The Role of Probability Theory and Statistics in Methodology of the Exact Sciences : Part 2

• Autorzy: Janusz Kupczun

Warianty tytułu

Rola rachunku prawdopodobieństwa i statystyki w metodologii nauk ścisłych : część 2

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

Niniejszy artykuł stanowi kontynuację części 1 pracy o tym samym mule ogólnym, zatytułowanej szczegółowo: "Ustalenia podstawowe" (po angielsku - "The rudiments"). Większość współczesnych przyrodników cechują dwie. krańcowo różne postawy: 1. Poszukiwanie "teorii ostatecznych", których tezy dopiero stanowiłyby naukę we właściwym sensie i których tezy nigdy nie mogłyby już być obalane i odwoływane; 2. Poszukiwanie teorii tylko na pewien czas pożytecznych, których tezy stanowiłyby naukę tylko w sensie zbioru jakichś bliżej nieokreślonych, "przybliżonych prawd" i których tezy (być może zawsze) byłyby obalane i odwoływane. Metodolodzy z rozmaitych szkól filozoficznych i ich odcieni, bezskutecznie starają się wesprzeć jedną z tych krańcowych postaw, w konsekwencji zaś - obronić nauki przyrodnicze z pozycji zwykle dawno już przegranych, bądź też - deprecjonować wartość tych nauk. Autor pracy sądzi, że owe skrajne postawy i związany z nimi zamęt spowodowany został pomieszaniem koncepcji tzw. pewności fizycznej (a więc - pewności w sensie relatywnym) z (a) pewnością w sensie absolutnym oraz ze (b) stanem częściowo racjonalnego upewnienia się (takim, jaki występuje przy wydawaniu zwykłych opinii). Ogólniej, - że został on spowodowany błędami, co do roli koncepcji związanych z rachunkiem prawdopodobieństwa. Autor pracy proponuje korekcję obu skrajnych postaw oraz stara się zestawić, doprecyzować, zharmonizować i usprawiedliwić wybrane poglądy współczesnych twórców nauk przyrodniczych i starożytnych początkodawców tychże nauk. (abstrakt oryginalny)

EN

This paper is a continuation of Part 1 of the work, with the same general title and with subtitle "The rudiments". Majority of contemporary natural scientists manifests the two. extremely diverse attitudes towards scientific inquiry in their domains: 1. Search for "final theories", theses of which constitute science in proper sense of this word. These theses never would be abolished and retracted: 2. Search for theories useful only throughout certain period of time, theses of which constitute science only in sense of some undefined "approximate truths". These theses (probably always) would be finely abolished and retracted. Methodologists of various philosophical schools are striving to support, but in vain, one of these extreme positions and attitudes. Consequently, they are trying either to defend natural sciences from the positions which are already lost (long ago), or they are seeking to depreciate great value of these sciences. The author is of opinion that these extreme positions are the results of mixing up the so called "physical certitude" with (a) certitude in an absolute sense and with (b) state of partially rational ascertainment (such a state, which happens in case of our ordinary, everyday opinions). More generally, these positions are effects of common errors concerning the role of conceptions related to probability theory. The author proposes corrections of both extreme attitudes and endeavours to collect, make more precise, harmonize and justify selected views of contemporary founders of natural sciences, as well as their ancient predecessors. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rachunek prawdopodobieństwa; Metodologia nauki; Naukoznawstwo

EN

Calculus of probability; Methodology of science; Science studies

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica
• Rocznik: 2011
• Tom: 255 Methodological Aspects of Multivariate Statistical Analysis : Statistical Models and Applications
• Strony: 87-105

Twórcy

autor

Janusz Kupczun

• University of Lodz, Poland

Bibliografia

• Bohm D. (1983). Wholeness and the Implicate Order. Routledge. London (Polish ed. 1988).
• Borel É. (1963). Probability and Certainty. Walker, New York (Polish ed.1963).
• Ballentine L.E. (1970). The Statistical Interpretation of Quantum Mechanics. Reviews of Modern Physics, vol. II, No.l, October 1970.
• Blokhinstev D.I. (1968). The Philosophy of Quantum Mechanics. Reidel Publ. Co.. Dordrecht. Holland.
• Heisenberg W. (1971). Physics and Beyond: Encounters and Conversations. Harper & Row, New York (Polish ed.1979).
• Lukasiewicz J. (1929). Elements of Mathematical Logic (in Polish). Math.-Phys. Circle. S.U.W., Warsaw (In the next, posthumous Polish and English editions, important remarks on the incomplete induction have been omitted).
• Miakishev G.I. (1976). Dynamic and Statistical Regularities in Physics (in Polish). PWN. Warsaw (Russian ed. 1973).
• Rao C. R. (1997). Statistics and Truth: Putting Chance to Work. World Scientific Co., Singapore (Polish ed. 1994).
• Wiener N. (1988). The Human Use of Human Beings: Cybernetics and Society. Da Cape Press. New York (Polish ed. 1961).
• Aristotle (1984), The Complete Works of Aristotle, The Revised Oxford Translation (ed. J. Barnes). Princeton Univ. Press. Princeton
• Boethius of Dacia (2006). On the Supreme Good. On the Eternity of the World. On Dreams. Pontif. Inst, of Mediaeval Studies. Baker & Taylor. Toronto.
• Krapiec M. A.. O.P. (1959). Realism of Human Cognition (in Polish). Pallottinum, Posen.
• St. Augustine (1951), Against the Académicos. The Newman Press. Westminster, MD.
• Wierzchoński S.. O.P. (1979). Is Dialectics the First of All the Exact Sciences (in Polish), pp. 352- 358 - in
• Ogonowski Z., 700 years of Polish Thought - Philosophy and Social Thought of XVII c. Part 2. PWN. Warsaw.

Identyfikatory

DOI

11089/689