Przestrzenne zróżnicowanie urodzeń pozamałżeńskich w Polsce w latach 2002-2010

• Autorzy: Zuzanna Brzozowska

Warianty tytułu

Spatial differentiation of non-marital births in Poland, 2002-2010

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem niniejszego artykułu jest przede wszystkim analiza przestrzennego zróżnicowania odsetka urodzeń pozamałżeńskich; jednostką analizy jest powiat. Podjęta została także próba weryfikacji trzech wstępnych hipotez badawczych dotyczących przyczyn tego zróżnicowania. Pierwsza z hipotez rozpatruje je z perspektywy teorii racjonalnego wyboru, a dokładnie kosztów utraconych możliwości (...). Według drugiej hipotezy przestrzenne zróżnicowanie poziomu urodzeń pozamałżeńskich to rezultat anomii (w rozumieniu Durkheimowskim) i traumy historycznej (...). Trzecia hipoteza głosi, że przestrzenne zróżnicowanie odsetka urodzeń pozamałżeńskich ma ścisły związek z wpływem społecznym. (fragment tekstu)

EN

Since 1950s, the non-marital birth rate has been relatively high in the northern and western Poland, and relatively low in the south of the country. A remarkable increase in the percentage of non-marital births, observed after 1989 and especially in the recent decade did not change this spatial pattern. This article aims to quantify the spatial differentiation of the non-marital birth rate in recent years, between 2002 and 2010. It also attempts to verify three hypotheses, which try to explain the reasons behind the spatial pattern of non-marital childbearing from three different perspectives: the opportunity cost theory, the theory of anomie and historical trauma, and the theory of social influence. The analyses have been conducted on the NUTS-4 level (the Polish powiats) using the standard OLS regression models and the spatial autoregressive models: the spatial lag models and the spatial error models. The results of the multiple models suggest that the spatial pattern of non-marital childbearing can be attributed to social influence and historical trauma rather than to opportunity cost. However, the conclusions are tentative. The subject needs further studies. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Analiza przestrzenna; Struktura urodzeń; Autokorelacja przestrzenna; Zróżnicowanie przestrzenne; Teoria racjonalnego wyboru (TRW)

EN

Spatial analysis; Structure of births; Spatial autocorrelation; Spatial differentiation; Rational choice theory

• Czasopismo: Studia Demograficzne
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 2(160)
• Strony: 59-83

Twórcy

autor

Zuzanna Brzozowska

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie; Vienna Institute of Demography, Austria

