Ordoliberalne koncepcje naprawy kapitalizmu po Wielkim Kryzysie lat 1929-1933

• Autorzy: Dorota Janiszewska

Warianty tytułu

Ordoliberal Conceptions of Capitalism Reform after the Great Depression of 1929-1933

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Za najbardziej rozpowszechnioną odpowiedź na Wielki Kryzys lat 1929-1933 uznaje się idee Johna M. Keynesa i politykę New Deal wprowadzoną w Stanach Zjednoczonych przez prezydenta Franklina D. Roosevelta. Odpowiedzią intelektualną w Niemczech stał się nurt ordoliberalizmu, który szukał alternatywnej "trzeciej drogi" między kapitalizmem w wydaniu leseferystycznym a kolektywną gospodarką centralnie sterowaną. Niniejszy artykuł omawia główne ordoliberalne programy polityki gospodarczej i społecznej, przedstawione przez głównych przedstawicieli tego nurtu: Waltera Euckena, Wilhelma Röpkego i Alexandra Rüstowa. Prezentacja tych koncepcji jest poprzedzona opisem, jak ordoliberałowie postrzegali kryzys gospodarczy i społeczny ówczesnej epoki. Artykuł składa się, poza wstępem i zakończeniem, z 8 części, poświęconych kolejno następującym zagadnieniom: a) kryzys leseferyzmu, b) geneza ordoliberalizmu, c) diagnoza kryzysu społecznego, d) sanacja kapitalizmu, e) obrona rynku, f) sprawne państwo, g) programy polityki gospodarczej, h) kwestia społeczna. Na końcu podano główne wnioski. (abstrakt oryginalny)

EN

As the most common response to the Great Depression of 1929-1933, consideration is usually given to the ideas of John M. Keynes and the New Deal applied in the United States by president Franklin D. Roosevelt. In Germany, the intellectual response was ordoliberalism, which was looking for an alternative 'third way' between a laissez-faire capitalism and a centrally controlled collective economy. The article discusses main economic and social policy programs of ordoliberalism, developed by its major representatives: Walter Eucken, Wilhelm Röpke and Alexander Rüstow. This presentation is preceded by a description of how ordoliberal economists perceived economic and social crisis of their time. The article is composed, besides introduction and concluding remarks, of 8 parts, dealing successively with the following issues: (a) crisis of laissez-faire capitalism, (b) genesis of ordoliberalism, (c) diagnosis of social crisis, (d) curing capitalism, (e) defense of the market, (f) efficient government, (g) economic policy, (h) social question. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ordoliberalizm; Kapitalizm; Liberalizm gospodarczy; Kryzys gospodarczy; Teoria ekonomii

EN

Ordoliberalism; Capitalism; Laissez faire; Economic crisis; Economic theory

• Czasopismo: Ekonomista
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 6
• Strony: 765-791

