Historyczne uwarunkowania sytuacji kobiet w Turcji

• Autorzy: Magda Muter

Warianty tytułu

Historical determinants of the situation of women in Turkey

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W historii Turcji dostrzec można ogromny wysiłek modernizacyjny i determinację w dorównaniu państwom zachodnioeuropejskim w zakresie respektowania praw człowieka. Przeprowadzony za czasów Mustafy Kemala Paszy proces sekularyzacji sprawił, że Turcja jest jedynym krajem muzułmańskim, w którym panuje (przynajmniej formalnie) zasada oddzielenia religii od państwa. Ostatni przewrót militarny (z 1980 r.), działania organizacji pozarządowych oraz wpływ Unii Europejskiej w związku z procesem akcesyjnym spowodowały, że sytuacja kobiet w Turcji ulega stopniowej poprawie. Unia Europejska wspierała dyplomatycznie (i niebezpośrednio) opozycyjny ruch feministyczny tworzący się w nowej rzeczywistości politycznej. Niemniej jednak na ulicach Stambułu i w miejscu pracy wciąż widoczna jest segregacja płciowa - kobiety zatrudnia się w mniej eksponowanych na kontakty społeczne miejscach, za niższą pensję, często w sposób nieuregulowany prawnie. Na koniec warto zwrócić uwagę na pewne podobieństwa łączące Polskę z Turcją. Na początku XX wieku na terytorium obu krajów dominowało rolnictwo oraz religia monoteistyczna. Oba państwa, choć z innych powodów, uzyskały samodzielność państwową dopiero po pierwszej wojnie światowej. W obu pojawili się silni przywódcy reformujący i modernizujący kraj. Zarówno Józef Piłsudski, jak i Mustafa Kemal przychylili się do postulatów organizacji kobiecych dotyczących prawa do głosowania w wyborach oraz dostępu do edukacji35. W obu krajach przez długie lata dominował wzór kobiety matki (także matki narodu) i kobiety dziewicy. W obu, jednak w związku z innymi ideologiami, promowano równouprawnione zawodowe kobiet. Tak w Polsce, jak i w Turcji nie zwalczano nierówności między małżonkami i milczeniem pomij ano zjawisko przemocy domowej. Ponadto w latach 80. i 90. XX wieku, zarówno w Turcji, jak i w Polsce miały miejsce liberalizacyjne przemiany polityczne. Kobiety stały się ich benefi cjentami, ale też same przyczyniły się do ich zaistnienia. Liczne organizacje feministyczne głośno wypowiadały się w kwestiach istotnych dla kobiet. (abstrakt oryginalny)

EN

The Turkish history huge efforts aimed at modernization and determination to equal Western European countries in the fi eld of respecting human rights. The secularisation process carried out during the Mustafa Kemal Pasha resulted in Turkey being the only Muslim country, were the principle of separation of religion from the state is obligatory (at least formally). The last military coup (in 1980), activities of non-governmental organizations and the infl uence of the European Union in relation to the accession process resulted in gradual improvement of the situation of women in Turkey. The European Union indirectly supported opposition feminist's movement which emerged in new political situation. Nevertheless, gender segregation is still visible on the streets of Istanbul and in the workplaces - women are employed in places less exposed to social contacts, they are paid lower pay, and they often work in the informal sector without a benefi t of social security. Finally, it is worth to point out some similarities between Poland and Turkey. At the beginning of XX century agriculture and monotheistic religion dominated in both countries. Both countries, albeit for different reasons, reclaimed independence after World War I. In both countries strong leaders took over, reforming and modernizing the country. Both leaders, Józef Piłsudski and Mustafa Kemal sympathised with the postulates of female organizations in respect to voting rights and access to education35. For many years, in both countries the dominant role model for women was a mother (also mother of the nation) or a virgin. However, following different ideologies, equality of women in employment was promoted. In Poland and in Turkey gender inequality in marriage has never been opposed, while the phenomenon of domestic violence was concealed. Moreover, in the eighties and nineties of the XX century, both countries: Turkey and Poland underwent liberalizing political changes. Women have become their benefi - ciaries, but they also have been their motive power. Many feminist organizations loudly voiced their opinions concerning issues vital for women. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kobieta; Pozycja kobiety w społeczeństwie; Pozycja zawodowa kobiet; Nierówność płci

EN

Woman; Women's position in society; Professional position of women; Gender inequality

• Czasopismo: Kobieta i Biznes
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 1-4
• Strony: 25-31, 54-59

Twórcy

autor

Magda Muter

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Peirce Leslie, The Law Shall not Languish: Social Class and Public Conduct in Sixteenth-century Ottoman Legal Discourse, w: Hermeneutics and Honor: Negotiating Female "Public" Space in Islamic by Asma Afsaruddin, Harvard University Press, 1999.
• Aslı Sancar, Ottoman Women, Myth and Reality, The Light, New Jersey, 2007.
• Nermin Abadan, Social change and Turkish women Ankara : University of Ankara, 1963.
• Frierson, Elizabeth B., "Unimagined Communities: Women and Education in the Late-Ottoman Empire, 1876-1909." Critical Matrix, The Princeton Journal of Women, Gender and Culture, Vol. 9, No.2, 1995, s. 72 -74.
• Zafer Toprak, The Family, Feminism, and the State During the Young Turk Period, 1908-1918, "Vana Turcica", No 13, 1991.
• http://www.tbmm.gov.tr/english/about_tgna.htm, 28. Września 2010.
• Ayşe Durakbaşa, Kemlism as identity Politics in Turkey, w: Deconstructing Images of the Turkish Women, ed. by Zehra Arat, New York : St. Martin's Press, 1998.
• Gültan Kazgan, Labour Force Participation, Occupational Distribution, Educational Attainment and the Socio-Economic Status of Women in the Turkish Economy, w: Women in Turkish Society, ed. by Nermin Abadan-Unat, E. J. Brill, Leiden, The Netherlands, 1981.
• Işık Urla Zeytinoĝlu, Constructed Images as Employment Restrictions: Determinants of Female Labour in Turkey, w: Deconstructing Images of the Turkish Women, ed. by Zehra Arat, New York : St. Martin's Press, 1998.
• Hale Cihan Bolak, Towards a Conceptualization of Marital Power Dynamics: Women Breadwinners and Working-class Households in Turkey, w: Women in Turkish Society, ed. by Nermin Abadan-Unat, E. J. Brill, Leiden, The Netherlands, 1981.
• Şahika Yüksel, A Comparison of Violent and Non-Violent Families, w: Women in Turkish Society, ed. by Nermin Abadan-Unat, E. J. Brill, Leiden, The Netherlands, 1981.
• Yeşim Arat, Feminist Institutions and Democratic Aspirations: the Case of The Purple Roof Women's Shelter Foundation, w: Deconstructing Images of the Turkish Women, ed. by Zehra Arat, McMillan Press Ltd, London 1998, s. 298-301.

Identyfikatory

DOI

https://doi.org/10.33119/KiB.2010.1-4.3