" 1935, nr 6,10 lutego, s. 137.
• W. Böhm, Oesterreichertum, "Der christliche Ständestaat" 1935, nr 30,28 lipca, s. 713.
• D. von Hildebrand, Österreichs Sendung, "Der christliche Ständestaat" 1933, nr 1,3 grudnia, s. 3-5
• D. von Hildebrand, Österreich und die lateinische Kultur, "Der christliche Ständestaat" 1936, nr 50,13 grudnia, s. 1186.
• Wypowiedź Ottona von Habsburga, G. Walterskirchen, Engelbert Dollfuss. Arbeitermörder oder Heldenkanzler, Molden Verlag, Wien 2004, s. 43.
• A. Lassner, The Foreign Policy of the Schuschnigg Government 1934-1938: The Quest for Security, [w:] Contemporary Austrian Studies, vol. 11, 2003, s. 24.
• G. Botz, Nationalsozialismus in Wien: Machtübernahme und Herrschaftssicherung 1938/39, Wien 1988, s. 475-505.
• Е.B. Bukey, Hitler's Austria. Popular Sentiment in the Nazi Era, 1938-1945, The University of North Carolina Press, Chapel Hill and London, 2000, s. 25-39.
• G. Botz, Der Anchluss von 1938 als innerösterreichisches Problem, [w:] Aus Politik und Zeitgeschichte, dodatek do tygodnika "Das Parlament" B9/88 (26 lutego 1988), s. 3-19.
• T. Kirk, Fascism and Austrofascism, [w:] The Dollfuss/Schuschnigg Era in Austria, s. 24.
• Por. E.B. Burkey, Hitler's Hometown. Linz, Austria, 1908-1945, Indiana University Press, Bloomington 1986.
• A. Pelinka, Taboos and Self-Deception: The Second Republic's Reconstruction of History, [w:] G. Bischof, A. Pelinka, Austrian Historical Memory and National Identity, s. 95-101
• H. Uhl, The Politics of Memory: Austria's Perception of the Second World War and the National Socialist Period, [w:] Austrian Historical Memory and National Identity, s. 64-86.