Twórcy

autor

Dorota Janiszewska

• Szkoła Nauk Społecznych Instytutu Filozofii i Socjologii PAN w Warszawie

Bibliografia

• Abelshauser W., Deutsche Wirtschaftsgeschichte seit 1945, C.H.Beck, Monachium 2004.
• Blaich F., Wirtschaftspolitik des Nationalsozialismus in Deutschland, w: Wirtschaftspolitik in Systemvergleich, red. D. Cassel, Vahlen Verlag, München 1984.
• Böhm F., Reden und Schriften, C.F. Müller Verlag, Karlsruhe 1960.
• Böhm F., Das Problem der privaten Macht, w: Reden und Schüfen, red. F. Böhm, C.F. Muller Verlag, Karlsruhe 1960.
• Cameron R., Historia gospodarcza świata: od paleolitu do czasów najnowszych, Książka i Wiedza, Warszawa 2001.
• Cassel D., Wirtschaftspolitik im Systemvergleich, Vahlen Verlag, Monachium 1984.
• Der Christ und die soziale Marktwirtschaft, red. P. Boarman, W. Kohlammer, Verlag, Stuttgart 1955.
• Eucken W, Czemu służy ekonomia polityczna? w: Idee ordo i społeczna gospodarka rynkowa, red. E. Mączyńska, P. Pysz, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2010a.
• Eucken W., Grundsatze der Wirtschaftspolitik, J.C.B. Mohr (Paul Siebeck), Tubingen 1990.
• Eucken W., Nationalökonomie wozu? Helmut Küpper Verlag, Godesberg 1947.
• Eucken W., Podstawy polityki gospodarczej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2005.
• Eucken W., Polityka porządku konkurencji - zasady konstytuujące, w: Idee ordo i społeczna gospodarka rynkowa, red. E. Mączyńska, P. Pysz, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2010b.
• Eucken W., Staatliche Strukturwandlungen und die Krisis des Kapitalismus, "Weltwirtschaftliches Archiv", Band 36, Gustav Fischer, Jena 1932.
• ORDO. Jahrbuch für die Ordnung von Wirtschaft und Gesellschaft, red. W. Eucken, F. Böhm, Band II, Lucius & Lucius, Stuttgart 1949.
• Gedymin O., Kapitalizm niemiecki. Szkice o genezie, rozwoju i teraźniejszości, Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok 2002.
• Gerken L., Walter Eucken und sein Werk. Rückblick auf den Vordenker der Sozialen Marktwirtschaft, Möhr Siebeck, Tübingen 2000.
• Grosser D., Społeczna gospodarka rynkowa - bezpieczeństwo socjalne. Doświadczenia Republiki Federalnej Niemiec - perspektywy zjednoczonych Niemiec, Kontrast, Warszawa 1993.
• Grundtexte zur Sozialen Marktwirtschaft, red. W. Stützel, H.F. Wünsche, K. Hohmann, Gustaw Fischer Verlag, Stuttgart-New York 1981.
• Handwörterbuch der Staatswissenschaften, Gustav Fischer Verlag, Jena 1929.
• Holmes S., Anatomia antyliberalizmu, Znak, Kraków 1998.
• Idee ordo i społeczna gospodarka rynkowa, red. E. Mączyńska, P. Pysz, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2010.
• Liberalizm we współczesnej gospodarce, red. W. Jarmołowicz, M. Ratajczak, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2008.
• Mączyńska E., Ekonomia a przełom cywilizacyjny, "Studia Ekonomiczne" 2009, nr 3-4.
• Mączyńska E., Ład gospodarczy. Pochwała "ordo", w: Liberalizm we współczesnej gospodarce, red. W. Jarmołowicz, M. Ratajczak, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2008.
• Mączyńska E., Pysz P, Przedmowa, w: Idee i możliwości praktycznego zastosowania w Polsce, red. E. Mączyńska, P. Pysz, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2003.
• Mączyńska E., Pysz P, Społeczna gospodarka rynkowa. Idee i możliwości praktycznego zastosowania w Polsce, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2003.
• Mises L. von, Liberalism: In Classical Tradition, Cobden Press and Foundation for Economic Education, San Francisco 1985 [1927].
• Müller-Armack A., Wirtschaftspolitik in der sozialen Marktwirtschaft, w: Der Christ und die soziale Marktwirtschaft, red. P. Boarman, W. Kohlammer Verlag, Stuttgart 1955.
• Przybyciński T, Ordoliberalizm a kształtowanie się ładu gospodarczego w Polsce, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 2009.
• Pysz P., Rola państwa w ordoliberalnej koncepcji polityki gospodarczej, "Ekonomista" 2005, nr 1.
• Pysz P., Ordoliberalna koncepcja polityki gospodarczej Waltera Euckena, "Ekonomista" 2007, nr 3.
• Pysz P., Społeczna gospodarka rynkowa. Ordoliberalna koncepcja polityki gospodarczej, PWN, Warszawa 2008.
• Röpke W., Czy niemiecka polityka gospodarcza jest prawidłowa? w: Społeczna gospodarka rynkowa. Idee i możliwości praktycznego zastosowania w Polsce, red. E. Mączyńska, P.Pysz, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2003.
• Röpke W., Die Gesellschaftskrisis der Gegenwart, Eugen Rentsch Verlag, Erlenbach-Zürich 1942.
• Röpke W., Civitas humana. Grundfragen der Gesellschafts- und Wirtschaftsreform, Eugen Rentsch Verlag, Erlenbach-Zürich 1949.
• Röpke W., Das Kulturideal des Liberalismus, Schulte-Bulmke Verlag, Frankfurt am Main 1947.
• Röpke W., Die Lehre von der Wirtschaft, Rentsch Verlag, Erlenbach 1968 [1937].
• Röpke W., Gegen die Brandung, Eugen Rentsch Verlag, Erlenbach-Zürich-Stuttgart 1959.
• Röpke W., Główne kierunki liberalnego programu polityki gospodarczej, w: Idee ordo i społeczna gospodarka rynkowa, red. E. Mączyńska, P. Pysz, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2010.
• Röpke W., Jenseits von Angebot und Nachfrage, Verlagsanstalt Handwerk, Düsseldorf 2009 [1958].
• Röpke W., Kryzys społeczny czasów obecnych, Oficyna Liberałów, Warszawa 1986.
• Röpke W., Richtpunkte des liberalen Gesamtprogramms, w: Grundtexte zur Sozialen Markwirtschaft, red. W. Stützel, H.F. Wünsche, K. Hohmann, Gustaw Fischer Verlag, Stuttgart-New York 1981.
• Röpke W., Wirtschaftlicher Liberalismus und Staatsgedanke, w: Gegen die Brandung, Eugen Rentsch Verlag, red. W. Röpke, Erlenbach-Zurich-Stuttgart 1959.
• Rüstow A., Das Versagen des Wirtschaftsliberalismus als religionsgeschichtliches Problem [1945], Helmut Küpper Verlag, 1950.
• Rüstow A., Liberalny internacjonalizm państwowy, w: Idee ordo i społeczna gospodarka rynkowa, red. E. Mączyńska, P. Pysz, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa 2010.
• Rüstow A., Ortsbestimmung der Gegenwart, Band III, Rentsch Verlag, Erlenbach 1957.
• Rüstow A., Rede und Antwort, Martin Hoch Verlag, Ludwigsburg 1963.
• Rüstow A., Wirtschaft als Dienerin der Menschlichkeit, w: Rede und Antwort, Martin H Verlag, Ludwigsburg 1963.
• Skarżyński R." Główne idee polityczne ordoliberalizmu, w: Studia nad liberalizmem, red. R. Skarżyński, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 1995.
• Skarżyński R., Państwo i społeczna gospodarka rynkowa. Główne idee polityczne ordoliberalizmu, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 1994.
• Thieme M.J., Społeczna gospodarka rynkowa, C.H.Beck, Warszawa 1995.
• Wirtschaft ohne Wunder, red. A. Hunold, Eugen Rentsch Verlag, Erlenbach-Zürich 1953.