Psychicznie chorzy w krakowskim szpitalu bonifratrów w XVII-XVIII wieku

• Autorzy: Helena Komarynska-Polak

Warianty tytułu

The Mentally Ill in the Bonifratri Hospital in Kraków in the XVII-XVIII Century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wśród kilku potrydenckich zakonów szpitalnych istotne miejsce zajmują bonifratrzy. Bracia miłosierdzia przybyli do Rzeczypospolitej na początku XVII wieku. W tym stuleciu powstało w kraju około siedemnastu konwentów-szpitali. Tak intensywny rozwój zakonu spowodowany był w dużej mierze nowatorskim podejściem do szpitalnictwa. Bonifratrzy w kraju prowadzili szpitale o charakterze ogólnym, w których zajmowali się głównie leczeniem chorych. Wśród pacjentów szpitali występowały także osoby dotknięte chorobami psychicznymi. Zakonnicy zasłynęli również jako ci, którzy w sposób profesjonalny zajęli się opieką nad psychicznie chorymi i niepełnosprawnymi intelektualnie. Założyciel zakonu św. Jan Boży zalecał, aby w procesie leczenia chorych psychicznie otoczyć szczególną troską, wsparciem i opieką. W terapii proponował holistyczne podejście do chorego - leczenie zarówno ciała, jak i duszy.(abstrakt oryginalny)

EN

Among several hospital monasteries of the Reformation period the Brothers Hospitallers occupy an important place. Brothers of Mercy arrived in the Polish Republic in the early seventeenth century. In this century about 17 convent hospitals were established in the country. Such intense development of the monastery was in large extent due to an innovative approach to hospital services. The Brothers Hospitallers run the general hospitals in the country, in which they were mainly treating patients. Among the hospital patients there were also people affected by mental illness. The Brothers became known as those, who in a professional manner took care of the mentally ill and intellectually disabled. The founder of the monastery of St. John of God advised that in the treatment process of mentally ill there should be in particular - concern, support and care. He proposed a holistic approach to the patient during the therapy - treatment of both body and soul.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Medycyna; Choroby; Opieka zdrowotna