Bibliografia

• Arai L., 2007, Peer and neighbourhood influences on teenage pregnancy and fertility: Qualitative findings from research in English communities, "Health & Place", nr 13, 87-98.
• Baranowska A., 2010, Premarital conceptions and their resolution. The decomposition of trends in rural and urban areas in Poland 1985-2009, "Zeszyty Naukowe ISiD", Szkoła Główna Handlowa.
• Del Bono E., 2004, Pre-Marital Fertility and Labour Market Opportunities: Evidence from the 1970 British Cohort Study, "IZA Discussion Paper", nr 1320.
• Brewster K.L., Billy J.O.G., Grady W.R., 1993, Social Context and Adolescent Behavior: The Impact of Community on the Transition to Sexual Activity. "Social Forces", nr 73, 713-740.
• Brzozowska Z., 2012, Non-marital conceptions and births: Educational differences in Poland 1985-2010, Universitat Autonoma de Barcelona, Barcelona.
• Crane J., 1991, The Epidemic Theory of Ghettos and Neighborhood Effects on Dropping Out and Teenage Childbearing, "American Journal of Sociology", nr 96,1226-1259.
• Ermisch J., 2001, Cohabitation and Childbearing Outside Marriage in Britain, [w:] Wolfe B., Wu L.L. (red.), Out of Wedlock: causes and consequences of nonmarital fertility (s. 143-172), Russell Sage Foundation Publications.
• Ermisch J., 2006, An Economic History of Bastardy in England and Wales, "ISER Working Papers", nr 2006-15.
• Ermisch J., Burdett K., 2002, Single mothers, "ISER Working Paper Series", nr 2002-30.
• Ermisch J.F., 2003, An Economic Analysis of the Family. Princeton University Press.
• Florax R.J.G.M., Nijkamp P., 2003, Misspecification in Linear Spatial Regression Models, SSRN eLibrary.
• Glaeser E.L., Scheinkman J.A., 2001, Measuring Social Interactions, [w:] Durlauf S.N., Young H.P. (red.), Social Dynamics (s. 83-131), MIT Press, London.
• Janc K., 2007, Wpływ kapitału ludzkiego na efektywność gospodarek lokalnych w Polsce - przykład zastosowania regresji przestrzennej. [w:] Brezdeń P., Grykień S. (red.), Regionalny wymiar integracji europejskiej(s. 87-98), IGiRR, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.
• Kissling W.D., Carl G., 2008, Spatial autocorrelation and the .selection of .simultaneous autoregressive models, "Global Ecology and Biogeography", nr 17, 59-71.
• Kosiński L. 1963. Procesy ludnościowe na ziemiach odzyskanych w latach 1945-1961, "Prace geograficzne PAN Instytut Geografii", nr 40.
• Kupiszewski M., 1998, Changes in the Regional Population Dynamics in Poland 1980-1994, "Studia Demograficzne", nr 133, 3-36.
• Montgomery M.R., Casterline J.B., 1996, Social Learning, Social Influence, and New Models of Fertility, "Population and Development Review", nr 22, 151-175.
• Moran P.A.P., 1950, Notes on Continuous Stochastic Phenomena, "Biometrika", nr 37, 17-23.
• Perelli-Harris B., Sigle-Rushton W., Kreyenfeld M., Lappegard T., Keizer R., Berghammer C., 2010, The Educational Gradient of Childbearing within Cohabitation in Europe, "Population and Development Review", nr 36, 775-801.
• Philipov D., 2002, Fertility in times of discontinuous societal change: the case of Central and Eastern Europe, "MPIDR WORKING PAPER", nr 2002-024.
• Podogrodzka M., 2012, Przestrzenne zróżnicowanie płodności w Polsce, "Studia Demograficzne", nr 159.
• Rosset E., 1969, Ziemie zachodnie i północne jako laboratorium demograficzne, "Studia Demograficzne", nr 20.
• Rosset E., 1970, Bilans reprodukcji ludności na ziemiach zachodnich i północnych, Instytut Zachodni, Poznań.
• Rosset E., 1973, Urodzeniapozamałżeńskie w Polsce, "Problemy Rodziny", nr 3: 8-13.
• Schneider J., Schneider P., 1984, Demographic Transitions in a Sicilian Rural Town, "Journal of Family History", nr 9, 245-272.
• Sej-Kolasa M., Sztemberg-Lewandowska M., 2011, Macierze wag w analizie przestrzennej, "Roczniki Kolegium Analiz Ekonomicznych", nr 23.
• Sztompka P., 2000, Trauma wielkiej zmiany: społeczne koszty transformacji, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa.
• Sztompka P., 2002, Socjologia. Znak, Kraków.
• Szukalski P., 2001, Urodzenia pozamałżeńskie w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Szukalski P., 2004, Urodzenia pozamałżeńskie w Polsce, [w:] Warzywoda-Kruszyńska W. (red.), Rodzina w zmieniającym się społeczeństwie polskim, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Szukalski P., 2010, Urodzenia pozamałżeńskie w Polsce na przełomie XX i XXI wieku, "Wiadomości statystyczne", nr 2, 38-52.
• UCLA, Academic Technology Services SCG, 2011, What are pseudo R-squareds?, http://www.ats.ucla. edu/stat/mult_pkg/faq/general/Psuedo_RSquareds.htm
• Voss P.R., Curtis White K.J., Hammer R.B., 2006, Explorations in Spatial Demography, [w:] Kandel W.A., Brown D.L. (red.), Population Change and Rural Society, Springer Netherlands, 407-429.
• Ward M.D., Gleditsch K.S., 2008, Spatial Regression Models, Sage Publications, Inc: Thousand Oaks, California.
• Wilcox S., Udry R.J., 1986, Autism and accuracy in adolescent perceptions of friends' sexual behavior, "Journal of Applied Social Psychology", 361-374.
• Wróblewska W., 1995, Terytorialne zróżnicowanie natężenia urodzeń wśród nastolatek w Polsce - próba szukania wyjaśnień, "Studia Demograficzne", nr 1 (119), 43-75.