EN

Medicine; Illness; Health care

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 18
• Strony: 33-46

Twórcy

autor

Helena Komarynska-Polak

• Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Tarnowie

Bibliografia

• Acta Consularia Cracoviensia 1608-1611. Archiwum Państwowe Kraków (APKr), rkps 457, k. 529.
• Augustyniak U. (red.). 1999. Caritas. Miłosierdzie i opieka społeczna w ideologii, normach postępowania i praktyce społeczności wyznaniowych w Rzeczypospolitej XVI-XVIII w. Warszawa: Wyd. Naukowe Semper.
• Ciosnowski L. 1645. Żywot, śmierć i cuda Błogosławionego Jana Bożego Zakonu służących chorym, Dobrych Braci nazwanego, Fundatora. Kraków.
• Constitucie według których bracia zakonu błogosławionego Iana Bożego zyc maią. Do druku podane. Przez X. Krzysztofa Kuratyńskiego kapłana tegoż zakonu. (1652). Kraków.
• Czajkowski K. 1910. Trzechsetletni jubileusz Bonifratrów w Krakowie. Kraków.
• Fredro A. 1947. Zemsta, http://f.polska.pl/files/65/233/36/Zemsta.pdf [dostęp: 15.07.2011].
• Gaertner H. 1997. Medyczna i charytatywna działalność krakowskiego szpitala - konwentu Braci Miłosierdzia (00. Bonifratrów). Kraków: Instytut Teologiczny Księży Misjonarzy.
• Gapski H. 2009. Bonifratrzy w Europie Środkowo - Wschodniej do końca XVIII wieku. Rozwój sieci konwentów szpitali. [w:] Surdacki M. (red.). Bracia, czyńcie dobro. 400 lat Zakonu Bonifratrów w Polsce 1609-2009. Kraków: Wyd. Konwent Bonifratrów, s. 51-60.
• Gomez-Moreno M. (red.). 2001. Życie Świętego Jana Bożego. [w:] Święty Jan Boży. Pierwsze wiadomości historyczne. Kraków: Kuria Prowincjalna Zakonu Bonifratrów.
• Jachowicz R. 1983. Polskie szpitalnictwo psychiatryczne do II wojny światowej. "Szpitalnictwo Polskie", nr 3, s. 111-121.
• Jougan A. 1958. Słownik kościelny łacińsko-polski. Poznań-Warszawa-Lublin: Księgarnia św. Wojciecha.
• Komarynska H. 2009. Sposób sporządzania ewidencji chorych w szpitalach bonifratrów na ziemiach polskich w XVII-XVIII wieku. [w:] Surdacki M. (red.). Bracia, czyńcie dobro. 400 lat Zakonu Bonifratrów w Polsce 1609-2009. Kraków: Wyd. Konwent Bonifratrów, s. 197-209.
• Księga chorych szpitala bonifratrów w Krakowie pod wezwaniem Świętej Urszuli 1775-1796. Archiwum Bonifratrów w Krakowie (ABKr), rkps A-123.
• Liber Infirmorum Conventus ad Sanctam Ursulam Ordinis Sancti Joannis de Deo F[ratrum] Misericordiae 1796-1823. ABKr, rkps A-124.
• Liber Inscriptorum Infirmorum sub Reagimine Patris Fratris Caroli Kripski Hospitali S[anctae] Ursulae Conventus Cracoviensis 1657-1676. ABKr, rkps A-120.
• Liber Pauperum Infirmorum Vitae et Mortis sub Administratione Ad[mod]um R[evere]ndi Patris Valeriani Ługowski Conventus et Hospitalis S[anctae] Ursulae, Cracoviensis Prioris Ord[inis] S[ancti] Joannis Dei Anno Verbi Incursi 1692-1715. ABKr, rkps A-121.
• Lochman A. 1690. Żywota i Cudów Chwalebnego Patriarchy i Litościwego Ubogich Ojca Błogosławionego Jana Bożego Luzytańczyka Zakonu Braci Miłosierdzia Pierwszego Fundatora Krótkie Zebranie. Kraków.
• Łań-Mirowska M. 1984. Bonifratrzy w Polsce (1609-1983). Rzym: Editrice Vaticana - Citta' Del Vaticano.
• Łapiński T. 1928. Szpital Świętego Jana Bożego, 200-letni jubileusz (1728-1928). Warszawa.
• Mazek D. 1999. Bonifraterskie zasady opieki nad ubogimi i chorymi psychicznie w XVII-XVIII w. [w:] Augustyniak U. (red.). Caritas. Miłosierdzie i opieka społeczna w ideologii, normach postępowania i praktyce społeczności wyznaniowych w Rzeczypospolitej XVI-XVIII w. Warszawa: Wyd. Naukowe Semper, s. 187-193.
• N.N. 1935. Wielki opiekun chorych. "Pielęgniarka Polska", nr 3, s. 50-57.
• Perzyna L. 1793. Lekarz dla włościan, czyli rada dla pospólstwa. W chorobach i dolegliwościach naszemu Kraiowi albo właściwych, albo po większey części przyswoionych, każdemu naszego Kraiu Mieszkańcowi dla wiadomości potrzebna. Kalisz: w Drukarni J.O. Xcia Jmci Prymasa Arcybiskupa Gnieźnieńskiego.
• Pietrzkiewicz I. 2009. Miser res sacra. Bonifratrzy w dawnej Rzeczypospolitej. Kraków.
• Porębowicz S. 1961. Najstarsze szpitale psychiatryczne w Europie. "Szpitalnictwo Polskie", nr 1, s. 39-41.
• Porębowicz S. 1964. Szpital psychiatryczny w Cadillac. 250 lat tradycji opieki psychiatrycznej. "Szpitalnictwo Polskie", nr 2, s. 79-84.
• Rosiak S. 1928. Bonifratrzy w Wilnie (1635-1843-1924). Szkic z dziejów opieki społecznej w Wilnie.Wilno.
• Rothe A. 1872. Opis szpitala Świętego Jana Bożego w Warszawie. [w:] Rys historyczno-statystyczny szpitali w Królestwie Polskim. T. 1. Warszawa.
• Sobe1 J. 1892. Geschichte und Festschrift der österr.-böhm. Ordens-Provinz der Barmherzigen Brüder zu der am 28. 29. Und 30 august stattfindenden Feierlichkeit der Einweihung des durch die Munificenz Sr. Durchlaucht des Fürsten Johann II. Von und zu Lichtenstein neuerbauten Mutterhaus-Spitales zu Feldsberg in N.-Oe. Wien, s. 196-200.
• Surdacki M. (red.). 2009. Bracia, czyńcie dobro. 400 lat Zakonu Bonifratrów w Polsce 1609-2009. Kraków: Wyd. Konwent Bonifratrów.
• Trepka J.N. 1912. Bonifratrzy w Krakowie. Dobre Dzieła II. Kraków.
• Zeniuk A. 1965-1975. Zarys historii szpitali polskich do końca XVIII wieku. Kraków: mps Biblioteka Politechniki Krakowskiej.